Morgunblaðið - 02.02.2019, Blaðsíða 31

UMRÆÐAN 31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 2019
Við erum til staðar þegar þú
þarft á okkur að halda
551 1266
Skipulag útfarar
Dánarbússkipti
Kaupmálar
Erfðaskrár
Reiknivélar
Minn hinsti vilji
Fróðleikur
Sjá nánar á
www.utfor.is
Vesturhlíð 9 Fossvogi | Sími 551 1266 | utfor.is
Önnumst alla þætti útfararinnar
með virðingu og umhyggju að leiðarljósi
Reynslumikið fagfólk
Elín Sigrún Jónsdóttir
Framkvæmdastjóri
Jón G. Bjarnason
Útfararþjónusta
Ellert Ingason
Útfararþjónusta
Lára Árnadóttir
Útfararþjónusta
Katla Þorsteinsdóttir
Lögfræðiþjónusta
Guðmundur Baldvinsson
Útfararþjónusta
Magnús Sævar
Magnússon
Útfararþjónusta
Emilía Jónsdóttir
Félagsráðgjafi
Sigrún Óskarsdóttir
Guðfræðingur
Útfararþjónusta
& lögfræðiþjónusta
utfor.is
Þingflokkur Pírata
hefur lagt fram frum-
varp að nýrri stjórn-
arskrá, byggt á frum-
varpi Stjórnlagaráðs
frá árinu 2011. Flestir
eru sammála um að
tímabært sé að gera
ákveðnar breytingar á
gömlu stjórnarskránni,
enda er hún barn síns
tíma. Menn greinir
hins vegar á um hverju skuli
breyta og hvernig að þessum
breytingum skuli staðið. Sumir eru
reyndar þeirrar skoðunar að heilla-
vænlegast væri að breyta sem
minnstu og jafnvel að ekki skuli
hróflað við gömlu stjórnarskránni,
enda hafi hún dugað vel.
Upphaf málsins má rekja til þess
að í „hruninu“ greip um sig öng-
þveiti og óðagot í samfélaginu. Þá
kom fram sú skoðun að gamla
stjórnarskráin ætti einhverja sök á
hvernig komið var fyrir þjóðinni. Í
framhaldinu var efnt til þjóðfundar
og kosið til Stjórnlagaþings, en
Hæstiréttur dæmdi þá kosningu
ólöglega vegna formgalla. Engu að
síður voru kjörnir fulltrúar til
Stjórnlagaþingsins skipaðir í svo-
kallað Stjórnlagaráð og þeim falið
að semja drög að nýrri stjórn-
arskrá. Þótti mörgum sem þáver-
andi ríkisstjórn hefði staðið klaufa-
lega að málinu, enda áhöld um að
meirihluti þjóðarinnar hefði í raun
óskað eftir þessu brölti, sem kost-
aði þjóðarbúið yfir þrjá milljarða
króna þegar upp var staðið. Í
kosningunum til Stjórnlagaþingsins
var þátttakan aðeins 36,8%, það er
að 63,2% virtust ekki
hafa áhuga á fram-
gangi málsins. Kjör-
sóknin um tillögur
Stjórnlagaráðs var
48,4%. Með öðrum
orðum höfðu 51,6%
þjóðarinnar ekki
áhuga. Af þeim sem
kusu vildu 67% miða
við uppkastið frá
Stjórnlagaráðinu.
Þetta merkir, að
þriðjungur kjósenda
samþykkti þetta uppkast. Tveir
þriðju hlutar þjóðarinnar sam-
þykktu það ekki, mættu ann-
aðhvort ekki á kjörstað eða
greiddu ekki atkvæði með því.
Hætta á pólitísku þrátefli og
óstöðugleika
Frumvarp Stjórnlagaráðs að
nýrri stjórnarskrá var sent til Fen-
eyjanefndarinnar svokölluðu, sem
skipuð er helstu sérfræðingum
Evrópu í stjórnskipunarrétti. Er
skemmst frá því að segja að Fen-
eyjanefndin gerði alvarlegar at-
hugasemdir við frumvarpið.
Fréttastofa RÚV birti frétt þann
12. febrúar 2013, þar sem greint er
frá áliti Feneyjanefndarinnar og
þar segir m.a.: „Í áliti nefnd-
arinnar er sérstaklega tekið fram
að margar greinar frumvarpsins
eru of almennt og óljóst orðaðar
sem leiðir til þess að afar erfitt
getur verið að túlka þær og fara
eftir þeim. Stofnanakerfið, sem
lagt er til í frumvarpinu, er sagt
frekar flókið og að það skorti á
samræmi. Þetta eigi við um þau
völd sem falin eru þingi, ríkisstjórn
og forseta, valdajafnvægið og sam-
spil þessara þriggja stoða stjórn-
kerfisins sé í mörgum tilfellum of
flókið. Þetta eigi líka við um hið
beina lýðræði, sem tryggja á sam-
kvæmt frumvarpinu.
Sérfræðingar Feneyjanefnd-
arinnar segja að þó fagna megi
þeim möguleikum sem frumvarpið
færir almenningi til að taka þátt í
ákvarðanatöku þá þurfi að skoða
þá möguleika mjög vel, bæði hina
lagalegu hlið og hina pólitísku.
Feneyjanefndin telur jafnvel hættu
á pólitísku þrátefli og óstöðugleika,
sem geti grafið undan stjórn lands-
ins. Með sama hætti telur nefndin
að skoða þurfi vel það kosn-
ingakerfi, sem lagt er til í frum-
varpinu. Í mannréttindakaflanum
telja hinir erlendu sérfræðingar að
þó fjölmörg grundvallarréttindi séu
tryggð skorti bæði á nákvæmni og
innihald hvað varðar umfang og
eðli þeirra réttinda og þær skyldur
sem réttindi leggja á bæði hið op-
inbera og einkaaðila. Það mætti
skýra betur þær greinar sem fjalla
um dómskerfið, segir í álitinu, sér-
staklega þær sem fjalla um sjálf-
stæði dómara og ríkissaksóknara.
Loks segir að skýra mætti betur
ákvæði um framsal ríkisvalds. Hér
er augljóslega verið að vísa til 111.
greinar frumvarpsins, sem hefur
verið umdeild, enda virðist hún
ekki hafa neinn sjáanlegan tilgang
– nema þá kannski helst að greiða
fyrir inngöngu Íslands í ESB?
Þjóðaratkvæðagreiðslan
Píratar hafa frá upphafi lagt
áherslu á að fá frumvarp Stjórn-
lagaráðs samþykkt óbreytt. Og
þeir eru ekki einir um það því
stofnað hefur verið félag áhuga-
fólks um framgöngu málsins. Nú
skal ekkert um það sagt hvort
þetta fólk viti ekki af áliti Feneyja-
nefndarinnar eða kæri sig kollótt
og sé staðráðið í að hafa álitið að
engu? Það er auðvitað sjónarmið
út af fyrir sig. Þetta fólk klifar
stöðugt á því að nýja stjórn-
arskráin hafi verið samþykkt með
yfirgnæfandi meirihluta í lýðræð-
islegri þjóðaratkvæðagreiðslu.
Menn hafa dregið þetta í efa og
bent á dræma þátttöku og að áhöld
séu um hvort hér hafi verið um
bindandi þjóðaratkvæðagreiðslu að
ræða eða ráðgefandi skoð-
anakönnun. Það er sjálfsagt túlk-
unaratriði.
Frumvarp Stjórnlagaráðs gerir
ráð fyrir 114 greinum og hafa
margir lögfróðir menn talið að slík-
ur greinafjöldi sé óheppilegur þeg-
ar um stjórnarskrá sé að ræða,
sem reyndar kemur fram í áliti
Feneyjanefndarinnar. Í „þjóð-
aratkvæðagreiðslunni“ var einungis
spurt um sex greinar frumvarps-
ins. Engin þeirra fjallaði um fram-
sal ríkisvaldsins til erlendra stofn-
ana. Fyrsta spurningin var: Vilt þú
að tillögur stjórnlagaráðs verði
lagðar til grundvallar frumvarpi að
nýrri stjórnarskrá? Að túlka það
þannig að þeir sem segðu já við
þessu séu hlynntir því að nýja
stjórnarskráin verði tekin upp hrá
og óbreytt, án tillits til álits Fen-
eyjanefndarinnar, er villandi og
beinlínis forheimskandi að mínu
mati.
Þeir sem telja að heill og ham-
ingja þjóðarinnar sé undir því
komin að innleiða frumvarp
Stjórnlagaráðs óbreytt tala gjarn-
an um „samfélagssáttmálann“.
Það er fallegt orð og vonandi
næst samstaða um þennan mik-
ilvæga sáttmála. Það er auðvitað
margt í frumvarpi Stjórnlagaráðs
sem nota má til hliðsjónar við
breytingar á stjórnarskránni, en
þar er líka fjölmargt sem ekki á
heima í slíkum sáttmála. Þær
þjóðir sem hafa borið gæfu til að
fara frekar í breytingar á gildandi
stjórnarskrám en að umbylta
þeim frá grunni hafa jafnan náð
farsælli lausn í þessum efnum.
Stjórnarskráin tilheyrir allri þjóð-
inni og því er mikilvægt að ná
víðtækri sátt um breytingar á
henni. Að setja í stjórnarskrá
ákvæði sem orka tvímælis eða eru
í andstöðu við afstöðu meirihluta
landsmanna er ekki líklegt til
sátta í samfélaginu.
Samfélagssáttmálinn
Eftir Svein
Guðjónsson
Sveinn Guðjónsson
» Að setja í stjórn-
arskrá ákvæði sem
orka tvímælis eða eru í
andstöðu við afstöðu
meirihluta landsmanna
er ekki líklegt til sátta í
samfélaginu.
Höfundur er blaðamaður
á eftirlaunum.
Allt um
sjávarútveg