Dagblaðið Vísir - DV - 09.02.2018, Blaðsíða 22

22 9. febrúar 2018fréttir
Veganforeldrar og veganbörn
A
nna Karen Kolbeins er 24
ára námsmaður og móð-
ir. Hún og unnusti henn-
ar, Kjartan Jónsson, urðu
vegan fyrir tveimur árum. Saman
eiga þau tvö börn, Anitu Rós, sem
verður fimm ára í ágúst, og Frey,
sem verður þriggja ára í febrúar.
Anita Rós og Freyr eru bæði vegan.
Anna Karen segist finna mikinn
mun á heilsu og hegðun barna
sinna eftir að þau urðu vegan. Hún
segir þau sofa betur og líða betur.
Hvað kom til að börnin urðu
vegan?
„Fyrst um sinn voru það ég og
Kjartan sem vorum vegan, enda
vorum við að fikra okkur áfram
í þessu. Börnin urðu ekki alveg
strax vegan. Það leið ekki á löngu
þar til þau urðu alveg vegan heima
og á leikskólanum. Þegar maður er
orðinn upplýstur um dýraiðnað-
inn og þjáningu dýra er erfitt að
horfa upp á börnin sín borða dýr
og afurðir þeirra.“
Borða betur og sjaldnar veik
Hvenær urðu börnin alveg vegan?
„Þau voru vegan heima hjá
okkur og í fjölskyldumatarboðum
þegar við höfðum verið vegan í tvo
mánuði. En þau voru ekki vegan
í leikskólanum. En svo bauð leik-
skólinn upp á veganvalkost fyrir
þau stuttu fyrir sumarfrí 2016. Síð-
an þá hafa þau bæði verið vegan.“
Fannst börnunum það eitthvert
mál?
„Nei. Börn eru fljót að venjast,
þau aðlagast svo fljótt. Þau byrj-
uðu líka að borða mikið betur eftir
að þau fóru á plöntumiðað
fæði.“
Hefur veganfæðið haft einhver
heilsufarsleg áhrif á þau?
„Já. Mér finnst þau sofa bet-
ur. Þau verða miklu minna veik,
sjaldnar veik og í styttri tíma.
Þegar Freyr var lítill þá var hann
mikið eyrnabarn, hann var alltaf
með slím í hálsinum, það fór ekki.
En um leið og við tókum út mjólk-
urvörur hvarf það. Sömu sögu má
segja um exemið hjá dóttur minni,
það hvarf eftir að hún varð vegan.
Þetta hefur bara haft góðar af-
leiðingar á þau.“
Fjölskyldan efins fyrst
Hvernig tók fjölskylda ykkar því að
börnin væru orðin vegan?
„Fyrst um sinn voru þau ekkert
sérstaklega ánægð, þannig séð, en
það var af því að þau þekktu ekki
veganisma. Þau voru áhyggjufull
fyrst og sögðu að börnin þyrftu
kalk úr mjólk og prótein úr kjöti.
Sem mér finnst að sjálfsögðu
mjög eðlilegt þar sem við erum
alin upp við þær upplýsingar. En
með tímanum sáu þau hvað við
vorum að elda og hvernig börnin
voru að þrífast. Þau sjá nú að það
eru ákveðnir hlutir, eins og kjöt
og mjólk, sem maður þarf ekki og
getur borðað annað í staðinn til
að fá sömu næringarefni. Þau eru
sjálf byrjuð að elda vegan og hafa
enga fordóma gagnvart þessu.“
Verða áhugasamari með
aldrinum
Eruð þið búin að eiga „samtalið“
við börnin. Vita þau af hverju þau
borða ekki kjöt?
„Já. Dóttir mín er rosalega klár
og skilur mikið. Fyrst um sinn töl-
uðum við ekki ítarlega um þetta
en útskýrðum fyrir henni að við
værum vegan, sem þýddi að við
borðuðum hvorki dýr né afurðir
þeirra. Við sögðum henni að það
væri í lagi ef aðrir væru ekki vegan
og það skipti ekki máli, það sem
skipti máli væri hvað við gerðum.
Nú, þegar hún er að verða fimm
ára, erum við byrjuð að útskýra
meira fyrir henni, enda er hún
orðin áhugasamari og forvitnari
um veganisma. Við útskýrum fyr-
ir henni að dýrin væru vinir okk-
ar, og kjöt væri partur af dýri sem
var lifandi og nú dáið. Ég veit að
ég mun örugglega vera hengd fyr-
ir þetta, en ég spurði hana hvort
hún myndi borða kisurnar okk-
ar og bar það saman við að borða
til dæmis svín. Ég vil kenna henni
að fyrir okkur er enginn munur á
þessum tveimur dýrategundum.
Mér finnst fólk ekki eiga að geta
borðað eitt dýr en elskað ann-
að. Ég er að reyna að sýna dóttur
minni að þessi tegundarhyggja
eigi ekki að eiga sér stað. Allavega
ekki á okkar heimili. Hún skilur
þetta mjög vel og er mjög stolt af
því í leikskólanum að vera vegan.
Við fræðum hana smám saman,
en förum mjög rólega í það. Strák-
urinn pælir ekkert í þessu, hann er
bara ótrúlega sáttur að fá tófú og
baunir. Honum finnst það mjög
gott,“ segir Anna Karen.
Ertu hrædd um að þeim verði
strítt fyrir að vera vegan?
„Já, að sjálfsögðu. Maður veit
aldrei. Börn heyra það sem for-
eldrar tala um á heimilinu og það
er það sem gerir mig stressaða;
hvernig viðhorf fólks til vegan-
fólks er hér á landi og hvernig um-
ræðan er. En það er 2018 og fólk er
svo fjölbreytt. Ég ætti ekki að hafa
áhyggjur af þessu en að sjálfsögðu
spái ég í það. En það er á ábyrgð
foreldra að fagna fjölbreytileika og
ala börnin sín við að það séu ekki
allir eins og fólk hafi mismunandi
skoðanir.“
Afmælisveislur hjá öðrum
börnum
Hvernig er þegar þau fara í afmæl-
isveislur hjá öðrum börnum?
„Á þessum aldri er yfirleitt
aldrei kjöt í boði í barnaafmæl-
um, heldur kaka og eitthvert snarl.
Þau eru bæði með mjólkuróþol og
við látum alltaf vita af því. En hins
vegar ef það eru egg í kökunni þá
er ég ekki að fara að segja: „Nei,
barnið mitt má ekki borða þetta.“
Það eru vissar aðstæður þar sem
ég hef það ekki í mér að banna
eitthvað slíkt. Þótt við séum alveg
hörð á þessu á það ekki að bitna á
barninu okkar á þennan hátt – að
það sé eina barnið í afmælisveisl-
unni sem fær ekki köku. Ég ætla
heldur ekki að mæta með sér köku
fyrir börnin. Ég segi algjört nei við
kjöti og þau eru með mjólkuróþol,
en þau fá af og til afmælisköku
sem er með eggjum.“
Hafið þið rætt hvað þið ætlið
að gera ef þau koma einn daginn
heim og segjast hafa fengið sér
pylsu í skólanum eða vilji fá sér
pylsu?
„Það er þeirra ákvörðun. Þegar
þau verða komin á ákveðinn ald-
ur verður þetta ekki lengur í okk-
ar höndum. Þau verða sjálfstæð-
ar manneskjur og taka sínar eigin
ákvarðanir. Þótt það sé alltaf vegan
hér á þessu heimili þá finnst okk-
ur við ekki ráða því hvað þau gera
utan heimilisins þegar þau verða
komin á ákveðinn aldur.“
Fordómar
Finnurðu oft fyrir fordómum
vegna lífsstíls ykkar?
„Það er aðallega ef einhver
spyr mig að einhverju. Ég geng
ekki upp að fólki og tala um fæðu
þess að mínu eigin frumkvæði og
spyr hvort fólkið viti hvað þetta sé
slæmt fyrir það. En fólk er stund-
um með fordóma en það er ekki
mitt mál. Það skiptir engu máli,
svona er þetta. Það er meira að
segja veganfólk með fordóma
á hinn bóginn. Þegar fólk segir
að veganfólk sé að þröngva sín-
um skoðunum upp á aðra, þá eru
þetta aðeins örfáir einstaklingar
en meirihluti af veganfólki ger-
ir þetta ekki. Þetta kemur mikið
frekar frá hinni hliðinni. En það
sem ég hugsa er að ég dæmi ekki
þig, ekki þú dæma mig. Einnig er
mikill misskilningur að vegan-
fólk kalli fólk sem borðar dýr
morðingja og níðinga. Við gagn-
rýnum iðnaðinn í heild sinni, ekki
endilega fólkið sem er neytendur
iðnaðarins.“
Algengar spurningar
Hvaðan fær barnið næringu?
„Það er næring í nánast öllu.
Við fylgjumst með því og pöss-
um upp á að börnin fá afskaplega
hollan og fjölbreyttan mat. Við
eldum mikið tófú. Börnin borða
mikið grænmeti og eru sérstak-
lega hrifin af fersku grænmeti. Þau
elska einnig baunir. Þau fá afar
fjölbreytta fæðu. Við erum held-
ur ekki að einblína á rosalega hollt
mataræði, þau fá kjötlíki, samlok-
ur og pítsur. En það sem skiptir
máli er að þau fái næringu úr öll-
um fæðuflokkunum. Það er hægt
að fá kalk úr öðru en mjólk og
prótein úr öðru en kjöti. Það þarf
að endurskipuleggja máltíðirn-
ar með það í huga og það er ekk-
ert mál.“
Finnst þér í lagi að taka þessa
ákvörðun fyrir barnið þitt?
„Ég hef mjög oft verið spurð
að þessu. Ég segi á móti, er mað-
ur ekki alltaf að taka einhverjar
ákvarðanir fyrir börnin sín? Aðrir
foreldrar taka sömu ákvörðun fyr-
ir börnin sín – að þau borði kjöt.
Þetta er alveg eins með trú eða ef
barn fæðist í fjölskyldu sem hefur
ákveðin gildi og reglur. Foreldrar
eru sífellt að taka ákvarðanir fyrir
börnin sín eftir því sem þeir telja
vera rétt.“ n
„Plöntumiðað fæði hefur
bara haft góð áhrif á þau“
Matseðill Önnu Karenar
Dæmi um það sem fjölskyldan borðar um helgar
Laugardagur
Morgunmatur: Hafragrautur með rúsínum og plöntumjólk, oatly er vinsælust.
Hádegismatur: Eitthvað létt, flatkökur, jógúrt, stundum smá pasta, brauðsneið.
Síðdegis: Epli/maískökur/banani/hrökkbrauð.
Kvöldmatur: Gardein „chicken patties“ veganborgari með veganmajónesi, grænmeti og frönskum.
Sunnudagur
Morgunmatur: Kjúklingabauna-„ommeletta“ með grænmeti.
Hádegismatur: Afgangur frá kvöldinu áður eða sama og á laugardögum.
Síðdegis: Sama og á laugardögum og stundum popp ef við erum í kósífíling.
Kvöldmatur: Tófú, edamame og kjúklingabaunir, ofnbakað blómkál, kínóa og ferskt
grænmeti.
Vegan fjölskylda Anna
Karen Kolbeins og Kjartan
Jónsson, unnusti hennar,
ásamt börnum sínum,
Anitu Rós og Frey. Anna
Karen segir börnin borða
mikið betur eftir að þau
fóru á plöntumiðað fæði.
DV hafði samband við veganforeldra til að
fræðast betur um veganisma og hvernig er
að vera veganforeldri. Blaðamaður ræddi við
Önnu Karen Kolbeins og Jónínu Ásdísi.
Þær eru báðar vegan, tveggja barna mæður
og eiga veganbörn. Börn Önnu Karenar
hafa verið vegan síðan
sumarið 2016. Yngri
drengur Jónínu hefur
verið vegan frá fæðingu
og sá eldri borðaði fisk,
ost og egg frá fæðingu til
21 mánaða aldurs, síð-
an þá hefur hann verið
vegan. Anna Karen og
Jónína voru sammála
um að bæði heilsa þeirra
og barnanna hafi orðið
mikið betri eftir að þau
urðu vegan. Báðar eiga
þær barn sem var með
exem, sem hvarf eftir að
þær tóku mjólkurvörur
úr fæðu barns síns. DV
spurði Önnu Karen og
Jónínu einnig algengra
spurninga sem vegan-
foreldrar fá oft að heyra,
eins og hvaðan börnin fái
næringu.
Álit næringarfræðings
DV ræddi við næringarfræðing og spurði hvort börn geti verið vegan og fengið alla þá

næringu sem þau þurfa á því fæði.
„Já. Ef foreldrarnir eru rosalega meðvitaðir og vel lesnir. En flestir þurfa að taka B12
aukalega. En ef maður er mjög vel að sér í næringunni og fylgist vel með hvað barnið e
r
að borða þá á það að vera hægt. Maður þarf bara að passa sig rosalega vel.“
Guðrún Ósk Guðjónsdóttir
gudrunosk@dv.is