Morgunblaðið - 30.05.2018, Blaðsíða 11

FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. MAÍ 2018
Nýjar glæsilegar
sumarvörur
• Bolir
• Kjólar
• Túnikur
• Stuttbuxur
• Kvartbuxur
• Leggings
• Jakkar
• Vesti
• Peysur
Vinsælu bómullar- og velúrgallarnir til
í mörgum litum og í stærðum S-4XL
Verið velkomin
Álfheimum 74, 104 Rvk, sími 568 5170
SVIÐSLJÓS
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
27 ára íslenskur karlmaður með fötlun og for-
eldrar hans eru neydd til að búa í Svíþjóð því
hann hefur ekki rétt til örorkulífeyris á Íslandi
og mun líklega aldrei hafa það.
Þegar Lárus Theodórs-
son Blöndal var þriggja ára
flutti hann með foreldrum
sínum, Guðrúnu Lárus-
dóttur Blöndal og Theodóri
Sigurðssyni, til Svíþjóðar.
Dvölin í Svíþjóð ílengdist en
árið 2008, árið sem Lárus
verður 18 ára, flytja þau
heim til Íslands.
Til að eiga rétt á örorku-
lífeyri frá Tryggingastofnun
ríkisins þarf að hafa búið á
Íslandi a.m.k þrjú síðustu ár fyrir umsókn.
Guðrúnu og Theodóri er tjáð af starfsmanni
Tryggingastofnunar þegar þau flytja heim að
Lárus eigi án vafa rétt á örorkulífeyri eftir
þriggja ára samfleytta búsetu hér á landi. „Eft-
ir þann tíma, þegar við sækjum um örorkulíf-
eyri fyrir hann, kemur í ljós að hann á engin
réttindi á Íslandi vegna þess að við fluttum
ekki heim í síðasta lagi þegar hann var 15 ára,“
segir Guðrún. „Samkvæmt reglum verður að
flytja heim a.m.k þremur árum áður en barnið
verður 18 ára því upphaf örorku í þessu sam-
hengi miðast við sjálfræðisaldurinn. Lárus var
orðinn of gamall þegar við fluttum heim og
mun því aldrei eiga rétt á örorkulífeyri hér á
landi.“
Í bréfi frá Tryggingastofnun þar sem Lárusi
er neitað um örorkulífeyri segir að upphaf ör-
orku fatlaðs barns miðist í fyrsta lagi við þann
tíma sem örorkumat getur tekið gildi eða ör-
orkulífeyrisgreiðslur geta hafist, sem er við 18
ára aldur, búseta á Íslandi a.m.k þrjú síðustu
árin er einnig skilyrði fyrir greiðslum.
„Það felur í sér að hann hefur heldur ekki
rétt til atvinnu með stuðningi því þetta tvennt
hangir saman,“ segir Guðrún en vinnuréttindi
hans eru þeim geysilega mikilvæg. Lárus vinn-
ur í dag á nytjamarkaði í Svíþjóð í gegnum at-
vinnu með stuðningi en hann hefur rétt til ör-
orkulífeyris þar í landi. Örorkulífeyririnn
þaðan getur fylgt honum hingað til lands en
ekki rétturinn til atvinnu með stuðningi.
Þegar fjölskyldan fer frá Svíþjóð árið 2008
flytja þau til Akureyrar og hefur Lárus nám á
starfsbraut Verkmenntaskólans, þaðan sem
hann útskrifast sem stúdent. Eftir það fékk
hann enga vinnu. Guðrún segir að það hafi haft
mjög slæm áhrif á hann að hafa ekkert fyrir
stafni. Þess vegna voru aðrir möguleikar skoð-
aðir sem leiddi til þess að Lárus byrjaði á
starfsbraut í lýðháskóla í Svíþjóð. „Við flytjum
því aftur út í tvö ár á meðan hann er í námi. Við
komum aftur heim í byrjun sumars 2014 og för-
um af stað að nýju með þetta mál. Þá fyrst
fáum við að vita að skilyrði fyrir vinnusamningi
er að hafa örorkugreiðslur á Íslandi. Því er orð-
ið ljóst að hann fái aldrei nein réttindi á Íslandi.
Ákvörðun Tryggingastofnunar var svo end-
anleg að við fórum aftur út haustið 2014. Þetta
hefur haft geysileg áhrif á líf okkar og við erum
dæmd til að búa í Svíþjóð. Við urðum að pakka
öllu og fara aftur út en við vorum komin í góðar
stöður á Íslandi,“ segir Guðrún sem er fé-
lagsráðgjafi og hafði starfað sem deildarstjóri
hjá Fjölmennt á Akureyri og Theodór var æða-
skurðlæknir á Sjúkrahúsinu á Akureyri.
Lárus hefur alla tíð verið íslenskur rík-
isborgari og er það foreldrum hans hjartans
mál að hann geti valið um það eins og hver ann-
ar Íslendingur að geta búið og unnið á Íslandi.
„Ég sætti mig ekki við að hann sé þvingaður til
að búa einhvers staðar. Ég vil að hann hafi
þann möguleika að búa á Íslandi, hann nýtur
þess að vera þar og er í góðu sambandi við ætt-
ingja og vini,“ segir Guðrún.
Réttindi fylgja búsetu
Samkvæmt upplýsingum frá Trygg-
ingastofnun ávinnur fólk sér réttindi með bú-
setu, ekki ríkisfangi, á Íslandi frá 16 ára aldri
þó ekki sé greiddur örorkulífeyrir fyrr en við
18 ára aldur. Grundvallarreglan er sú að fólk
hafi búið hér í þrjú ár frá 16 ára aldri til að eiga
rétt á örorku ef viðkomandi kemur með skerta
starfsgetu til landsins en 6 mánuði ef viðkom-
andi kom með fulla starfsgetu. Ef viðkomandi
kemur með skerta starfsgetu getur réttur verið
alfarið í fyrra búsetulandi. Samkvæmt EES-
samningnum getur þriggja ára biðtíminn verið
eitt ár á Íslandi ef viðkomandi er með tveggja
ára búsetu í öðru samningslandi. Að sami skapi
tryggir samningurinn að ávinnsla réttinda glat-
ast ekki þó viðkomandi flytji í annað samnings-
land.
Til að eiga rétt á atvinnu með stuðningi hér á
landi þarf einstaklingurinn að fá einhverjar
greiðslur frá Tryggingastofnun, samkvæmt
upplýsingum á vef Sjálfsbjargar.
Eru dæmd til að búa í Svíþjóð
 Karlmaður með fötlun hefur ekki rétt til örorkulífeyris á Íslandi því hann bjó á barnsaldri með for-
eldrum sínum í Svíþjóð  Hefur ekki rétt til atvinnu með stuðningi á Íslandi  Fluttu því aftur út
Morgunblaðið/Árni Torfason
Örorkulífeyrir Fólk ávinnur sér réttindi með búsetu, ekki ríkisfangi, á Íslandi frá 16 ára aldri
þó ekki sé greiddur örorkulífeyrir fyrr en við 18 ára aldur, samkvæmt upplýsingum frá TR.
Guðrún Lárusdóttir
Blöndal
Hulda Lilja Hannesdóttir hefur
fengið 200 þúsund króna styrk frá
Siglingafélagi Reykjavíkur, Bro-
key, vegna þátttöku í heimsmeist-
aramótinu í Árósum í júlí og ágúst
og fleiri landsliðsverkefna á árinu.
Hluti af styrknum var framlag úr
afrekssjóði ÍBR. Marcel Mendes da
Costa íþróttafulltrúi afhenti Huldu
styrkinn.
Hulda Lilja hefur um árabil verið
öflugasta siglingakona landsins.
Hún stundar nám við Háskólann í
Reykjavík, en síðasta vetur var hún
í skiptinámi í Árósum, þar sem hún
æfði stíft fyrir heimsmeistaramótið
í sumar. Hún stefnir ótrauð á Ól-
ympíuleikana í Tókýó 2020 en mjög
hörð samkeppni er um sæti á leik-
unum, segir í frétt á vef siglinga-
félagsins.
„Hulda Lilja er ekki aðeins góður
siglari, keppnismaður og félagi,
heldur einnig frábær fyrirmynd
fyrir unga siglara sem eru að stíga
fyrstu skref í íþróttinni. Siglinga-
félag Reykjavíkur, Brokey, vill með
styrknum þakka fyrir framlag
hennar til íþróttarinnar og styðja
hana til frekari afreka,“ segir m.a. í
frétt siglingafélagsins um styrkaf-
hendinguna.
Hulda Lilja fékk 200 þúsund krónur frá
Brokey vegna undirbúnings fyrir HM
Styrkur Hulda Lilja tók við styrknum frá Marcel Mendes da Costa íþróttafulltrúa.
Guðrún og Theodór leituðu til lögfræðings
sem skoðaði málið og varð niðurstaðan sú
að lögfræðingur velferðarráðuneytisins
ynni að lausn í samvinnu við lögfræðinga
Tryggingastofnunar.
Í febrúar 2015 fengu þau bréf frá starfs-
manni á skrifstofu félagsþjónustu ráðu-
neytisins þar sem þeim var tjáð að ákveð-
inn starfsmaður færi yfir mál Lárusar í
samvinnu við sérfræðing í almannatrygg-
ingum og hann yrði í sambandi við þau.
Guðrún segir að á þessum rúmum þremur
árum sem liðin eru síðan hafi þau ekkert
heyrt og ekki fengið nein svör við fyr-
irspurnum sem þau hafa sent ráðuneytinu
um stöðu mála. „Við fengum þær vænt-
ingar að þetta myndi leiða til einhvers en
höfum aldrei heyrt í neinum. Við viljum
ekki bara svör fyrir okkur heldur líka alla
hina sem á eftir koma, það er fullt af fólki
sem býr í lengri eða skemmri tíma erlend-
is.“
Engin svör frá ráðuneytinu
HAFA BEÐIÐ Í YFIR ÞRJÚ ÁR