Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2012, Blaðsíða 208

207RITDÓMUR: SAGAN AF KLAUSTRINU Á SKRIÐU
að ná til mun fleiri lesenda en ella. Frásögnin er lífleg, áhugaverð, auðskilin
og spennuþrungin. Brugðið er upp ljóslifandi atvikum sem opna lesanda sýn
jafnt á hversdagslíf uppgraftarfólksins og leifar fortíðarinnar. Myndir falla vel
að frásögninni, fylla hana og skýra og myndaskrá er greinargóð. Nafnaskrá
vantar hinsvegar bagalega.
Ritverkið skiptist í átta kafla með mismörgum undirgreinum. Í fyrsta kafla
er klaustursins leitað, í þeim næsta er saga þess rakin og þriðji kafli fjallar um
byggingar á klausturtíma. Fjórði kafli er um kirkjugarðinn og það sem hann
varðveitti og í þeim fimmta segir nánar frá því sem kom upp úr gröfunum
í garðinum. Í sjötta kafla er ráðið í lífið í klaustrinu og í þeim sjöunda er
klaustrið að Skriðu sett í samhengi við evrópsk klaustur. Í síðasta kaflanum er
dregin upp heildarmynd af klaustrinu sem Steinunn og félagar hennar grófu
upp úr Kirkjutúninu af aðdáunarverðum dugnaði. Aftast í bókinni er listi
yfir alla þá sem tóku þátt í rannsókninni og er það stór hópur menntafólks af
ýmsum þjóðernum frá mörgum háskólum.
Þegar byggingarstæði klaustursins var fundið og sverðinum flett komu
einungis í ljós undir stöður bygg ing anna, en efni í veggjum, gólfum og burðar-
virki hafði verið fjarlægt, líklega notað í önnur hús. Grunn form klaustursins var
eitt eftir sem nægði til þess að draga upp heildarmynd af húsaskipan sem sýnd
er á uppdrætti (bls. 61). Á þar næstu síðu (bls. 63) er birt mynd af uppdrætti
sem varð veittur er í St. Gallen í Sviss, talinn frá níundu öld, og var ætlaður sem
fyrir mynd klaustur bygg inga hvar vetna innan Rómar kirkjunnar. SK telur að
upp gröftur klaustur grunnsins að Skriðu hafi sýnt að þessari fornu grunnmynd
hafi verið fylgt í aðal atriðum þegar klaustrið var byggt. Hins vegar er lesanda
bókar innar ókleift að bera uppdrættina tvo saman því að fyrir mynd ar upp-
drátturinn er prentaður í afar smækkaðri mynd án skýringa. Því er engin leið
að lesa í þessari bók hvernig húsagerðin á Skriðuklaustri samsvaraði hinni
fornu fyrirmynd sinni. Í umfjöllun um húsaskipan Skriðuklausturs heimfærir
SK hlutverk hvers herbergis sem fram kom í grunnformi sínu í uppgreftinum
til fyrirmyndarinnar og þess helsta sem þekkt er um klausturbyggingar í
grannlöndum Íslands, einkum í Noregi og Danmörku. Æskilegt hefði þó verið
að láta koma skýrar fram að hvaða leyti Skriðu klaustur „minni einna helst á“
Ágúst ín usar klaustrin í Út steini og á Halsneyju í Noregi (sbr. bls. 68, 82). Til-
gátuteikning af klaustrinu í Út steini er birt í grein í öðru fræði riti sem SK átti
aðild að.1 Her bergjum sýnist þó nokkuð ólíkt skipað í Útsteini og á Skriðu en
mestu munar að á Skriðu heldur kirkju veggur ekki að einni hlið klaustur garðs
heldur lokar kirkju garðs veggurinn að suðurhlið bygginganna, en kirkjan sjálf
er frálaus öðrum klaustur bygg ingum. Við það verður kross gangurinn eins og