Skírnir - 01.09.2010, Blaðsíða 272

Eitt dómstig
Gagnrýnt hefur verið að sakamál á hendur ráðherrum vegna brota á lögum
um ráðherraábyrgð fái samkvæmt lögum um landsdóm einungis meðferð
á einu dómstigi og sé það í ósamræmi við það sem almennt gildir um saka-
mál og sé skerðing á mannréttindum, sbr. 1. mgr. 2. gr. samningsviðauka nr.
7 við samning um verndun mannréttinda og mannfrelsis (mannréttinda-
sáttmála Evrópu) þar sem segir:
Sérhver sá, sem dómstóll finnur sekan um afbrot, skal hafa rétt til að
láta æðri dóm fjalla á ný um sakfellinguna eða refsinguna. Um beit-
ingu þessa réttar skal gilda löggjöf, þar á meðal um tilefni þess að beita
megi.
En í annarri málsgrein er undantekning:
Réttur þessi getur verið háður undantekningum þegar um er að ræða
minni háttar brot, eftir því sem fyrir er mælt í lögum, eða þegar fjallað
var um mál viðkomandi manns á frumstigi af æðsta dómi, eða hann
var sakfelldur eftir áfrýjun á sýknudómi.
Landsdómur sem æðsti dómur fjallar um mál manna á frumstigi. Dómi
ríkis réttar Danmerkur sem féll 1995 var skotið til Mannréttindadómstóls
Evrópu, en dómurinn fjallaði ekkert um að málið hefði einungis komið
fyrir eitt dómstig, þannig að ekki verður séð að hann hafi talið ástæðu til að
gera athugasemdir við það.
Sérstaða ráðherraábyrgðar og landsdóms
Sérstaða þeirra reglna sem lúta að embættisbrotum ráðherra helgast af því
að brotin eru öðrum þræði pólitísk og það setur mark á skipun landsdóms
sem áður er lýst, refsiákvæði og málsmeðferðarreglur. Þetta má gagnrýna
með því að hér eigi dómstóll að meiri hluta pólitískt skipaður að sýkna eða
sakfella fyrir stjórnmálastarfsemi sem örðugt sé að fella undir lögbrot í
skilningi nútímaviðhorfa til refsilaga.
Sá háttur að Alþingi kjósi meirihluta dómenda á sér hliðstæðu í skipun
Ríkisréttar Danmerkur, en Mannréttindadómstóll Evrópu gerði ekki at-
hugasemd við það fremur en að málið færi einungis fyrir eitt dómstig,
þannig að sú skipan mála virðist standast.
Refsiákvæði laganna um ráðherraábyrgð, sem hér eru til umfjöllunar
og lúta að brotum á stjórnarskrá og öðrum lögum, eru í sjálfu sér skýr og
528 sigurður líndal skírnir
Skírnir haust 2010_Layout 1 27.10.2010 18:03 Page 528