Dagblaðið Vísir - DV - 28.12.2018, Blaðsíða 76

76 MENNING 28. desember 2018
PIZZERIA
DALVEGI 2, 201 KÓPAVOGI
DALSHRAUNI 13, 220 HAFNARFIRÐI
BESTU KVIKMYNDIR ÁRSINS 2018
N
ú þegar (bíó)árið er á lokametrunum þýðir ekki annað en að gera
upp framlag til kvikmyndalistarinnar og sjá hvað upp úr stendur.
Hvaða kvikmyndir grættu okkur mest? Hverjar voru þær fyndn-
ustu? Hverjar voru mest spennandi, fallegustu og, svo við gleym-
um því ekki, hverjar skildu mesta óbragðið eftir sig?
Þetta eru spurningarnar sem flestir reglulegir bíófarar og kvikmynda-
fíklar eiga að spyrja sig í lok hvers árs.
Listinn er miðaður við titla kvikmynda sem sýndar eða aðgengilegar
voru á Íslandi frá janúarlokum á þessu ári til loka desember.
Athugið að þetta er brot af ítarlegri úttekt, sem birtur verður í heild
sinni í vefútgáfu greinarinnar.
The Death of Stalin er bæði lúmskt fyndin og sprenghlægileg. Hún
fjallar um flókin og þung málefni en spinnur alveg einstaklega hnytt-
inn og ruglaðan farsa úr þeim. Leikhópurinn er hreinn fjársjóður og
er handritið hlaðið hnyttnum frösum en skefur ekki af veruleikanum
sem snýr að pólitískum átökum og fjöldamorðum á tímum Stalín.
Steve Buscemi er þarna fremstur á meðal jafningja en hann er sér-
staklega eftirminnilegur sem Khrushchev í krísu.
Hrollvekjan hefur verið á farsælu flugi síðustu árin og slást yfirleitt
nokkrar um að bera af á hverju ári. A Quiet Place markar eina af
skemmtilegri bíóferðum ársins hjá undirrituðum, þó svo að hún sé
sáraeinföld og gölluð í aftari hlutanum, nær hún þó að vera undar-
lega áhrifarík frá byrjun til enda. Hún flýgur hátt á frumlegri grunn-
hugmynd og leikur sér þrælskemmtilega með þagnir og hljóðvinnslu
sem gerir hana nánast að nýstárlegri þögulli mynd. Hún snýst í raun-
inni meira um fjölskyldutengsl en skrímsli eða dystópíu; um sam-
skiptaleysi, missi, samviskubit og ýmislegt sem nánir ættingjar láta
ósagt. Aðalleikarar myndarinnar bæði hjónakornin og krakkarnir
eiga stórleik. Sannfærandi barnaleikarar eru yfirleitt algjör rúlletta í
hryllingsmyndum og hér er ekki feilnóta slegin.
Nicolas Cage er biblískum hefndarhug í hreint
martraðarkenndu ferðalagi út á ystu nöf. Ofan á
þetta brjálæði bætist við eitt besta kvikmyndastef
Jóhanns Jóhannssonar heitins (og umrætt stef sæk-
ir örugglega
meira í Vangelis en Blade Runner-tónlistin hans
hefði gert) og stílbrögð sem sjá til þess að áhorf-
endur vita ekki í hvorn fótinn þeir eiga að stíga.
Mandy er bæði grafalvarleg og hressilega yfirdrifin
og Nicholas Cage fer á kostum. Myndin er einföld
í framvindu en margbrotin í táknrænni maníu og
yfirþyrmandi dáleiðandi ef þú ert í réttum fíling.
Eðlilega er Mandy svo sannarlega ekki tebolli allra,
en hún sýnir tært hvað Cage getur verið ógleyman-
legur þegar hann er settur í réttan taum. Og hvernig
er hægt að segja nei við einu besta einvígi undan-
farinna ára? En þar koma keðjusagir (já, í fleirtölu)
hressilega við sögu.
Marvel-stúdíóið hefur dritað út myndum undanfarin ár sem hafa
mikið skemmtanagildi en fá kannski ekki hrós fyrir djúpa sögu eða
flókna karaktera. Þess gerist yfirleitt ekki þörf enda markhópurinn
ekki á höttunum eftir slíku. Það voru margir skelfdir yfir þeirri til-
hugsun hvernig ætti að vera hægt að búa til kvikmynd með öllum
helstu ofurhetjum Marvel-heimsins í öndvegi en það tekst með eftir-
tektarverðum hætti. Myndin býður upp á hefðbundinn hasar, tækni-
brellur og fimmaurabrandara en er einnig uppfull af eymd, vonleysi
og dauðsföllum. Myndin nær ótrúlegu flottu jafnvægi á óteljandi
persónum en í lykilhlutverki er skúrkurinn Þanos sem Josh Brolin
eignar sér. Meira að segja þó að framhaldsmyndin verði drasl, þá
stendur þessi næstum því á eigin fótum sem góð saga um einn geð-
illan en einbeittan þrjót sem telur sig vera að gera réttan hlut með
því að eyða helmingi lífs í alheiminum. Og hvílíkur endir …
SVANASÖNGUR JÓHANNS OG KÚNSTIR MEÐ KEÐJUSAGIR – MANDY
HLEGIÐ AÐ GAMANLEIK UM HARMLEIK
– THE DEATH OF STALIN
You Were Never Really Here tekur öðruvísi snúning á tveimur
kunnug legum stefjum, hefndartryllinum og harðsoðnu rökkur-
myndinni. Í slíkum myndum er yfirleitt hart ofbeldi fléttað við eins
konar spæjarasögu, nema hér er komin mynd sem nálgast hið
hrottalega með bítandi og óvenjulegum hætti – og þrátt fyrir allt
skiptir söguþráðurinn afskaplega litlu máli. Myndin snýst um and-
rúmsloft, geðshræringu og ekki síst andlegt ástand aðalpersónunn-
ar sem túlkuð er með eldfimum hætti af Joaquin Phoenix. Sagan
hvílir öll á herðum hans og óróleiki hans smitast yfir á áhorfandann.
Þessi óróleiki er ef til vill betur sniðinn fyrir áhorfendur sem horfa
ekki bara á kvikmyndir sér til afþreyingar en ringulreiðin í kringum
karakterinn sem Phoenix skapar er nánast áþreifanleg í hverri senu.
Þessi mynd er vel tíma þíns virði.
Nýjasta meistaraverk fag-
mannsins Alfonso Cuarón
sýnir ljúfsára og átakanlega
úttekt á samkennd, mannúð-
leika og kaflaskilum í lífi þeirra
persóna sem Cuarón kynnir
til leiks. Myndin gerist nán-
ast á sniglahraða og gætir þess
að áhorfendur fái að upplifa líf
og persónuleika aðalpersón-
anna. Roma er einnig gullfal-
lega skotin og nær lúmskum og
bitastæðum krafti úr svarthvítu
kyrrðinni. Myndin er vissu-
lega ekki ætluð hinum óþol-
inmóðu en útfærslan er sígilt
dæmi um notkun myndmáls
sem segir meira en djúpar út-
skýringar. Fegurðin er alls-
ráðandi en ljótleiki heimsins
lætur á sér kræla á köflum. Því
má segja að myndin sverji sig
í ætt við regluna „minna gefur
meira“ og í hreinni merkingu
orðsins er Roma tært listaverk
sem kvikmyndaáhugafólk mun
þrasa um og lesa í um ókom-
in ár.
SUSSAÐ TIL SIGURS
– A QUIET PLACE
ÞANOS Í FORSETANN
– AVENGERS: INFINITY WAR
MINNA GEFUR
MEIRA – ROMA
REYFARI Á EITURLYFJUM – YOU WERE NEVER REALLY HERE
Tómas Valgeirsson
tomas@dv.is