Læknablaðið - 01.12.2017, Blaðsíða 38

558 LÆKNAblaðið 2017/103
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
■ ■ ■ Hávar Sigurjónsson
Íslenskur læknir, Jóhann Elí Guðjóns-
son sérfræðingur í húðsjúkdómum,
sem starfað hefur við húðsjúkdóma-
deild Michigan-háskóla frá árinu 2003
var nýverið skipaður í prófessorsstöðu
Arthur C. Curtis við læknadeild háskól-
ans. Þetta er mikill heiður og jafnframt
fylgja stöðunni háir rannsóknarstyrkir
en Jóhann hefur á undanförnum árum
skipað sér í fremstu röð vísindamanna
á sviði rannsókna á húðsjúkdómum og
unnið til fjölda viðurkenninga.
Jóhann útskrifaðist frá læknadeild HÍ 1998
og starfaði á Landspítala til 2003 samhliða
því að ljúka doktorsgráðu í ónæmisfræð-
um. Hann hélt síðan utan til sérnáms í
húðlækningum við Michigan-háskóla-
sjúkrahúsið árið 2003. Jóhann er giftur
ástralskri konu og eiga þau saman tvær
dætur. „Konan mín er sérfræðingur í húð-
lækningum og við vinnum bæði á sömu
deild en vinnum þó lítið saman. Ég á síðan
tvo eldri syni frá fyrra hjónabandi og þeir
eru búsettir heima á Íslandi,“ segir hann í
upphafi samtals okkar.
Segðu mér aðeins frá hvað þú ert að fást við
í rannsóknum þínum?
„Ég hef verið að vinna í psoriasisrann-
sóknum í yfir 20 ár og viðfangsefnið eru
erfðafræðilegar stökkbreytingar í psorias-
issjúklingum og hvernig þær spila inn í
meinferli sjúkdómsins. Rannsóknir mínar
hafa nýlega beinst æ meira að sjálfsof-
næmissjúkdómum eins og rauðum úlfum
og herslishúð, og sérstaklega hef ég verið
að skoða mismun á milli karla og kvenna
varðandi ónæmisviðbrögð.“
Hvað hafa rannsóknir þínar leitt í ljós?
„Við höfum uppgötvað nýtt ferli, sem
er ekki háð kynhormónunum, sem virð-
ist stýra þessu í konum og veldur því
að þær hafa hærri ónæmissvaranir en
karlmenn.“ Að sögn Jóhanns eru sjálfsof-
næmistilfelli mun algengari hjá konum
en körlum. „Tíðnin er 80% hjá konum en
aðeins 20% hjá körlum. Rauðir úlfar eru
tífalt algengari hjá konum og einnig má
nefna liðagigt, MS og Sjögrenssjúkdóm-
inn, sem dæmi um sjúkdóma sem eru
algengari í konum. Þessi uppgötvun getur
útskýrt hvers vegna börn fá þessa sjúk-
dóma í sömu eða svipuðum hlutföllum og
fullorðnir. Við teljum okkur hafa fundið
ástæðuna fyrir þessu og að þetta er skráð
mjög snemma á fósturþroskanum.“
Er von á nýjum lyfjum eða meðferð í kjölfar
þessara uppgötvana?
„Vonin er auðvitað sú að á endanum
finnum við lyf eða meðferð við þessum
sjúkdómum en við erum enn að reyna
að skilja hvað stýrir þessu ferli og hvaða
aðrir þættir spila þar inn í. Við vitum ekki
ennþá hvernig þessu ferli er stjórnað og
erum að gera rannsóknir með músum í
tilraunastofu og einnig með sýnum frá
sjúklingum.“
Hvar mun áherslan liggja í rannsóknum
þínum á næstunni?
„Þetta verður stór hluti af því sem
ég verð að fást við á næstunni en ég er
einnig með stóra psoriasisrannsókn í
gangi þannig að umfang rannsóknanna
stækkar stöðugt. Við í rannsóknarteyminu
mínu höfum verið mjög heppin með styrki
frá Bandarísku heilbrigðisstofnuninni
(National Institute of Health) og öðrum
stofnunum og einnig sjúklingasamtökum.
Ég er einnig í samstarfi við lyfjafyrirtæki
um þessar rannsóknir, en styrkirnir eru
upp á mörg hundruð milljónir íslenskra
króna.“
Breytir nýja staðan einhverju um rannsókn-
ir þínar?
„Nei, ekki nema þá að þetta er mikil
viðurkenning af hálfu háskólans og veitir
aðgang að sjóði sem merktur er stöðunni.
Ég get ekki gengið á höfuðstólinn en
vextirnir eru veittir til þess er situr í emb-
ættinu á hverjum tíma.
Þú ert að halda „Rising Star Lecture“
fyrirlestur á alþjóðlegu þingi húðlækna á
næsta ári og kemur fram fyrir hönd bandarísku
húðlæknasamtakanna. Líta þau á þig sem sinn
mann?
„Já, ætli það ekki. Ég er búinn að vera
hérna úti í töluverðan tíma, nálægt því að
vera 15 ár. Þetta er gríðarlega mikil viður-
kenning þar sem þetta þing er ekki haldið
nema á 5 ára fresti en þarna koma saman
húðlæknasamtök úr öllum heiminum og
einn fulltrúi frá hverri heimsálfu flytur
fyrirlestur og ég kem fram fyrir hönd
Norður-Ameríku sem þeirra kandídat.
Oft er spurt hvort íslenskir læknar erlendis
muni ekki snúa heim á endanum. Sérð þú fyrir
þér að koma aftur til starfa á Íslandi?
„Mikill heiður að fá þessa
viðurkenningu”
– segir Jóhann Elí Guðjónsson sérfræðingur
í húðsjúkdómum og ónæmisfræðum