Ný Dögun - 01.11.1992, Blaðsíða 30

/Oý Dogun.
Sjúklingurinn á hættu á að verða þunglyndur
sem getur verið tímabundið eða jafnvel
ævilangt. Þankagangur um sjálfsvíg er
hugsanlegur við þessar aðstæður.
Ekki er algild regla að einstaklingar, sem
hafa orðið fyrir alvarlegum áföllum, fari
nákvæmlega í gegnum öll þessi stig né í
þessari röð. Algengt er að þeir fari fram og
til baka í ferlinu.
Mjög mikilvægt er að stöðugt flæði sé á
tilfinningunum svo að sjúklingurinn staðni
ekki á einhverju óæskilegu stigi. Heppilegast
er að sjúklingurinn sjálfur finni leið út úr
vandanum, en til þess þarf hann dyggan
stuðning aðstandenda og ýmiss fagfólks.
Stigsmunur er á því að standa frammi fyrir
dauðanum annars vegar og missi líkams-
ímyndar hins vegar. Einstaklingarnir í hvoru
tilviki fyrir sig ganga í gegnum svipað
sorgarferli, en lokamarkmiðin eru ólík.
Dauðvona einstaklingur lætur hvern dag
líða á sem bærilegastan hátt, en sér fyrir
endanleika lífsins. Sá sem hefur orðið fyrir
varanlegri skerðingu, sem umturnar lífs-
mynstri hans, finnst hann í raun fæðast á ný.
Hann þarf að móta nýja líkamsímynd, sætta
sig við hana og horfa til framtíðarinnar.
Dæmi: Fótboltastrákurinn sem stóð frammi
fyrir því að fjarlægja þurfti annan fót hans
vegna æxlis. Þarna hrundi líf hans til grunna
að honum fannst og um leið urðu bjartar
vonir um glæstan feril skyndilega að engu.
Hann þurfti því að finna sér nýjan farveg í
lífinu.
Þetta dæmi segir okkur h ve erfitt getur verið
að sætta sig við breyttar aðstæður.
7\ðlögun sjúklmgs að brey++n
líkamsímynd
Allir, sem verða fyrir því sálræna áfalli að
óæskilegar breytingar verða á líkamsímynd
þeirra, þurfa að sætta sig við brey tinguna og
aðlagast henni svo þeir bíði ekki tjón af.
Aðlögun er ferli til að laga sig að breytingum
í lífinu.
Gróft á litið verður einstaklingur að aðlagast
á tvennan hátt til að viðhalda vanalegri stöðu
sinni: Annars vegar lífeðlisfræðilega, þ.e.
líkamleg viðbrögð við breytingum, og hins
vegar sálrænt og félagslega, þ.e. hvemig
hugur hann bregst við og hvernig samskipti
hans eru við aðra og við umhverfið. Þessi
tvö svið eru óaðskiljanleg því þau víxlverka
hvort við annað (2-bls.8).
Til að aðlagast varanlegum brey tingum þarf
viðkomandi að takast á við fjölmörg atriði.
Þau helstu eru (12-bls.417):
- Fást við beinar afleiðingar slyssins eða
veikindanna.
- Aðlagast meðferðinni.
- Byggja upp og halda sambandi við
sérfræðinga (lækna og aðra).
- Halda sem bestu tilfinningalegu
jafnvægi (hafa stjórn á neikvæðum
tilfinningum og varðveita von og
jákvæð viðhorf til framtíðarinnar).
- Varðveita fullnægjandi sjálfsímynd
með því að aðlagastbreytingum á útliti
eða líkamsstarfsemi.
- Viðhalda góðu sambandi við fjölskyldu
og vini.
- Búa sig undir óvissa framtíð.
Margir samverkandi þættir hafa áhrif á
aðlögun sjúklings að breyttri líkamsímynd,
þarámeðal(13-bls.l83): a)Viðbrögðannarra
við breytingunum, b) hæfni einstaklingsins
í að glíma við erfiðleika, c) eðli og þýðing
þess sem steðjar að, og d) hve skyndilega
breytingin verður og hve mikil hún er.
Lítum nánar á þessa þætti:
a) Viðbrögð þeirra sem eru
sjúklingnum nánir eða
fjölskyldunnar eru sérstak-
legamikilvæg. Enhafaberíhuga
að aðrir fjölskyldumeðlimir geta
þurftað aðlagast á sambærilegan
hátt. Jafnvel þó sjúklingurinn
spjari sig vel á spítalanum, fer
30