Læknablaðið - 01.12.2017, Blaðsíða 55

LÆKNAblaðið 2017/103 575
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
sama hátt bera þeir ábyrgð á öllum ákvörðun-
um um skipulagningu og útfærslu aðgerðar-
innar. Íslenskir læknar voru einfaldlega ekki
hafðir með í ráðum um þessi atriði.“
Vinátta Tómasar og Andemariams
Nefndin gerir einnig að umfjöllunarefni
þá vináttu sem myndaðist milli Tómas-
ar Guðbjartssonar og Andemariams og
hversu mjög Tómas hafi lagt sig fram um
að liðsinna honum á allan hátt og greiða
götu hans eftir föngum. Er í mati nefndar-
innar vísað til 10. gr. siðareglna Læknafé-
lags Íslands þar sem segir að læknir skuli
hafa það hugfast að náin persónuleg kynni
við sjúkling geti haft áhrif á dómgreind
hans og faglegt sjálfstæði.
„Það er mat nefndarinnar að ekki verði séð
að það hafi komið niður á eiginlegri eftirmeð-
ferð Andemariams á Landspítala að hann var
vinur Tómasar Guðbjartssonar. Það er hins
vegar mat nefndarinnar að að ekki sé hægt að
útiloka að Andemariam hafi staðið höllum fæti
og haft litla möguleika á að neita ósk Tómasar
að gangast undir þær vísindarannsóknir, sem
gerðar voru á honum á Landspítala í tilfefni af
samningu á vísindagrein þeirri, sem birtist í
Lancet 2011.“
Nefndin vekur athygli á því að í öll þau
skipti sem Andemariam kom úr aðgerð
á Karólínska háskólasjúkrahúsinu til eft-
irmeðferðar á Landspítala fylgdi honum
ekki í neitt þeirra skipta formlegt lækna-
bréf frá læknum Karólínska sjúkrahússins.
„Er það mat nefndarinnar að Tómas Guð-
bjartsson, og eftir atvikum yfirstjórnendur
Landspítala, hefðu átt að ganga formlega á eftir
því að slík læknabréf bærust Landspítala.“
Birting vísindagreinarinnar í Lancet
Nefndin gerir athugasemd við að eftir að
greinin Tracheobronchial transplantation with
a stem-cell-seeded bioartificial nanocompos-
ite; a proof-of-concept study birtist í Lancet
24. nóvember 2011 var gefin út fréttatil-
kynning af Háskóla Íslands þar sem fram
kemur nafn Andemariams og ýmislegt um
persónulegt líf hans og líðan. Nefndin tel-
ur ekki eðilegt að nafngreina sjúklinginn
enda hafi það ekki verið vaninn að nafn-
greina sjúklinga í fréttatilkynningum
varðandi greinar sem birtast um heilbrigð-
ismál á vegum Háskóla Íslands.
„Nefndin telur að starfsmenn Háskóla
Íslands hafi tekið þátt í að draga sjúklinginn
fram í fjölmiðlum án þess að taka nægilegt tillit
til hans […].“
Nefndin tók einnig fyrir hvort afla
hefði þurft leyfa frá vísindasiðanefnd
fyrir rannsóknum þeim sem gerðar voru
á Andemariam á Landspítala í tilefni af
skrifum vísindagreinarinnar. Um var
að ræða blóðsýnatökur, CT-myndatök-
ur, sveigjanlegar berkjuspeglanir og
spírometríu. Óskar Einarsson lungnalækn-
ir framkvæmdi berkjuspeglanirnar. Eru
rakin tölvubréfaskipti Tómasar Guðbjarts-
sonar, Macchiarinis og aðstoðarmanns
hans, Philip Jungbluth, sumarið og haustið
2011.
“…telur nefndin að Tómasi Guðbjartssyni
hafi átt að vera ljóst að tilefni hafi verið til að
kanna hvort um leyfisskylda rannsókn var að
ræða […] Öðru máli kann að gegna um Óskar
Einarsson en hann kom ekki að þessum bréfa-
skiptum og ekki verður fullyrt að honum hafi
verið kunnugt um þær.“
Nefndin gerir einnig athugasemd við
þátttöku þeirra Tómasar og Óskars sem
meðhöfundar greinarinnar í Lancet eftir
að þeim var ljóst að lýsingar á árangri að-
Salur Norræna hússins var þéttsetinn við kynningu skýrslunnar. Fremst á bekk sátu Jón Atli Benediktsson háskólarektor og Guðbjörg Linda Rafnsdóttir aðstoðarrektor vísinda,
Engilbert Sigurðsson forseti læknadeildar HÍ, Páll Matthíasson forstjóri Landspítalans og Óttar Proppé starfandi heilbrigðisráðherra.