Morgunblaðið - 15.02.2018, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 2018
Ármúla 17, 108 Reykjavík, sími 552 8636, mbr.is
Allt fyrir raftækni
Hljómtæki
Cambridge Audio Air 100 - Bluetooth hátalari
Verð
59.900 kr.
Bláskógabyggð hefur ákveðið að gefa út nýtt fram-
kvæmdaleyfi til HS Orku til byggingar Brúarvirkjunar.
Framkvæmdir gátu ekki hafist sl. haust, eins og orkufyr-
irtækið hafði undirbúið, vegna þess að sveitarstjórn ákvað
að laga ágalla á málsmeðferð við útgáfu fyrra fram-
kvæmdaleyfis.
Brúarvirkjun verður tæplega 10 MW vatnsaflsvirkjun í
efri hluta Tungufljóts. Gert var umhverfismat fyrir virkj-
unina og hefur verið unnið að undirbúningi í nokkur ár.
Bláskógabyggð tilkynnti um útgáfu framkvæmdaleyfis
fyrir Brúarvirkjun í október sl. og undirbjó HS Orka
framkvæmdina með útboðum og samningum við verktaka
og birgja, meðal annars vélaframleiðanda. Ekki gat þó
orðið af framkvæmdum vegna þess að Kayakklúbbur
Reykjavíkur, Náttúruverndarsamtök Suðurlands og
Landvernd kærðu málsmeðferð sveitarfélagsins við út-
gáfu leyfisins til úrskurðarnefndar umhverfis- og auð-
lindamála. Sveitarfélagið ákvað að bæta úr þeim ágöllum
sem bent var á í kærunum og gefa út nýtt framkvæmda-
leyfi. Var það ákveðið á fundi sveitarstjórnar 1. febrúar sl.
en leyfið hefur ekki verið gefið út. Nú hefst nýr kæru-
frestur þannig að ekki er hægt að hefja framkvæmdir.
Ásgeir Margeirsson, forstjóri HS Orku, segir að fyr-
irtækið hafi þurft að leggja í kostnað við vinnslu málsins
síðustu vikur en aðalkostnaður þess felist hins vegar í
drætti á að virkjunin taki til starfa, sem sagt í töpuðum
tekjum. Það tjón geti skipt hundruðum milljóna.
Heilbrigðiseftirlit Suðurlands hefur auglýst starfsleyfi
fyrir virkjunina. helgi@mbl.is
Tafir á virkjun við Brú
Tungufljót Inntaksmannvirki væntanlegrar Brúarvirkj-
unar verða á þessum stað, fyrir landi jarðarinnar Brúar.
 Bláskógabyggð hyggst gefa út nýtt framkvæmdaleyfi
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Neytendasamtökin gera kröfu um
að atvinnuvega- og nýsköpunar-
ráðuneytið endurskoði starfshætti
smálánafyrirtækja og tryggi að þau
starfi lögum samkvæmt. Samtökin
telja að þau úrræði sem stjórnvöld
hafi til að koma í veg fyrir ólöglega
lánastarfsemi dugi skammt.
„Neytendasamtökin telja brýnt
að gripið verði til aðgerða gegn smá-
lánafyrirtækjum en þau hafa ítrek-
að brotið lög á undanförnum árum,“
segir í fréttatilkynningu sem sam-
tökin sendu frá sér í gær. Eins og
komið hefur fram í fréttum hefur
hlutfall smálána af heildarkröfum
þeirra sem sækja um ráðgjöf eða
greiðsluaðlögun hjá umboðsmanni
skuldara vaxið umtalsvert á undan-
förnum árum og er nú hærra en
hlutfall fasteignalána.
Öll skráð í Danmörku
Fimm smálánafyrirtæki eru nú
rekin á Íslandi; Kredia, Smálán,
1909, Múla og Hraðpeningar. Þau
eru öll í eigu danska fyrirtækisins
Ecommerce 2020, með sama heim-
ilisfangið í Kaupmannahöfn og vef-
síðurnar með endinguna dk. Útlit
vefsíðanna er mismunandi en sami
textinn á þeim öllum. Gefin eru upp
mismunandi símanúmer hjá smá-
lánafyrirtækjunum en sama þjón-
ustuverið svarar þeim öllum og
einnig fyrirspurnum á netspjalli vef-
síðnanna. Þjónustuverið er á Ís-
landi, með tveimur starfsmönnum,
en annars er starfsemin í Dan-
mörku.
Samkvæmt upplýsingum um al-
menn lánskjör Ecommerce 2020,
sem á við öll smálánafyrirtækin,
getur fyrirtækið veitt þeim einstak-
lingi lán sem náð hefur 18 ára aldri,
er með danska eða íslenska kenni-
tölu og heimilisfang samkvæmt
þjóðskrá og sem Ecommerce 2020
hefur metið hafa greiðslugetu. Ekki
má vera á vanskilaskrá hjá RKI,
Debitor Registret eða hjá sambæri-
legum skráningaraðilum.
Þá segir að forsenda lánveitingar
sé að einstaklingurinn sé ekki með
lán frá Ecommerce 2020 sem ekki
hefur verið greitt af í meira en 90
daga. Það þýðir að sá sem skuldar
t.d. Hraðpeningum ætti ekki að geta
fengið lán hjá öðru smálánafyrir-
tæki Ecommerce á meðan. Þegar
blaðamaður spurði út í þetta í þjón-
ustuverinu, hvort hægt væri að
skulda einu fyrirtæki en fá um leið
lán hjá öðru, sagði starfsmaðurinn
að hann mætti ekki svara þessu og
benti blaðamanni á tölvupóstfang
Ecommerce til að fá svör. Ekki
fengust svör þaðan.
Smálánafyrirtækin lána frá
10.000 upp í 80.000 kr. í gegnum
smáskilaboð í farsíma eða heimasíðu
fyrirtækjanna og líða aðeins nokkr-
ar mínútur frá því sótt er um lánið
þar til það er komið inn á reikning.
Lánstíminn er stuttur, yfirleitt um
þrjátíu dagar. Ef tekið er 80.000 kr.
lán hjá smálánafyrirtækinu 1909
þarf að greiða 107.300 kr. til baka
eftir þrjátíu daga, eru það 1,14%
vextir á dag eða 415% ársvextir. Hjá
Smálánum er 30.000 kr. lán komið
upp í 40.916 kr. að þrjátíu dögum
liðnum, er það með 1,21% vöxtum á
dag eða 443% ársvöxtun.
Yfir 400% ársvextir af smálánum
 Neytendasamtökin vilja að gripið verði til aðgerða gegn smálánafyrirtækjunum  Fimm smálánafyrir-
tæki á Íslandi rekin frá Danmörku  443% ársvextir af 30 þ. kr láni til 30 daga  1,21% vextir á dag
Morgunblaðið/Kristinn
Peningar Auðvelt er að fá þá að láni
hjá smálánafyrirtækjunum en oft
erfiðara að endurgreiða.
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Formannsskipti urðu í Félagi ís-
lenskra bókaútgefenda í síðustu
viku. Egill Örn Jóhannsson lét af for-
mennsku eftir fimm ára starf en í
hans stað var kjörinn Heiðar Ingi
Svansson, sem verið hefur varafor-
maður félagsins.
Venju samkvæmt flutti formaður
skýrslu síðasta árs á aðalfundi fé-
lagsins. Vöktu orð hans um stöðu
bókabúða nokkra eftirtekt, en Egill
Örn gagnrýndi minnkandi úrval ís-
lenskra bóka og aukið framboð af
vörum fyrir ferðamenn. „Ég hef
aldrei farið í grafgötur með það að
mér hefur þótt sú þróun sem átt hef-
ur sér stað í bókabúðum, sérstaklega
miðsvæðis, óheppileg. Áhersla á ís-
lenskar bækur hefur á undanförnum
árum minnkað mikið en áhersla auk-
ist, samhliða
meiri ferða-
mannastraumi til
landsins, á allt
aðra vöru en mað-
ur var vanur að
sjá í bókabúðum.
Þar á ég við þenn-
an hefðbundna
túristavarning,
svo sem boli,
lunda og glingur
ýmiskonar. Það segir sig sjálft að
þegar áherslan minnkar á íslenskar
bækur á okkar helstu sölustöðum er
viðbúið að það hafi áhrif á sölu bóka,“
segir Egill í samtali við Morgun-
blaðið.
„Ég hef stundum borið þetta sam-
an við kaupfélögin eins og við þekkt-
um þau, þar sem bækur voru flesta
mánuði ársins geymdar í litlum hill-
um innst í verslununum en dregnar
fram örfáum dögum fyrir jól og svo
að mestu endursendar til útgefanda í
kjölfar þeirra.“
Egill segir það sérstaklega gagn-
rýni vert að úrval íslenskra bóka fari
minnkandi í bókabúðum.
„Þannig sjáum við dæmi um það
strax í janúar eða fljótlega þar á eftir
að ekki fást lengur bækur sem komu
út örfáum vikum áður. Ef sumar nýj-
ar bækur eru aðeins fáanlegar í örfá-
ar vikur í stærstu bókabúðum segir
það sig sjálft að grundvöllur útgáf-
unnar takmarkast.“
Egill Örn segir að bókaútgáfa sé
blómleg allan ársins hring og mik-
ilvægt sé að hún sé í hávegum höfð í
bókabúðum.
„Ég trúi ekki öðru en bóksalar séu
með útgefendum í liði þegar kemur
að því að tryggja þessa miklu útgáfu
sem verið hefur á undanförnum ár-
um utan jólavertíðar.“
Segir allar bækur fáanlegar
Ingimar Jónsson, forstjóri Penn-
ans, vísar því alfarið á bug að nýjar
bækur séu ekki fáanlegar í versl-
unum Pennans-Eymundssonar.
„Við tökum allar bækur inn þegar
þær koma út og erum alltaf að hvetja
útgefendur til að gefa meira út. Það
gildir hins vegar sama með bækur og
aðra vöru, hvort sem það eru ritföng
eða gjafavara, að ef hún selst ekki þá
er eðlilegt að hún fari út. Bækurnar
geta verið á vefnum hjá okkur og við
pöntum þær fyrir fólk. Við erum að
því alla daga að redda bókum fyrir
fólk um allt land.“
Ingimar bendir á að Íslendingum
hafi fækkað í miðbæ Reykjavíkur
undanfarið og því sé eðlilegt að vörur
fyrir ferðamenn fái meira vægi.
„Við höfum nú samt farið frekar
varlega í þetta. Íslenska bókadeildin
er enn á sama stað í Austurstrætinu
og við höfum verið að selja segla og
lyklakippur þar síðan 1997. Ég skil
annars ekki þessa gagnrýni Egils.
Nú er hann sjálfur að gefa út bækur
fyrir ferðamenn, vill hann að við
hættum að selja þær?“
Bókabúðir eins og gömlu kaupfélögin
 Fráfarandi formaður Félags bókaútgefanda ósáttur við úrval í bókabúðum  Segir dæmi um að ný-
legar bækur fáist ekki og túristavörur fái forgang  Forstjóri Pennans vísar þessari gagnrýni á bug
Morgunblaðið/Eggert
Bókaverslun Fyrrv. formaður Fé-
lags bókaútgefenda vill meira úrval.
Egill Örn
Jóhannsson
Mikil þróun hefur verið á greiðslu-
þjónustumarkaðnum að undanförnu
og hægt að sækja um skamm-
tímalán víða á einfaldan hátt. Í lok
nóvember kynnti Aur nýja þjónustu í
Aur-appinu og nú geta notendur
appsins sótt um allt að milljón
króna lán í farsímanum. Sótt er um
lán í Aur og það er borgað sam-
stundis út til notenda sem standast
sjálfvirkt lánshæfismat og lána-
reglur Aur. Greitt er af lánum í gegn-
um appið.
Sævar Már Þórisson, verk-
efnastjóri Aur, segir lánin ekkert
eiga sameiginlegt með smálánum.
Þau séu sambærileg skuldabréfa-
lánum bankana og kortalánum.
„Það er auðvelt að taka lán hjá Aur
en við gerum lánshæfismat á öllum
sem taka lán og notum m.a. upplýs-
ingar frá Creditinfo til þess. Þeir
sem eru á vanskilaskrá geta ekki
fengið lán og við förum ekki neðar
en ákveðið lánshæfismat hjá Credit-
info.“
Lánstíminn er 3 til 24 mánuðir,
lágmarksfjárhæð er 50.000 kr. og
hámarkið ein milljón. Sævar segir
að til að fá hámarksfjárhæð að láni
þurfi lántakinn að vera orðinn a.m.k.
25 ára og í lánshæfisflokki A1 hjá
Creditinfo.
Fastir óverðtryggðir vextir af Aur
lánunum eru 12,25% og lántöku-
gjald 3,5%. „Áður en lánið er tekið
birtast allar upplýsingar með mjög
skýrum hætti, um kostnað, greiðslu-
yfirlit og árlegar hlutfallstölur
kostnaðar,“ segir Sævar. Hann segir
þessa þjónustu vera það sem koma
skuli og búast megi við frekari þró-
un á greiðsluþjónustumarkaði með
tilkomu nýrra reglugerðar Evrópu-
sambandsins um greiðsluþjónustu.
Hjá Netgíró og Aktiva er hægt að
taka lán allt að einni milljón króna
með rafrænum hætti sem greitt er
inn á bankareikning umsækjenda
samdægurs. Þá kynnti Arion banki
ný rafræn lán í janúar, svokallað
Núlán sem hægt er að sækja um á
vef bankans og er það greitt út inn-
an örfárra mínútna. Það er sagt
henta vel þeim sem þurfa lán í stutt-
an tíma.
Orðið einfaldara að taka lán
FJÖLBREYTTARI GREIÐSLUÞJÓNUSTA