Morgunblaðið - 30.05.2018, Blaðsíða 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. MAÍ 2018
Fallegar vörur fyrir falleg heimili
Opið virka daga frá 10-18, laugardag 11-15.
Faxafeni 14, 108 Reykjavík | Sími 551 6646 | Laura Ashley á Íslandi
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Tvær sýningar með verkum Stein-
unnar Þórarinsdóttur myndhöggv-
ara sem settar hafa verið upp að
undanförnu beggja vegna Atlants-
hafs hafa vakið mikla athygli og lof-
samlegt umtal. Í Fort Tryon Park í
New York er útisýning Steinunnar
Armors, þar sem þrjár viðkvæmn-
islegar fígúrur hennar í raunstærð
mæta þremur jafn stórum brynjum
sem voru steyptar eftir þrívíddar-
skönnun sem gerð var af völdum
brynjum frá miðöldum úr Metropo-
litan-safninu.
Sýning Stein-
unnar er við The
Cloisters, sem er
útibú frá safninu
ofarlega á Man-
hattan og sýnir
miðaldalist.
Þá hefur verið
sett upp afar
viðamikil sýning í
Stríðssögusafn-
inu, Militär Hi-
storisches Museum, í Dresden í
Þýskalandi, undir yfirskriftinni Kyn-
ferði og ofbeldi: Stríð er fyrir karla,
friður fyrir konur? Þar velta sýn-
ingastjórar fyrir sér tengingum
kynjanna við söguna og átök í heim-
inum með yfir eitt þúsund safn-
gripum og fjölbreytilegum innsetn-
ingum. Verk eftir sjö kunna
listamenn og listhópa, á borð við Lo-
uise Bourgeois, Sylvie Fleury og Gu-
errilla Girls, taka á móti gestum er
þeir koma að safninu. Áberandi verk
Steinunnar er það á meðal og nefnist
Trophies. Það er alls fjórtán fígúrur
og standa ellefu þeirra á súlum hátt
á vegg hinnar gömlu safnbyggingar.
Ólík verkefni en skyld
„Það var stíf törn og skemmtileg í
kringum uppsetningu verkanna og
opnun sýninganna,“ segir Steinunn.
„Þetta eru ólík verkefni en þó að
mörgu leyti skyld. Sýningin í Þýska-
landi er í safni sem þýski herinn á og
fjallar um sögu hersins en gengur þó
út frá mannfræði þar sem horft er á
stríð og átök af sjónarhóli mennsk-
unnar. Sýningin í New York vísar
líka til stríðs, átaka og valds, og þar
er því ákveðin skörun.“
Steinunn segir sýninguna í New
York byggja á hugmynd sem hún
fékk árið 2013 þegar hún dvaldi og
starfaði í New York um tveggja
mánaða skeið. Þá fór hún oft á Met-
ropolitan-safnið og heillaðist af
brynjudeildinni sem hún segir búa
yfir einstakri stemningu. „Í brynj-
udeild safnsins er mikill kraftur sem
fyllir rýmið. Ég tók fjölda mynda af
brynjunum og þá var því fræi sáð
sem varð að sýningunni sem opnaði
um daginn. Sú hugmynd hefur síðan
þá búið með mér að tengja mínar fí-
gúrur brynjum frá miðöldum til að
endurspegla ástand manneskjunnar
í fortíð og nútíð. Og þegar ég var
byrjuð að vinna að verkinu í sam-
starfi við liststofnanir í New York,
og fékk aðgang að þremur brynj-
anna til að láta skanna og nota eftir
ráðgjöf frá sérfræðingi safnsins Do-
nald La Rocca, þá sá ég að ég hafði
einmitt myndað nákvæmlega þessar
þrjár brynjur árið 2013 þannig þær
áttu að verða fyrir valinu.“
Hún segir brynjurnar vera frá
Ítalíu, Þýskalandi og Bretlandi og
eru þær „eins og ólíkir karakterar
með sín sér einkenni.“
Steinunn hefur áður sett upp sýn-
ingu í garði á Manhattan og vann þá
með New York City Parks-
stofnuninni, sem sér einnig um Fort
Tryon Park. „Mér fannst mikilvægt
að þessi sýning yrði sett upp á op-
inberum stað, þar sem almenningur
kæmist að verkunum, og þegar ég
kynnti hugmyndina fyrir Jennifer
Lantzas, sem sér um List í almanna-
rými, þá stakk hún upp á Fort Tryon
Park sem á mjög vel við.
Í framhaldinu áttum við fund með
fulltrúum Metropolitan-safnsins og
strax eftir fundinn gengum við um
brynjudeildina og völdum saman
þessar þrjár brynjur til að skanna.“
Mikil og góð umfjöllun
Þegar spurt er úti í vinnsluferlið
segir Steinunn það hafa verið flókið,
allt frá því að brynjurnar voru
skannaðar og þar til verkin voru
steypt. Brynjurnar voru skannaðar í
New York af Metropolitan-safninu
sjálfu en lokaframleiðslan var með
fornri málmsteypuaðferð í Kína. Þrí-
víddarprentunin var unnin í plast-
efni í Kína og er mjög nákvæm, eftir
því er gerð vaxútgáfa og þá kemur
sjálf málmsteypan.
„Sonur minn, Þórarinn Ingi Jóns-
son myndlistarmaður, hefur verið
módelið mitt í næstum tuttugu ár og
þegar ég var komin með þrívíddar-
skönnunina í tölvuna skoðuðum við
útkomuna vel og hann stillti sér upp
á svipaðan hátt, og bergmálaði þann-
ig stellingu brynjanna. Ég tók þá
mót af honum og vann verkin eins og
ég hef gert áður. Þau verk voru
steypt í Póllandi. Það var síðan ekki
fyrr en verkin voru öll komin saman í
New York að ég gat séð nákvæmlega
hvernig pörunin gengi upp.“
Sérstaklega var mælt með sýn-
ingu Steinunnar í The New York
Times og The Art Newspaper og vel
var fjallað um hana í Time Out og
fleiri fjölmiðlum vestan hafs.
„Sýningin hefur fengið mikla og
góða umfjöllun og ég er afar þakklát
fyrir það,“ segir Steinunn. „Það er
eitthvað við verkin sem dregur fólk
að þeim og mér er sagt að það hafi
verið mikil umferð í garðinn að skoða
síðan sýningin var opnuð. Það er
ákveðin orka innan hvers pars sem
fólk finnur fyrir og henni er hægt að
tengjast líkamlega sem þriðji aðili.
Brynjurnar sjálfar hafa svo margt
áhugavert við sig og fólk nýtur þess
að fara nálægt þeim í þessum að-
stæðum. Þær búa yfir mikilli sögu. Í
Metropolitan-safninu má sjá frum-
myndirnar bak við gler.“
Og þær eru hertól sem mæta við-
kvæmnislegum fígúrum Steinunnar.
„Hugmyndin er að þessi nakti og
viðkvæmi líkami standi andspænis
þeim sem er brynjaður og tákn
valdsins en einnig að sýna styrkinn í
mennskunni í þessu mikla návígi við
ofbeldi. Ég finn að fólk upplifir líka
þá staðreynd og það útvíkkar túlk-
unina á svo frábæran hátt. Einnig er
hægt að sjá að form manneskjunnar
gæti passað inn í brynjuna sem
stendur á móti. Þannig liggja snerti-
fletir hugmyndarinnar víða.“
Óður til mennskunnar
Varðandi sýninguna í Dresden,
sem nefnist „Gender and Violence“
upp á ensku, segir Steinunn hana af-
ar umfangsmikla. „Sýningin byggist
á grundvallarspurningunni um það
hvort konan sé friðsöm og karlinn
stríðsmaður. Fyrir utan safnið var
ákveðið að setja upp útiverkasýn-
ingu, undir heitinu „Targeted Int-
erventions“, sem myndi undirbúa
gesti fyrir það sem þeir upplifa inni í
því. Sýningarstjórinn Gorch Pieken
bað mig um að vinna innsetningu
fyrir sýninguna en hann sá fyrir sér
að mínar kynlausu fígúrur myndu
vekja spurningar gesta strax þegar
þeir kæmu að safninu.“
Safnið er í gömlu vopnabúri hers-
ins í Dresden sem slapp í loftárásum
bandamanna í seinni heimsstyrjöld-
inni þegar stór hluti borgarinnar var
jafnaður við jörðu. „Utan á þessu
gamla vopnabúri, á þessum súlum
sem ellefu verka minna eru nú á,
voru áður styttur, stríðsmenn með
skildi og hjálma – og þar er ein teng-
ingin við New York sýninguna. En
þessar styttur utan á húsinu hurfu
allar árið 1943 og hafa aldrei fundist.
Þær voru óður til stríðs og sigra en
verkin mín, sem heita Trophies,
koma í staðinn og eru óður til
mennskunnar, öfugt við það sem hin
verkin stóðu fyrir. Í upphafi þessa
ferils þegar ég fór að skoða gamlar
myndir af safninu og sá þessar fígúr-
ur sem hurfu árið 1943, þá blasti við
að það gæti verið áhugaverð innsetn-
ing að búa til einskonar bergmál af
þessum gömlu verkum en með öfug-
um formerkjum þó.“
Báðar sýningar Steinunnar
standa inn í haustið, Armors má sjá
fram að 13. september og Trophies
út október. Og það er sitthvað á döf-
inni hjá Steinunni; undanfarin ár
hafa tvær farandsýningar með verk-
um hennar ferðast milli safna og
sýningastaða í Bandaríkjunum og
næsta opnun er í Louisiana í haust.
„Svo er ég með verkefni í Sviss og
fleira er í bígerð. Ferlið við þessar
sýningar í Dresden og New York var
flókið og orkufrekt en nú taka bara
næstu verkefni við,“ segir hún.
„Vísar líka til stríðs, átaka og valds“
 Sýningar Steinunnar Þórarinsdóttur í New York og Dresden vekja athygli  Vann með brynjur
frá Metropolitan-safninu  „Einskonar bergmál af þessum gömlu verkum,“ segir Steinunn
Ljósmynd/Azhar Kotadia
Armors Á sýningu Steinunnar í Fort Tryon Park í New York standa þrjár viðkvæmnislegar fígúrur hennar and-
spænis jafn mörgum brynjum sem voru steyptar eftir þrívíddarskönnum af brynjum í Metropolitan-safninu.
Trophies Ellefu fígúrur eftir Steinunni standa utan á safninu í Dresden, á
stöplum þar sem áður voru stríðsmenn með skildi og hjálma.
Steinunn
Þórarinsdóttir