Ný Dögun - 01.11.1992, Blaðsíða 32

/Oý Dögim
áhersla á að lifa heilbrigðu lífi og halda
þannig góðri heilsu, sem er jákvætt. Um leið
setja fjölmiðlar, aðallega gegnum auglýs-
ingar í dagblöðum, tímaritum, sjónvarpi,
kvikmyndahúsum o.s.frv., mikinn þrýsting
á fólk að uppfylla ákveðna ímynd um heilsu-
samlegt útlit og sérstaklega að hafa aðlaðandi
líkama. Oft er því litið á fólkmeð líkamsgalla
sem „öðruvísi" á neikvæðan hátt og það fær
ekki fulla viðurkenningu samfélagsins. Sá,
sem er veikur, eða á einhvern hátt fatlaður,
trúir oft þessari hugmynd að hann sé ekki
eins mikils virði og aðrir (10-bls.62). Útlit
sem víkur frá einhverjum staðli í þjóð-
félaginu um hvað sé venjulegt (normalt)
getur þannig valdið viðkomandi þjáningum.
Sumar líkamlegar afmyndanir finnast
flestum ógeðfelldar þ.e. fólki finnst óþægi-
legt að horfast í augu við þær. Sá sem er
þannig afmyndaður þarf þá að horfa upp á
ósjálfráð viðbrögð annarra, sem geta valdið
honum þjáningu.
Annað fólk forðast á vandræðalegan eða
„kurteisan" hátt að tala við viðkomandi eða
umgangast iiann. Ef lýtið er sýnilegt öllum,
t.d. í andliti, getur fólk beinlínis sýnt merki
um að því hrylli við þegar það sér viðkom-
andi. Vegna þessa getur fólk með slík lýti
einangrast félagslega. En oft eru hugmyndir
viðkomandi um hvernig aðrir sjá hann
langtum neikvæðari en ástæða er til. Sumir
eru heppnari en aðrir og geta falið vanda-
málið, en falið eða ekki er það enn til staðar
þannig að viðkomandi verður að ná að sætta
sig við það.
Dæmi: Karlmaður sem lamaðist fyrir framan
úlnlið hafði fyrsteftir hann fór út í þjóðfélagið
tilhneigingu til að fela hendur sínar því fólk
horfði svo mikið á þær.
Þá eru hér, nokkur góð ráð frá krabba-
meinssjúklingi (8bls.32-33) sem höfða til allra
sem þurfa að aðlagast breytingum á
líkamsímynd sinni:
- Þekkja sín takmörk og sætta sig við
þau.
- Ekki loka sig inni og reyna að bera allt
einn heldur
leita aðstoðar, fara út og hitta vini og
kunningja.
- Ekki láta sjúkdóminn taka öll völd.
- Vera jákvæður og öðlast sjálfstraust.
Samskip+i lsekms og sjúklings
weð skerfa líkamsímynd
Hér verður fjallað um samskipti læknis og
sjúklings, og hvernig þau tengjast meðferð
sjúklinga með skerta líkamsímy nd, og einnig
verður minnst á undirbúning einstaklinga
fyrir viðamiklar aðgerðir, sem munu hafa
varanleg áhrif á líf viðkomandi.
Læknirinn þarf fyrst og fremst að vinna
traust sjúklingsins. Hann þarf að nota rétt
samskiptaform, þ.e. að koma fram við
sjúklinginn sem jafningja sinn. Hann þarf að
vera vingjarnlegur og átta sig á því að þegar
sjúklingurinn ákveður að koma til læknisins
hefur hann ef til vill, á löngum tíma, þróað
með sér ótta um að eitthvað sé að honum
sem valdi varanlegu örkumli. Þurfi að fram-
kvæma svo mikla aðgerð að sjúklingurinn
tapi hluta líkamans, t.d. fæti, hárinu eða
einhverju því sem gæti skert líkamsímynd
hans, verður læknirinn að undirbúa hann
vel andlega. Hann þarf að gera sjúkling-
unum og/eða aðstandendum hans fulla
grein fyrir hvers vegna framkvæma þarf
aðgerðina, í hverju hún er fólgin og hvaða
afleiðingar hún hefur fyrir sjúklinginn. T.d.
eigi að laga skarð í vör barns, skal útskýra
þessi atriði fyrir foreldrum barnsins og einnig
hvernig ástatt verði fyrir barninu eftir
aðgerðina. Segja á frá fylgikvillum, líkum á
bata og einnig batahorfum sjúklings ef
aðgerðin er ekki framkvæmd. Þetta þarf allt
að vera sagt á skiljanlegu máli, þ ví fólk er oft
í andlegu ójafnvægi undir slíkum kring-
umstæðum, og veit ekki um hvað það á að
spyrja, þorir það e.t.v. ekki. Einnig verður
að segja sjúklingi frá þeim gervilimum eða
hjálpartækjum öðrum sem í boði eru og sem
geta komið honum að notum. Læknirinn
má alls ekki vera allt of bjartsýnn á árangur
og ekki heldur ofmeta eigin getu og halda að
hann sé nær almáttugur þó margar aðgerðir
32