Morgunblaðið - 05.10.2017, Blaðsíða 30

Ólöf Ósk Guðmundsdóttir, brautar-
stjóri búfræðibrautar Landbún-
aðarháskóla Íslands á Hvanneyri,
segir mjög góða aðsókn í búfræði-
námið og ekki hafi alltaf verið hægt
að taka við öllum sem sóttu um. Nú
eru 24 nemendur á fyrsta ári og 28
á öðru ári en mest hafa verið 34
nemendur í einum bekk á síðustu
árum. „Aðsóknin jókst svolítið eftir
hrun eins og í allt nám. En við von-
um að það sé mikill áhugi fyrir
landbúnaði og þetta sé skemmtilegt
nám, maður heyrir að það sé gaman
að vera hérna og áhugavert,“ segir
Ólöf.
Nemendur eru á aldrinum frá 18
til 30 ára þó flestir séu í kringum
tvítugt. Flestir eru búnir með stúd-
entspróf eða iðnpróf þegar þeir
koma á Hvanneyri. „Meginþorri
nemenda stefnir á búskap en það
eru líka nemendur sem fara og
gera eitthvað annað og nota þetta
sem grunn fyrir annað nám.“
Gerð er krafa um að þeir sem
sækja um að búfræðinámið hafi ein-
hverja sveitareynslu en Ólöf segir
nemendur koma hvaðanæva af
landinu og alltaf þónokkrir úr þétt-
býli.
Flestir nemendur búfræðibraut-
ar stefna á hefðbundinn búskap í
sauðfjárrækt og nautgriparækt, að
sögn Ólafar. Spurð hvernig staðan í
landbúnaðinum leggist í nemendur
segir Ólöf þau vera jákvæð en að
sjálfsögðu líka aðeins áhyggjufull.
Kynnast nýjungum í búskap
„Þau hugsa mikið um, fylgjast
vel með og spá í framtíðina. Um leið
hugsa þau um leiðir sem þau geta
farið ef þau ætla sér í búskap. Mér
finnst þau vera mjög opin fyrir því,
allskonar hliðarbúgreinum, heima-
vinnslu afurða og að skapa sér sér-
stöðu, og hvað þau geti gert til að
vera í búskap í framtíðinni.“
Gunnhildur, Grímur, Lilja og
Friðrik eru öll mjög ánægð með
skólavistina og að hafa tekið þá
ákvörðun að fara á Hvanneyri.
„Það skemmtilega við að koma
hingað er að maður kynnist fólki
alls staðar af landinu, kynnist nýj-
um lifnaðarháttum og því að það
má gera hlutina öðruvísi en heima.
Það er hægt að miðla þekkingu.
Stór partur af því að ég kom í skól-
ann er til að kynnast nýjungum,“
segir Gunnhildur.
Þau eru sammála um að þau
komi reynslunni ríkari út úr skól-
anum og uppfull af fróðleik sem
gagnast þeim í framtíðarbúskap.
Nemendur stefna
flestir á búskap
 Mjög góð aðsókn í búfræðinámið á
Hvanneyri  Nemendur 18 til 30 ára
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Brautarstjóri Ólöf Ósk Guðmunds-
dóttir, brautarstjóri búfræðibrautar.
30 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. OKTÓBER 2017
engra dýraafurða. „Það er margt
vegan-fólk sem hefur þekkingu en
þeir sem eru að fylgja tískubólunni
virðast oft ekki kynna sér málin eða
vilja vita neitt. Það er ósanngjarnt að
það sé verið að miða búskaparhætti
hér við þá sem eru á stórum verk-
smiðjubúum í Bandaríkjunum. Hér
er notað lítið sem ekkert af lyfjum í
búskap og lambakjötið er af eins
frjálsum skepnum og þær geta ver-
ið,“ segir Lilja. „Mér er alveg sama
þó að einhver vilji ekki borða kjöt á
meðan hann er ekki að skíta út það
sem við gerum.“
„Okkur þykir vænt um dýrin okk-
ar og þekkjum þau. Við viljum sjá
þeim líða vel og ég held að það sé
markmið flestra bænda,“ segir
Gunnhildur.
Þau væru til í að sjá jákvæðari um-
fjöllun um landbúnaðinn, að sýnt
væri frá því sem vel væri gert eins og
því sem er miður.
Bilið á milli dreifbýlis og þéttbýlis
er að aukast að þeirra mati, sér-
staklega hjá yngri kynslóðum. „Það
eru sumir sem halda að það komi
kókómjólk úr svörtum kúm og ég er
ekki að grínast með það,“ segir
Gunnhildur grafalvarleg þó að blaða-
maður skelli upp úr við að heyra
þessa vitleysu. „Svo var unglings-
stelpa sem kom til okkar að skoða
fjósið. Við spurðum hvort þau vildu
smakka mjólkina úr kúnum og þá
sagðist hún ekki drekka kúamjólk,
bara fernumjólk,“ bætir Gunnhildur
við og hlær. „Það kom líka eitt sinn
hópur 10. bekkinga í skólaferðalagi
frá Reykjavík í heimsókn til okkar.
Þau héldu að við fyrir norðan værum
ekki með rafmagn eða neitt. Sumir
héldu að við byggjum í torfkofum og
ráku upp stór augu þegar þau sáu
íbúðarhúsið hjá okkur, það liti svo vel
út,“ segir Friðrik.
Lilja, Friðrik, Grímur og Gunn-
hildur eru sammála um að það sé
þeirra sem ungra bænda að breyta
þessu viðhorfi. Þau segja félagið
Ungur bóndi vera að reyna það með
fræðslu og á Snapchat ungra bænda
sem sýnir frá daglegu lífi bóndans.
Lilja segir snapchatið virka vel og
myndi vilja sjá fleiri bændur á því,
það þurfi að nýta samfélagsmiðlana
og berjast fyrir breyttri ímynd. „Það
eru ekki allir bændur Gísli á Upp-
sölum.“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Nemendur Lilja Dóra Bjarnadóttir og Friðrik Andri Atlason úr Skagafirði í tímanum heimavinnsla afurða.
Almennt má segja að líkurnar á ný-
liðun í landbúnaði séu minnstar
næst höfuðborginni, aukist síðan
jafn og þétt og nái hámarki í u.þ.b.
220 km fjarlægð
og lækki síðan
eftir það. Þetta
kemur í ljós í
nýrri rannsókn
Vífils Karlsson,
hagfræðings og
dósents við við-
skiptadeild Há-
skólans á Ak-
ureyri (HA), sem
var kynnt á ráð-
stefnu um byggðaþróun í HA um
síðustu helgi.
Nýliðunin er mest á svæðum eins
og Dalabyggð, syðst á Ströndunum,
á ákveðnum svæðum á Norðurlandi
vestra og í kringum Vík í Mýrdal á
Suðurlandi. Þetta eru svæði þar
sem landbúnaður hefur verið að
sækja í sig veðrið, að sögn Vífils,
líka svæði sem hafa kannski ekki
haft mörg önnur tækifæri í atvinnu-
málum.
Bæði fasteignaverð og landvirði
er hæst næst höfuðborginni og
lækkar eftir því sem fjær dregur
borginni, fylgir það velmegun borg-
arbúa sem hafa smá saman sóst
meira eftir því að eiga frístundajörð
nálægt borginni. Þessir svokallaðir
fjarbúar eru frekar eldra og efnað
fólk sem ryður ungu fólki út, unga
fólkið getur sjaldnast keppt við það
um jarðir. Börn fylgja sjaldnast
fjarbúunum sem hefur áhrif á sam-
félagið í sveitinni.
Í rannsókn Vífils kemur fram að
brottfall úr landbúnaði hefur verið
meira hjá þeim sem ungir eru en
hjá þeim sem eru á miðjum aldri.
Vífill telur það vera vegna þess að
yngra fólk hefur fleiri tækifæri, er
oft betur menntað en þeir sem eldri
eru og hefur því val um fleiri störf.
Starfandi í landbúnaði hefur
fækkað úr 7.700 árið 1991 niður í
3.600 árið 2014, eða úr 5,6% af
heildinni í 2,0%. Kjötframleiðslan
hefur samt aukist. Meðalaldur
bænda er tæp 53 ár og staðan núna
er sú að konur eru líklegri en karlar
til að hefja búskap og það á sér
frekar stað á Suðurlandi en annars
staðar á landinu. Vífill útilokar ekki
að aukinn hlutur kvenna í nýliðun
sé vegna þess að þær hafi hingað til
ekki verið skráðar fyrir búunum en
séu það nú í auknum mæli. Þá er
nýliðun meiri í sauðfjárrækt en
nautgriparækt, en sauðfjárbú eru
68,5% af heildinni. ingveldur@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sauðfé á beit Meiri líkur eru á að fólk hefji sauðfjárbúskap heldur en nautgriparækt og konur eru líklegri til að
hefja búskap en karlar. Nýliðun í landbúnaði er minnst á jaðri höfuðborgarsvæðisins.
Nýliðunin í 220 km fjar-
lægð frá höfuðborginni
Vífill
Karlsson
 Efnað eldra fólk ýtir ungum bændum lengra frá borginni
Elín Sara Færseth er frá Njarðvík
en hefur verið í sveit að Stóra-Holti
í Fljótum í Skagafirði. „Við eigum
sumarbústað þar og ég bankaði eitt
sinn upp á á Stóra-Holti og spurði
hvort ég mætti fara í fjós og hef
verið heimaalningur þar síðan,"
segir Elín sem var að setja spæni í
stíu í hesthúsinu í lok reiðmennsku-
tíma. Hana langar til að taka við á
Stóra-Holti en börn núverandi ábú-
enda ætla sér það ekki. „Það hefur
verið djók að ég taki við og ætli ég
geri það ekki á endanum,“ segir
hún kankvís en Elín er á fyrsta ári í
búfræði.
Njarðvíkingur sem stefnir í Skagafjörð
Bjarki Már Haraldsson býr á Sauð-
árkróki en fjölskyldan er með hross
á jörð í Skagafirði. Honum þótti bú-
fræðinámið á Hvanneyri spennandi
valkostur. „Landbúnaður er mitt
áhugamál. Ég hef gaman af öllum
skepnum og stefni á að vinna við
þetta en staðan er óljós í landbún-
aði eins og er, maður veit ekki hvað
verður.“
„Landbúnaður er mitt áhugamál“