Skírnir - 01.09.2010, Blaðsíða 260

áratugir? Engar frekari rannsóknir hafa verið gerðar í Krýsuvík. Hljótt
hefur verið um þennan garð, þótt margir fræðimenn hafi vitað um hann,
enda ríkir útbreidd þöggun um eldra landnám.
Loks má benda á byggfrjó sem hefur fundist undir Landnámslaginu í
Skálholti og Vatnsmýrinni (Margrét Hallsdóttir 1987). Þennan vitnisburð
þyrfti að rannsaka betur.
Nákvæmar kolefni-14 aldursgreiningar
Fyrir tæpum tíu árum hófst við Raunvísindastofnun Háskólans hönnun á
einföldu vökvasindurkerfi til að mæla radon í grunnvatni á sjálfvirkan hátt.
Fljótlega blasti við að með minniháttar breytingum mætti nota kerfið til
mælinga á kolefni-14 í aldursgreiningum. Með styrk frá Rannis var tekið að
hanna þetta kerfi, ICELS. Þróunarferillinn var langur og endurbætur komu
í skrefum. Ítarlegar prófanir voru gerðar á stöðugleika og nákvæmni kerf-
isins, fyrst með elstu gerð rafeindatækisins, síðar með endurbættum
tækjum. Lokagerð tækisins kom loks á þessu ári og reglubundnar aldurs-
greiningar gátu hafist.
Við Raunvísindastofnun er nú aðstaða til að mæla fornleifasýnin með
ICELS, en ekki til að tilreiða mælivökvann, benzen (C6H6, 3 ml), sem í
fyrstu lotu hefur verið tilreiddur erlendis, í Úkraínu og Póllandi. Efna-
greiningasetur Háskóla Íslands, sem mun reka aldursgreiningastofuna, fékk
nýlega styrk úr Tækjasjóði Rannís til að koma upp þessari aðstöðu og gert
er ráð fyrir að tækin verði komin í notkun fyrri hluta árs 2011.
Fyrst voru mæld 15 árhringjasýni með þekktum aldri úr pólskri eik frá
tímabilinu 700–900. Þessar mælingar og margvíslegar gátmælingar sýna að
óvissan í niðurstöðunum er um tvöfalt lægri en í reglubundnum aldurs-
greiningum hjá erlendum stofum (15 C-14 ár). Þessi aukna nákvæmni er
mikilvæg í fornleifarannsóknum. Næst voru mæld 11 sýni af viðarkolum úr
jafnmörgum kolagröfum við Höskuldsstaði í Mývatnssveit. Mike Church,
breskur fornleifafræðingur, lagði til sýnin.
Aukin nákvæmni, lægri greiningarkostnaður og mun styttri bið eftir
niðurstöðum munu styrkja íslenskar fornleifarannsóknir á komandi árum.
Rannsóknir komandi ára á upphafi og framvindu landnáms
Nýjar og bættar aðferðir, sem munu treysta mjög landnámsrannsóknir, eru
nú tiltækar eða innan seilingar: Örkolagreining, öröskugreining og ná-
kvæmar geislakolsgreiningar. Með bættri rannsóknartækni verður á næstu
516 páll theodórsson skírnir
Skírnir haust 2010_Layout 1 27.10.2010 18:03 Page 516