Morgunblaðið - 09.11.2017, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. NÓVEMBER 2017
Fyrst skal það tekið
skýrt fram, að lágvaxn-
ir menn eru fyllilega
jafn góðir og gildir og
menn með öðru eða
hærra vaxtarlagi.
Þannig að ekkert skal
hér neikvætt sagt um
dverga. Hér er líkinda-
mál í gangi til að opna
augu manna og ná at-
hygli þeirra sem leitt
hafa málin hjá sér.
Ekki „lítið þjóðfélag“
en fámennt
Íslenzka krónan er einn smæsti
gjaldmiðill heims. Ástæðan er ekki sú
að hún sé slæm, heldur er það svo, að
við Íslendingar erum bara 340.000
manns, eitt minnsta þjóðfélag heims,
ekki í sjálfu sér „lítið þjóðfélag“ – því
við erum ótrúlega dugleg og öflug
miðað við stærð – en við erum fá-
menn. Þess vegna er hagkerfi lands-
ins og grundvöllur krónunnar í raun
örsmátt. Við getum því talað um
dverghagkerfi og dverggjaldmiðil.
Þetta er einfaldlega svona.
Í 70 ár hafa stjórn-
málamenn og forystu-
menn fjár- og peninga-
mála, alla vega í orði,
verið að berjast við að
gera krónuna sterka og
stöðuga, þannig að þjóð-
in gæti búið við stöð-
ugleika í sínum peninga-
málum, vitað hvar hún
stæði, á hverju hún ætti
von og fengið lán með
hóflegum vöxtum, en
það hefur ekki tekizt.
Einstein og harka haussins
Ástæðan fyrir því er einfaldlega sú,
að það er ekki hægt að finna kerfi fyrir
krónuna, sem gætt tryggt stöðugleika
hennar – sem aftur gæti þýtt lágan
kostnað í kringum hana og hófleg
vaxtagjöld fyrir þjóðina – frekar en
hægt er að gera mannlegan dverg að
meistara í hástökki, kúluvarpi eða þrí-
stökki. Hér eru náttúrulögmál að
verki.
Mér ofbýður það satt að segja að
enn einu sinni virðist ný ríkisstjórn
ætla að veðja á krónuna og nýjar
„kerfisbreytingar“ sem eiga að
tryggja stöðuga krónu og lága vexti.
Sumir virðast aldrei læra af reynsl-
unni og ímynda sér aftur og aftur að
nú hafi þeir fundið töfralausnina, eftir
70 ára klúður. Einstein blessaður,
sem ég reikna með að flestir telji að
hafi verið nokkru spakari en okkar
„krónuvitringar“, sagði: „Ef þú gerir
sama hlutinn aftur og aftur og reikn-
ar með annarri niðurstöðu, þá er það
vitfirring.“
Auðvitað getur harðfylgni og þrái
verið af hinu góða, og kannski hefðum
við ekki komizt af í harðbýlu landi án
þessara eiginleika, en ef menn eru
búnir að berja höfðinu við steininn í
70 ár og skilja enn ekki að steinninn
er harðari en hausinn, þá hefur
heimskan tekið stjórnina.
Hvað með aðrar smáþjóðir?
Í Evrópu eru 14 smáríki, ef talað er
um þjóðir sem eru um 2 milljónir
manna eða fámennari. Allar hafa
þessar þjóðir tekið upp evruna til að
tryggja stöðugleika, lága vexti og
hagsæld í sínu landi. Átta þjóðir
gerðu það með fullri aðild að ESB,
sex þjóðir tóku upp evruna án aðildar.
Engin þessara þjóða vildi gera lítið úr
sér og sínu, engin þjóð tók upp evr-
una af þjónkun við ESB, engin þess-
ara þjóða leit á þessa leið í gjald-
miðlamálum sem skerðingu eða
höfnun eigin þjóðernis eða sjálf-
stæðis, heldur sem skynsamlegt og
nauðsynlegt efnahagslegt skref til að
tryggja þjóð sinni stöðugleika, hag-
sæld og velfarnað.
Ég hef bent á það í blaðagreinum,
að Íslendingur sem kaupir sér íbúð
verði að greiða hana 3,5 sinnum
vegna vaxtaokursins sem fylgir krón-
unni, meðan íbúi evrusvæðisins þurfi
ekki að greiða sína nema 1,5 sinnum
vegna lágvaxta þar. Ég hef bent á það
að vextir á sex ára bílaláni hér gætu
verið fimm sinnum hærri en á sams
konar bílaláni í evrulandi. Margt ann-
að svipað má nefna.
Heilindi eða
blekkingastarfsemi?
Hvernig má það þá vera að kjörnir
leiðtogar landsins virði þessar stað-
reyndir og stórlega skert kjör og hag-
sæld Íslendinga að vettugi og leyfi
sér, enn einu sinni, að halda því fram
að nú hafi þeir töfralausnina, „kerf-
isbreytinguna“ sem öllu eigi að
breyta til batnaðar og allt eigi að
laga?
Önnur hlið á málinu og nokkru al-
varlegri er að líta má svo á að um
blekkingastarfsemi þeirra afla sé að
ræða, sem lofa öllu góðu með krón-
unni, aftur og aftur, þó að margend-
urtekin saga og óyggjandi stað-
reyndir sýni að hún sé „algjört
svikatól“, en þá kemur einmitt að
þeirri spurningu, af hverju menn
þyrli upp ryki og blekki almenning, ef
svo er.
Er krónan kannski hluti af spilltu
valdakerfi landsins, þar sem hægt
hefur verið af færa stórfellda fjár-
muni og verðmæti til og frá, með
gengi krónunnar, oft í þágu valdhafa
eða þeirra sem að baki þeirra stóðu, á
kostnað almennings?
Kæru Íslendingar, hvað sem þess-
ari síðustu spurningu líður, er ekki
nóg komið? Viljið þið virkilega láta
fara svona með ykkur til langframa?
Er hægt að gera dverg að meistara í hástökki?
Eftir Ole Anton
Bieltvedt. »Mér ofbýður að enn
virðist ný ríkisstjórn
ætla að veðja á krónuna
og nýjar „kerfisbreyt-
ingar“ sem eiga að
tryggja stöðuga krónu
og lága vexti.
Ole Anton Bieltvedt
Höfundur er alþjóðlegur kaupsýslu-
maður og stjórnmálarýnir.
Bak við stormfellda
feyskna furu liggur
maður með skotvopn
klæddur búningi úr
vel eltu leðri sem fer
honum ágætlega enda
þótt saumaskapurinn
sé út af fyrir sig ekki
með tiltakanlega góðu
handbragði og ólitað
leðrið nokkuð svona
snjáð. Árvekni lýsir
mórauðri ásjónunni
enda situr maðurinn fyrir veiði-
bráð. Innan skamms mun skotið
glymja í bergmáli þessa fjallasalar
uns óendanlegur skógurinn gleyp-
ir það í sig.
Barrskógurinn er óendanlegur
meðfram hinum syðri ströndum og
inn í dalina. Svona og þessu líkt
var um að litast víða í
Norðvestur-Kanada
og Alaska fyrir sjö
áratugum. Þar sást
fólk ekki nema ofur-
lítill strjálingur ind-
íánahópa sem höfðu
litla nasasjón af vest-
rænni siðmenningu.
Þeir voru á hnotskóg
eftir veiðidýrum;
grábirni, svartbirni,
úlfum, púmu, elg,
hirti og verðmætum
loðdýrum, svo sem
gaupu, vatnaotri, bís-
amrottu, ref og veiddu fisk sem
öll vötn eru full af.
Og mörg eru vötnin. Já hvílíkt
veiðiland! Þessi síðustu veiðivötn
villta vestursins víkja nú óðum
fyrir óskáldlegri ásókn tækni-
menningarinnar. Þegar Japanir
sprengdu í loft upp og brenndu
stóra flotadeild í Pearl Harbour
fyrir Bandaríkjamönnum árið
1942 að þeim óvörum og víggirtu
tvær Aleúta-eyjar svöruðu hinir
síðarnefndu fyrir sig með því að
leggja 2.500 km langan bílveg og
8 metra breiðan með 233 brýr frá
norðvestur-endastöð járnbraut-
arkerfis Kanada alla leið inn í
mitt Alaska, sem talið er að Jap-
anir hafi ætlað að nota til inn-
rásar í Norður-Ameríku. Þegar
þetta mannvirki tengdi Yukon-
héruðin í Norðvestur-Kanada við
borgina Fairbanks í Alaska var
það fljótlega kallað vegurinn
mikli, sem þótti mikil samgöngu-
bylting.
Hálf önnur öld er liðin síðan
Bandaríkjastjórn keypti gervallt
Alaska af Rússum fyrir 7 milljónir
dollara árið 1867 í andstöðu við
þingið í Washington sem lagðist
gegn þessum kaupum. Allar að-
varanir um að þessi ákvörðun
væri óskynsamleg hafði alrík-
isstjórnin í Washington að engu.
Árið 1899 fannst gull í Klondike,
Kanadamegin við landamærin, –
og stuttu seinna í Alaska. Til gull-
leitar þyrptust þúsundir manna,
meðal þeirra var rithöfundurinn
frægi Jack London.
Innflutningur fólks til að nytja
landið hófst þó ekki fyrr en veg-
urinn mikli var tilbúinn til notk-
unar. Í kjölfarið voru reistar
byggðir meðfram veginum og við
sjávarsíðuna. Vísindaleg rannsókn
leiddi í ljós að þetta er feiknaauð-
ugt land. Í berginu felast jarðolía,
kol, grafít, glimmer, asbest, gull,
silfur, blý, sink, mangan, eir, antí-
mon, tin, kvikasilfur, flúor, vismút
og síðast en ekki síst – úraníum.
Eru þá öll önnur landgæði ótalin:
óhemju skógarflákar og rækt-
unarjarðir. Enn sem komið er
leggur þó veiðiskaparinn til aðal-
útflutninginn, þar er laxinn lang-
stærsta atriðið.
Árið 1958 varð Alaska eitt af
fylkjum Bandaríkjanna og er að
flatarmáli helmingi stærra en það
sem áður var stærst, Texas.
Alaska er rúmlega þrisvar sinnum
stærra en Svíþjóð og íbúarnir
litlu fleiri en á Íslandi. Þar af
þriðjungur indíánar og eskimóar.
Vesturstrandarfjallgarðarnir ná
töluvert norður í Alaska, þar er
hæsta fjall Norður-Ameríku, Mo-
unt McKinley (6.187 m hátt).
Mörg eru eldfjöllin í þessu nyrsta
ríki Bandaríkjanna og sum enn
með fullu fjöri. Þriðjungur lands-
ins er norðan heimskautsbaugs.
Þar geta vetrarhörkur verið enn
meiri en á Íslandi. Nógu miklar
verða þær til að bílar komist ekki
í gang. Víða í Alaska treysta
menn frekar á flugsamgöngurnar
í stað þess að keyra upp á
illviðrasama og snjóþunga fjall-
vegi í meira en 500-600 m hæð
sem margir Íslendingar taka fram
yfir jarðgöng. Alla vetrarmán-
uðina er þessum vegum lokað til
að forðast of mikla veðurhæð,
blindbyl, snjódýpt, óþarfa slysa-
hættu og alltof háan kostnað við
samfelldan snjómokstur.
Um miðjan júlí 2013 fór
greinarhöfundur í ferðalag til
Alaska og kynntist því í fyrsta
sinn að þar eru samgöngur mjög
erfiðar líkt og á Íslandi.
Ferðalag til Alaska
Eftir Guðmund
Karl Jónsson » Innflutningur fólks
til að nytja landið
hófst þó ekki fyrr en
vegurinn mikli var tilbú-
inn til notkunar.
Guðmundur Karl
Jónsson
Höfundur er farandverkamaður.
Viðskipti
Renndu við hjá okkur
í Tangarhöfða 13
FAI varahlutir
Ódýrari kostur í varahlutum!
stýrishlutir
hafa verið leiðandi í yfir 10 ár.
Framleiddir undir ströngu
eftirliti til samræmis
við OE gæði.
Sími 577 1313
kistufell.com
TANGARHÖFÐA 13
VÉLAVERKSTÆÐIÐ
Baðaðu þig í gæðunum
Smiðjuvegi 76 • Kópavogi • Sími 414 1000 • Baldursnesi 6 • Akureyri • Sími 414 1050 • www.tengi.is • tengi@tengi.is
Opið virka daga frá kl. 8-18 og laugardaga kl. 10-15