Morgunblaðið - 14.07.2018, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN 25
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. JÚLÍ 2018
Þó að ekki sé mikil hefð fyrirskákmótahaldi hér á landiyfir hásumarið þá er þvíöðruvísi farið víða annars
staðar. Hollendingar og Svíar hafa
lengi valið meistaramótunum stað
og stund á þessum árstíma og fyrir
skemmstu voru bæði þessi mót til
lykta leitt. Margir þátttakendur eru
Íslendingum að góðu kunnir, hafa
teflt hér á Reykjavíkurskákmótum
og í öðrum keppnum.
Efsti flokkur hollenska meistara-
mótsins dró til sín átta stórmeistara.
Til úrslita þessa móts er litið þegar
valið er í landslið fyrir Ólympíumót.
Sigurvegarinn Sergei Tiviakov,
sem fæddist í Krasnodar í Rússlandi
árið 1973 og hefur af og til átt sæti í
liði Hollands frá því hann fluttist
þangað árið 1998, náði snemma for-
ystunni og lét hana ekki af hendi:
1. Tiviakov 5½ v. 2.-5. Sokolov,
L’Ami, Van Foreest og Van den Do-
el 4 v. 6. Ernst 3 v. 7. Van Wely 2 v.
8. Leenhouts 1½ v.
Í mikilvægustu sigurskák Tivia-
kovs yfir vini okkar Ivan Sokolov
var eins og sá síðarnefndi hefði
gleymt eitt augnablik að leppun
táknar yfirleitt ákveðna spennu. Sá
sem nær að leppa t.d. hrók, eins og
Tiviakov gerði í eftirfarandi skák,
hefur vopn í hendi; að viðhalda lepp-
uninni getur stundum verið stysta
leiðin til sigurs. Þeim sem verður að
þola slíka leppun er hollast að kom-
ast út úr henni sem fyrst. Góðir
skákmenn ganga stundum gegn
slíkum leiðbeiningum – og jafnvel
gegn betri samvisku. Í stað þess að
víkja drottningu sinni til hliðar, sem
var eina leiðin til að verja stöðuna,
opnaði Ivan á aðra leppun. Refs-
ingin lét ekki á sér standa:
Hollenska meistaramótið 2018; 3.
umferð:
Sergei Tiviakov – Ivan Sokolov
Spænski leikurinn
1. e4 e5 2. Rf3 Rc6 3. Bb5 a6 4.
Ba4 b5 5. Bb3 g6
Sjaldséð leið en Ivan teflir
spænska leikinn oft á afar persónu-
legan hátt.
6. a4 b4 7. d4 exd4 8. Bg5 Be7 9.
Bf4 Bb7 10. O-O d6 11. Rxd4 Ra5
12. Bd5 c6 13. Ba2 Rf6 14. Rd2 O-O
15. R4b3 Rxb3 16. Bxb3 He8 17.
He1 Bf8 18. Df3 d5?
Hann hefði betur leikið þessu ein-
um leik fyrr. Hvítur er fljótur að
leppa riddarann.
19. Bg5 Be7 20. exd5 Rxd5 21.
Hxe7! Hxe7 22. Re4!
Leppun hróksins á e7 er óþægi-
leg, m.a. vegna veikleikanna á
svörtu reitunum. Hér er þvingað að
leika 22. ... Dc7 og þó að hvítur geti
unnið peð með 23. Bxd5 cxd5 24.
Rf6+ Kg7 25. Rxd5 Bxd5 26. Df6+
Kg8 27. Dxe7 Dxe7 28. Bxe7 á svart-
ur jafnteflismöguleika eftir 28. ... b3.
En svartur sættir sig ekki við þetta
og opnar nú á leppun riddarans á
d5.
22. ... f5?? 23. Rf6+ Kh8 24. Rxd5
cxd5 25. Bf6+!
Hárbeittur lokahnykkur. Eftir 25.
... Kg8 kemur 26. Bxe7 Dxe7 27.
Bxd5+ og svartur tapar manni eða
hrók.
Óvænt úrslit á sænska
meistaramótinu
Svíinn með finnska nafnið, Hans
Tikkanen, varð sænskur meistari á
dögunum eftir harða keppni við
langstigahæsta keppandann, Nils
Grandelius, sem varð í 2.-3. sæti
ásamt öðrum þekktum stórmeistara
og þeim næststigahæsta, Tiger Hill-
arp Persson. Þeir hlutu báðir 6 vinn-
inga og þessir þrír skáru sig frá öðr-
um keppendum sem voru tíu í efsta
flokki.
Tiger Hillarp var jafn Tikkanen í
efsta sæti fyrir lokaumferðina og
fékk það verkefni að tefla við Nils
Grandelius. Í flóknu miðtafli lét
hann bjartsýnina ráða för en
Grandelius sá við öllum hans brell-
um og vann. Á sama tíma vann
Tikkanen öruggan sigur á neðsta
manni mótsins.
Skák
Helgi Ólafsson
helol@simnet.is
Leppun
táknar spennu
Atvinna
Við elskum öll Jón
Viðar. Og fyrir hvað? Að
vera hann sjálfur, að
þora, að skeyta ekkert
um skoðanir annarra og
það í sjálfu leikhúsinu,
því ef eitthvað háir
þessu samfélagi, ef eitt-
hvað háir heiminum, þá
er það meðvirkni, að
þora ekki að vera maður
sjálfur af ótta við álit
annarra. Og hver er mesti sársauki í
heimi: Að geta ekki verið maður sjálf-
ur.
Eins og konan í myndinni Kona fer í
stríð, hún kærir sig kollótta um álit
annarra, hún er bara að reyna bjarga
því sem er verðmætast fyrir hana:
Náttúrunni. Hún leggur ýmislegt á sig
til þess. Og eitt, hún þarf að lifa felulífi,
það er ekki fyrr en nýverið að það var í
lagi að elska, að elska náttúruna.
Og talandi um hryðjuverk, þá sá ég
engin hryðjuverk þótt rafmagnið færi
af. Það var enginn drepinn eða í
hættu, það var alveg ljóst í myndinni.
En hún fellir möstrin og það er meira
að segja húmor í því, líka vegna þess
að Halldóra Geirharðsdóttir hefur
þessa kómísku taug ásamt sínum leik-
hæfileikum og það skiptir líka máli
hvaða lífssýn Halldóra hefur kynnt
fyrir okkur á síðustu árum. T.d. í sjón-
varpspistlum sínum; þar sem hún sýn-
ir okkur eitthvað sem við hin sjáum
ekki.
Konan í Kona fer í stríð fellir möstr-
in þegar allt annað er þrautreynt. (Sjá
umræðu síðustu ára og hvernig einn
staðurinn af öðrum er lagður undir
virkjanir og stóriðju). Það er búið að
ræða þetta, leggja niður stofnanir, DO
lagði meira að segja niður Skipulags-
stofnun árið 2002 (sirka) af því hún var
ekki á sama máli og hann varðandi
Kárahnjúkavirkjun. Og svo endalaust
framvegis. Það er búið að mótmæla,
mótmæla, mótmæla og mótmæla,
hingað hafa komið hetjur frá útlönd-
um, verið gerð tónlist, bækur, eig-
inlega allt og það af upp-
lýstu og framsæknu
fólki á Íslandi.
Ég nefni bara Guð-
mund Pál.
Mig minnir að Al-
þjóðagjaldeyrissjóð-
urinn hafi sett Kára-
hnjúkavirkjun í efsta
sæti sem hrunvald, já
fyrir hruninu 2008. Það
er nefnilega þannig að
virkjanasinnar og Al-
þingi eiga peningana,
alla peningana. Þegar
við mótmæltum daglega á Austurvelli
2002 áttum við ekki fyrir einni út-
varpsauglýsingu. Kona fer í stríð fékk
sex milljónir í kynningarfé. Það er
stórkostleg breyting.
Við erum að sigra.
Fyrir utan nú eitt, Kona fer í stríð
er ekki heimildamynd, þetta er bíó-
mynd, um það sem fólk langar stund-
um að gera, fella þessi möstur. Þetta
er skessan Háspönnumöst, eins og ég
kalla hana.
Eins og skessan segir í bók sem ég
gaf út 2002, hét Hringavitleysusaga en
þar segir skessan: Það er möst að hafa
háspennu.
Það voru bændur sem sprengdu
Laxárstífluna.
Umhverfismálin eru mál málanna.
Það er talað um að grámóskan núna
séu síðustu andartökin úr Grænlands-
jökli.
Þegar ég skrifaði ritgerð fyrir þrjá-
tíu árum las ég að blýmengun í Græn-
landsjökli ætti bara eftir að koma í
ljós, hún situr í jöklinum og leysist svo
upp, kannski núna.
Það sem Jón Viðar telur myndinni
helst til foráttu er að hún sé klisja, að-
alpersónan býr í 101 og hennar auka-
sjálf er jógakennari. Túlkar þetta ekki
hvernig nútíminn fer með okkur? Við
engjumst á milli þessara póla. Fyrir
utan það að jóga sem er vinsælt núna,
það miðar að einni heild, heildrænni
hugsun, eins og náttúruverndarsinnar
hafa alltaf haldið á lofti.
Hættið að slíta okkur í sundur.
Hættið að sprengja gljúfrin.
Hættið að stífla árnar.
Hættið að rífa upp mosann.
Hættið að slíta okkur í sundur.
Eins og Ármann Jakobsson benti
mér á í sambandi við Völuspá: Jörðin
er búin til úr manninum.
Þess vegna finnum við til þegar
jörðinni er gert eitthvað.
Og í sambandi við bóndann sem er
talin klisja í myndinni vil ég segja eitt.
Þennan margumrædda vetur þegar
við stóðum á Austurvelli, þá voru tveir
menn, tveir menn sem studdu mig,
sem sendu silfurberg, prjónavettlinga,
listaverk og ljóð því þeir héldu að ég
gæti bjargað landinu, og þeir sendu
meira en það, þeir sendu fimmþús-
undkalla í umslagi svo hægt væri að
borga útvarpsauglýsingar um að hóp-
urinn ætlaði að hittast og hafa extra
mikið umleikis á föstudögum.
Þessir tveir menn voru austfirskir
bændur.
Bændur. Íslenskir b æ n d u r.
Guðmundur á Vaði. Og Örn í Hús-
ey.
Ég vona að ég megi nefna nöfn
þeirra hér.
Óþrjótandi baráttujaxlar ásamt
Guðmundi Beck.
Menn sem stóðu gagnvart ofurefl-
inu.
Og eitt í viðbót.
Konan í Kona fer í stríð er ekki að
baða sig nakin í fossum, hún gerir það
í einrúmi en hún hlustar á mosann,
mosann já, en eins og við vitum öll þá
koma skilaboð frá Alheiminum í gegn-
um mosa.
Kona gerir kraftaverk
Eftir Elísabetu
Jökulsdóttur »Eins og konan í
myndinni Kona fer í
stríð, hún kærir sig koll-
ótta um álit annarra,
hún er bara að reyna
bjarga því sem er verð-
mætast fyrir hana:
Náttúrunni.
Elísabet Jökulsdóttir
Höfundur er skáld.
Öðru hverju berast
heimsbyggðinni skrýtn-
ar tilkynningar frá at-
hyglissjúkum valda-
manni vestan hafs. Þessi
maður, Donald Trump,
forseti BNA, krefst þess
að öll ríki sem eru aðilar
að NATÓ verji 2% af
landsframleiðslu sinni til
hernaðarmála! Þetta
eru gríðarlega háar fjár-
hæðir til eins umdeilds málaflokks. Á
öðrum mikilvægum sviðum samfélags-
ins er ekki unnt annað en að takmarka
opinberar fjárveitingar og minnka
þjónustu.
Í BNA er vægast sagt mjög ein-
kennilegt heilbrigðiskerfi. Það er al-
gjörlega háð efnahag hvers notanda
þess hversu góða þjónustu hann getur
leyft sér. Venjulegt fólk getur ekki
leyft sér það sem öðrum þykir sjálfsagt
og er auðvelt að greiða fyrir. Misskipt-
ing auðs hefur líklega sjaldan eða jafn-
vel aldrei verið meiri en nú á tímum.
Flóttamenn í heiminum telja í dag
nálægt 100 milljónum. Langsamlega
flestir flýja ófrið í löndum sínum vegna
langvarandi hernaðar enda er engin
lausn í sjónmáli hvernig leysa eigi þessi
vandræði. Þetta flóttafólk er örsnautt
og leggur á sig lífshættulegt ferðalag í
þeirri von að komast í betra og frið-
samara umhverfi en það er að koma
sér frá.
Donald Trump vill fleiri vopn! Hann
vill efla sem mest hergagnaiðnað í
heiminum og þá sérstaklega í BNA.
Fyrir honum er það mikilvægasti boð-
skapurinn fyrir gjörvalla heimsbyggð-
ina! Í augum margra er hann ófyr-
irleitinn, vanstilltur og illa menntaður
ruddi sem ætti að taka
sér flest annað fyrir
hendur en að vera einn
valdamesti maður heims.
Flóttafólk hefur verið
til á öllum tímum. Það
hefur verið að flýja of-
beldi, hatur og hernað,
stundum vegna nátt-
úruhamfara og vatns-
skort. Frægasta flótta-
fólkið munu vera María
og Jósef með Jesúbarnið
þá þau flúðu ofbeldið í
Ísrael og yfir til Egypta-
lands.
Síðasta ráðstefna
Þjóðabandalagsins
Fyrir réttum 80 árum lauk al-
þjóðlegri ráðstefnu á vegum Þjóða-
bandalagsins, forvera Sameinuðu þjóð-
anna. Þessi ráðstefna sem haldin var í
Sviss um mitt ár 1938 átti að reyna að
leysa flóttamannavandann í heiminum
en þá voru um 8 milljónir flóttamanna,
langsamlega flestir gyðingar á flótta
undan nasistastjórn Hitlers. Allmörg
ríki brugðust vel við í fyrstu og buðust
til að taka nokkra tugi þúsunda með
því skilyrði að önnur ríki gerðu slíkt hið
sama. Mikill hugur var í ríkjum hins
frjálsa heims að leysa þetta vandamál
en mistökin voru þau að Þjóðabanda-
lagið bauð nasistastjórninni í Þýska-
landi að senda fulltrúa sinn á ráðstefn-
una þar eð tilgangur ráðstefnunnar
varðaði sjónarmið þeirra. Nasíski
fulltrúinn náði að sá óánægju og tor-
tryggni meðal annarra fulltrúa ráð-
stefnunnar og varð fyrir vikið engin
niðurstaða af þessari metnaðarfullu
ráðstefnu. Þjóðabandalagið var þar
með úr sögunni eftir að ráðstefnan fór
út um þúfur. Um þessi efni má lesa
samtíðarlýsingu, t.d. Morgunblaðið 9.
júlí 1938, bls. 2: „Engin þjóð vill leyfa
innflutning á Gyðingum – Vonlítið um
árangur af Evian ráðstefnunni. –Hver
vill vernda 8 milljónir Gyðinga?“
Svo virðist sem Donald Trump
hyggist ætla sér að leika sama leik og
nasistaforingjarnir fyrir 80 árum sem
töldu að lausn allra mála sé aukinn
vopnaburður. Það er virkilega miður
að gjörvöll heimsbyggðin skuli þurfa
að sitja uppi með slíkan gallagrip sem
þennan mann.
Fyrir 2% af framleiðslu hvers lands
mætti efla heilbrigðiskerfi allra landa
mjög mikið. Það mætti nýta eitthvað af
þessu mikla fé sem ella á að fara í her-
gögn eftir væntingum Trumps til að
efla menntun og friðsamleg samskipti
milli þjóða. Það mætti bæta mat-
vælaframleiðslu í öllum þeim löndum
þar sem mikill skortur er á lífsbjörg.
Það mætti efla gróðurfar og bæta
vatnsbúskap verulega og gera öll nú-
verandi samfélög byggilegri og betri.
Hergögn eru það sísta sem okkur
skortir.
Ekkert væri betra fyrir framtíð
mannkyns enda gæti hagur allra landa
eflst.
En þegar svona þjóðarleiðtogi eins
og núverandi forseti BNA er við völd,
þá er ekki von á neinu góðu.
Flóttafólk á tímamótum
Eftir Guðjón
Jensson » Það er virkilega mið-
ur að gjörvöll heims-
byggðin skuli þurfa að
sitja uppi með slíkan
gallagrip sem þennan
mann.
Guðjón Jensson
Höfundur er leiðsögumaður og eldri
borgari í Mosfellsbæ.
arnartangi43@gmail.com
Framtak-Blossi er umboðsaðili
fyrirVOLVO PENTA á Íslandi
Dvergshöfða 27 , 110 Reykjavík | www.blossi.is | blossi@blossi.is
Framtak-Blossi
kappkostar að bjóða
góða þjónustu og
sanngjarnt verð á
varahlutum.
Hafið samband við
Hafþór í síma 895-3144
eða hafthor@blossi.is