Ný Dögun - 01.11.1992, Blaðsíða 6

/Oý Dögun
<AI»r\e»'\i'\+ wm so»*ga)*|-e»»lið
Við missinn sjálfan kemur fram lost, doði og
afneitun, sem segja má að sé fyrsta þrepið.
Þar koma fram tilfinningar á borð við: „Sjúk-
dómsgreiningin er röng". „Þetta getur ekki
verið". „Einhverjum hefur orðið á mistök".
„Ég vil ekki trúa þessu". Áfallið við missinn
er það mikið að syrgjandinn verður til-
finningalega dofinn. Þetta er aðferð náttúr-
unnar við að lina þjáningu syrgjandans
fyrstu dagana. Smám saman hverfur þessi
doði og sannleikur sorgarinnar kemst að.
lAircIS +Í l-pi K\K\Í K\0C\
Þegar syrgjandinn horfist í augu við missinn
og staðreynd hans, á sér yfirleitt stað útrás
tilfinninga. Flestir gráta, verða óttaslegnir
vegna hins ókomna, viðbragða annarra, og
sinna eigin viðbragða. Flestum líður betur
eftir að hafa grátið og losað um sársaukann.
Þó hefur grátur verið litinn hornauga, sér-
staklega hjá karlmönnum. Sumt fólk er
einnig mjög upptekið af að „standa sig" og
sýna ekki veikleikamerki. Þannig, stundum
óafavitandi, horfist það ekki augu við miss-
inn og er í raun enn að afneita staðreyndum.
L-fkamleg emkenni
Hjá syrgjandanum geta komið fram mörg
líkamleg einkenni: Hjartsláttartruflanir,
öndunarerfiðleikar, andvörp, máttleysi,
breyttar matarvenjur/lyst, sífelld þreyta,
svefntruflanir og svefnleysi, martraðir/ erf-
iðir draumar, grátköst. Sjúkdómar og veik-
indi eru mikið algengari hjá syrgjendum en
hjá öðru fólki, vegna þess álags, sem sorginni
fylgir.
Depurð
Þá liggur leið sorgarferilsins um dalinn
dimma, depurðina og þrúgandi tilfinningar.
Eirðarleysi, tómleiki, einmanaleiki, þung-
lyndi, vonleysi, tilgangsleysi lífsins og sjálfs-
morðshugleiðingar eru meðal tilfinninga
sem herja á syrgjandann.
Sek+
Fæstir syrgjendur komast hjá sektarkennd í
einhverri mynd. „Sektarkenndin er þörf fyrir
stjórn, að geta endurskapað andartakið sem
hefði breytt öllu. Hún bendir okkur á eitthvað
sem við getum beint reiði okkar að. Hún
leitar að tilgangi / merkingu í aðstæðum, sem
virðast tilgangslausar/merkingarlausar" (2)
og að svarinu við spurningunni „hvers
vegna?". Áleitnar spurningar koma einnig
upp s.s. „af hverju var ég ekki heima?", „af
hverju sá ég þetta ekki fyrir?", „ef ég hefði
bara farið fyrr til læknisins", þetta endalausa
ef.
Vegna þess að flestum okkar hefur verið
kennt það frá blautu barnsbeini að Guð sé
réttlátur og að maður uppskeri eins og maður
sáir, fer mikill tími og fyrirhöfn hjá syrgj-
andanum í að leita orsaka missisins í ein-
hverju, sem hann gerði, eða gerði ekki.
Syrgjandinn finnur einnig til sektarkenndar
yfir því að líða vel og finnst hann vera að
bregðast barninu með því.
Reiði
Hér er syrgjandinn farinn að átta sig á því að
í flestum tilfellum orsakaðist missirinn ekki
af einhverju, sem hann gerði, eða gerði ekki
og er farinn að breyta sektarkenndinni í
reiði.
„Reiði er tilfinning, sem við upplifum þegar
við meðtökum eitthvað sem við viljum ekki
meðtaka. Reiðin er líka tilfinning, sem við
finnum, þegar við öðlumst ekki það sem við
sækjumst eftir". (2) Reiðin beinist gegn
syrgjandanum sjálfum, barninu, maka,
aðstandendum, læknum og hjúkrunarliði,
sem önnuðust barnið, þeim sem önnuðust
móðurina á meðgöngunni og jafnvel Guði.
Reiði syrgjandans fer oft í þann farveg að
hann spyr spurninga svo sem „hvers vegna
ég?", „hvað gerði ég til að verðskulda þetta?"
„af hverju barnið mitt?".
6