Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.03.2018, Blaðsíða 8

8 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25.3. 2018
Allt þar til Oksana Masters varsjö ára gömul var eina heim-ilið sem hún þekkti vanbúið
munaðarleysingjahæli í Úkraínu þar
sem henni var illa sinnt. Nú er hún
orðin tuttugu og sjö ára og hefur á
nælt sér í alls átta verðlaunapeninga
á Ólympíumótinu, Paralympics.
Fimm af þessum verðlaunum (þar
af tvö gull) vann hún í Pyeongchang í
síðustu viku fyrir skíðagöngu og
skíðaskotfimi. Áður hafði hún unnið
til verðlauna fyrir skíðagöngu í Sotchi
2014 og fyrir róður á sumarleikunum
í London 2012. Auk þess hefur hún
náð langt í hjólreiðum á handahjóli.
Allt byrjaði þetta
á spítalatúni í Englandi
Alls kepptu 570 fatlaðir íþróttamenn í
Pyeongchang eða meira en tífalt fleiri
en kepptu á vetrarleikunum 1976
þegar þeir voru haldnir fyrst. Saga
Paralympics-sumarleikanna á sér
lengri sögu en þeir voru fyrst haldnir
formlega árið 1960 í Róm. Forveri
þessara leika, sem hafa einnig verið
kallaðir Ólympíumótið eða Ólympíu-
mót fatlaðra, er íþróttamót sem
taugaskurðlæknirinn Sir Ludwig
Guttmann efndi til meðal mænuskað-
aðra fyrrverandi hermanna úr seinna
stríði á sama tíma og Ólympíu-
leikarnir stóðu yfir í London 1948.
Guttmann er talinn mikill frum-
kvöðull íþrótta fatlaðra og Stoke-
Mandeville sjúkrahúsið í Aylsbury í
Englandi var vettvangur þessara
fyrstu leika. Fyrsta
Ólympíumótið í Róm
markaði svo nýtt upp-
haf fyrir fatlaða
íþróttamenn. Gutt-
mann hafði alltaf
tröllatrú á því að
hreyfing og markviss
íþróttaiðkun væri
snar þáttur í end-
urhæfingu og ætti að
vera í boði fyrir alla,
fatlaða sem ófatlaða.
Fórnarlamb
Tsjernobyl-
slyssins
Oksana Masters fædd-
ist með mislanga og
vanskapaða fótleggi,
sex tær á hvorum fæti
og enga þumalfingur
vegna geislunar í kjölfar Tsjernóbyl-
slyssins. Hún fæddist í bæ í námunda
við Tsjernóbyl árið 1989, þremur ár-
um eftir hið hræðilega kjarnorkuslys
og geislunin sem fylgdi í kjölfarið
hafði áhrif á það hvernig útlimir
hennar þroskuðust í
móðurkviði.
Foreldrar hennar
yfirgáfu hana strax
eftir að hún fæddist og
því varð munaðarleys-
ingjahæli hennar
heimili. Sjálf hefur
hún lýst vistinni þar
sem skelfilegri, hún
var vannærð og fékk
litla athygli og örvun.
Það urðu því straum-
hvörf í lífi þessarar
úkraínsku stúlku þeg-
ar bandarísk kona að
nafni Gay Masters
ættleiddi hana skömmu
eftir að hún varð sjö ára.
Gay Masters, sem er
doktor í talmeinafræði og
virtur fræðimaður og há-
skólakennari á því sviði, átti engin
börn fyrir og Oksana er hennar eina
barn.
Skömmu eftir að Oskana fluttist
með þessari nýju móður sinni til
Bandaríkjanna þurfti að taka af henni
vinstri fótinn fyrir ofan hné. Þá var
Oskana átta ára gömul. Fimm árum
síðar var hægri fóturinn tekinn fyrir
ofan hné, en aðgerðirnar voru taldar
nauðsynlegar svo Oksana Masters
gæti átt möguleika á eðlilegu lífi, en
áður hafði verið talið að hún gæti
haldið hægri fætinum. Hún gekkst
auk þess undir ýmsar aðrar aðgerðir
til að lagfæra aðra fæðingargalla á
höndum, þar sem færa þurfti til fing-
ur til þess að þeir virkuðu líkt og
þumlar.
Notar íþróttirnar
til að komast yfir áföll
Það er líklega nógu mikið mál að vera
13 ára, og fyrir Oksönu Masters var
það að vera búin að missa báða fætur
á táningsaldri henni mikið áfall. Ein-
hver benti henni á að prófa að æfa
róður, en hún hafði fram til þessa
ekki verið mikil íþróttamanneskja.
Þótt ekkert í hennar lífi fram að
þessu hefði í raun bent til þess að hún
væri sérstakt efni í afreksíþrótta-
manneskju þá fann Oksana Masters
einhvern kraft í róðrinum sem hún
hafði ekki fundið áður. Hún fann að
hún gat ekki hætt, svo hún hélt
áfram.
„Þegar ég er úti í náttúrunni að róa
og finn hreyfinguna í vatninu þá líður
mér eins og sé frjáls gagnvart slæmu
minningunum úr fortíðinni. Löngun
mín til að halda áfram að róa var mér
hvatning til að halda áfram,“ sagði
hún í viðtali í tengslum við Paralymp-
ics. Og eins og það væri ekki nóg að
ná árangri þar, á sumarleikum Para-
lympics, þá fann hún sér líka vetrar-
íþróttir, enda segist hún fá svipaða
tilfinningu við það að glíma við snjó-
inn og sjóinn: frelsi.
Masters hefur sagt það mikilvægt
fyrir sig að vera fyrirmynd fyrir aðr-
ar konur og aðra sem glímt hafa við
hvers konar mótlæti í lífinu. Þessa
ungu afreksíþróttakonu nær ekkert
mótlæti að buga eða beygja.
Vill að sín
saga verði
hvatning
Vegna þeirrar bjargföstu trúar taugalæknis á að
mænuskaddaðir úr seinna stríði gætu sannarlega
keppt í íþróttum líkt og aðrir urðu Paralympics-
leikarnir til en á dögunum lauk vetrarleikunum
þar sem metfjöldi tók þátt. Sögur keppenda eru
margar stórbrotnar, eins og saga Oksönu Masters. AFP
Oksana Masters fagnar sigri í 1,5 km sprettgöngu í flokki sitjandi á Paralympics-leikunum í Pyeongchang. Hún var ekki
aðeins sigursæl á vetrarleikunum heldur hefur hún einnig unnið til verðlauna á sumarleikunum, þá fyrir róður.
’
Ég vil nota árangur minn í íþróttum til að
verða fyrirmynd fyrir konur og færa þeim hug-
rekki til að sækjast eftir árangri.
Oksana Masters, Ólympíuverðlaunahafi
ERLENT
EYRÚN MAGNÚSDÓTTIR
eyrun@mbl.is
Oksana Masters
skarar framúr í skíða-
skotfimi og skíða-
göngu.
BELGÍA
HAAG Fyrrverandi herforingi Bosníu-Serba,
Ratko Mladic, hefur áfrýjað lífstíðardómi
stríðsglæpadómstólsins og fer fram á sýknu,
en hann var sakfelldur fyrir þjóðarmorð og
glæpi gegn mannkyninu vegna þátttöku sinnar
í fjöldamorðunum í Srebrenica árið 1995 þar
sem yfi r 10 þúsund manns létu lífi ð.
BANDARÍKIN
NEW YORK Leikkonan Cynthia
Nixon hefur ákveðið að gefa
kost á sér sem næsti ríkisstjóri
New York-ríkis. Nixon, sem er
hvað þekktust fyrir túlkun sína
á Miröndu Hobbs í Beðmál-
um í borginni, ætlar að berj-
ast við núverandi ríkisstjóra,
Andrew Cuomo, um tilnefningu
Demókrata fl okksins í embættið.
FRAKKLAND
PARÍS Facebook hefur beðist velvirðingar á því að hafa stöðvað birtingu
myndar þar sem fyrir brá hinu fræga málverki Frelsið leiðir fjöldann eftir Eugene
Delacroix. Á verkinu sést kona
með beran barm halda á franska
þjóðfánanum. Birtist myndin í
auglýsingu á leiksýningu sem sett
er upp um þessar mundir í París.
Hefur fyrirtækið, sem oft hefur
lokað fyrir birtingu verksins áður,
lýst því yfi r að það hafi verið
fyrir mistök.
BANDARÍKIN
Donald Trump Bandaríkaforseti hyggst
leggja 25% innfl utningstoll á innfl uttar
vörur frá Kína. Þarlend stjórnvöld hafa
brugðist við þessu með því að leggja drög
að auknum tollum á innfl uttar vörur frá
Bandaríkjunum. Tollastríð er í uppsiglingu.