Morgunblaðið - 13.10.2017, Qupperneq 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 2017
Mati á umhverfisáhrifum
Hvammsvirkjunar lauk árið
2003 með úrskurði Skipulags-
stofnunar þar sem fallist var á
framkvæmdina með skilyrðum.
Úrskurðurinn var kærður til
umhverfisráðherra sem stað-
festi hann árið 2004.
Ekkert varð af fram-
kvæmdum á þeim tíma og þeg-
ar Landsvirkjun tók upp þráð-
inn að nýju voru liðin meira en
tíu ár frá umhverfismati án
þess að framkvæmdaleyfi væri
gefið út. Því þurfti að taka
ákvörðun um hvort hin fyrir-
hugaða framkvæmd færi aftur
í umhverfismat að hluta eða í
heild.
Áhrif á ferðaþjónustu á
svæðinu talin lítil
Skipulagsstofnun tók ákvörð-
un um að tveir þættir skyldu
metnir aftur; áhrif á ferðaþjón-
ustu og útivist og á landslag og
ásýnd lands. Ekki þóttu for-
sendur til að gera kröfu um að
meta aðra þætti á ný, s.s. áhrif
á lífríki Þjórsár, þar sem ekki
þótti sýnt að forsendur hefðu
breyst frá árinu 2003.
Í frummatsskýrslu Lands-
virkjunar um endurmat á áhrif-
um fyrirhugaðrar virkjunar á
ferðaþjónustu og útivist er
niðurstaðan sú að þau yrðu
óverulega neikvæð. Hvað varð-
ar áhrif á landslag og ásýnd
lands er það niðurstaðan að
sökum umfangs yrðu áhrifin
talsvert neikvæð innan þriggja
landslagsheilda nærri virkjun.
Fjölmargar athugasemdir
bárust við frummatsskýrsluna
og vinnur Landsvirkjun nú að
endanlegri matsskýrslu sem
Skipulagsstofnun mun í kjölfar-
ið gefa álit sitt á. Þangað til
eru að minnsta kosti nokkrar
vikur.
Gjálp – félag um atvinnu-
uppbyggingu við Þjórsá hefur
harðlega gagnrýnt framkvæmd
könnunar sem lögð er til
grundvallar niðurstöðum á við-
horfum fólks til virkjunarinnar.
Ein helsta gagnrýnin lýtur að
því að í könnuninni er ný brú
yfir Þjórsá nefnd ítrekað í
tengslum við virkjunina en
þessar tvær framkvæmdir eru
þó óskyldar í dag. Skipulags-
stofnun benti einnig á þetta við
yfirferð sína á drögum að
frummatsskýrslunni, þ.e. að
brúarframkvæmdin væri ekki
hluti af virkjunarframkvæmd-
unum. Ekki yrði séð að
Hvammsvirkjun væri forsenda
veglagningarinnar né að veg-
urinn væri forsenda fyrir virkj-
uninni.
Brúin ekki mótvægisaðgerð
Í frummatsskýrslunni sem
kom út í maí var tekið fram að
í skýrslu um áhrif virkjunar á
ferðaþjónustu og útvist hefði
verið litið svo á að nýr vegur
og brú yfir Þjórsá væri mót-
vægisaðgerð vegna fram-
kvæmdarinnar. „Svo er ekki,“
sagði í skýrslunni og þar árétt-
að að vegurinn væri ekki for-
senda fyrir Hvammsvirkjun og
teldist ekki tengd framkvæmd
eða mótvægisaðgerð.
Oftsinnis var spurt um brúna
í viðhorfskönnunum og þátttak-
endur til dæmis beðnir að gefa
henni vægi með tilliti til mann-
virkja í tengslum við virkjun-
ina. Þannig byggist niður-
staðan m.a. á viðhorfum fólks
til brúarinnar. Gjálp telur
niðurstöðurnar því ómarktæk-
ar og hefur farið fram á að
könnunin verði endurtekin.
Ótengd brúarframkvæmd
ítrekað nefnd í viðhorfskönnun
ingu í ferðaþjónustu. „Það mat getur
hins vegar breyst, jafnvel á bygging-
artímanum. Forsendur geta breyst
hratt, efnahagur vænkast og atvinnu-
leysi minnkað. Það er alveg öruggt að
þær kröfur sem gerðar eru til orku-
notkunar í dag eru aðrar en gerðar
voru fyrir tíu árum. Og eftir tíu ár
verða þær aðrar en þær sem við ger-
um í dag.“
Aðeins ágangur og ánauð
Anna María, bóndi í Hlíð, segist
ekki sjá neinn hag af Hvammsvirkjun
fyrir samfélagið í Skeiða- og Gnúp-
verjahreppi. „Ég sé ekki að það verði
neitt nema ágangur og ánauð af
þessu. En svo spyrja allir, viljið þið
ekki rafmagn? En hvað verður gert
við rafmagnið? Ég vil ekki stuðla að
því að það fari í kísilverksmiðjur eða
aðra stóriðju.“
Björgvin oddviti á því í ljósi nýj-
ustu frétta ekki von á því að þurfa að
taka ákvörðun um útgáfu fram-
kvæmdaleyfis fyrir Hvammsvirkjun
á næstu vikum og mánuðum. „Það
verður komin ný sveitarstjórn þegar
kemur að því.“
Útlit er því fyrir að enn um sinn
verði virkjanirnar í neðanverðri
Þjórsá til umræðu. Edda á Hamars-
heiði segir fólk orðið mjög þreytt,
margt hreinlega uppgefið. „Þetta hef-
ur hangið yfir okkur síðan um 2003 og
um virkjanirnar hefur verið stapp
síðan þá. Það tekur á lítið samfélag.“
Hægt að ná fram breytingum
Náttúrufræðingurinn Anna Sigríður Valdimarsdóttir býr á bænum Stóra-Núpi skammt frá Þjórsá. Hún hefur barist
gegn virkjanahugmyndum í neðanverðri ánni í mörg ár. Hún segir ákveðna viðhorfsbreytingu hafa orðið á þessum
tíma. „Við erum kannski orðin örlítið meðvitaðri um að stjórnvaldsákvarðanir um byggingu virkjana eða álvera eða
hvað það nú er séu ekki eitthvert náttúrulögmál. Þeim er hægt að andmæla og fá jafnvel breytt.“
Til stendur að reisa Hvalárvirkjun
á víðernum Vestfjarða með því að
virkja rennsli þriggja áa.
Á morgun
Ítarleg viðtöl við
viðmælendur
greinarinnar má nálgast á mbl.is.
Vistvænna prentumhverfi
og hagkvæmni í rekstri
Með Prent+ fæst yfirsýn, aðhald í rekstri
og fyrsta flokks þjónusta.
www.kjaran.is | sími 510 5520