Morgunblaðið - 15.03.2019, Side 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. MARS 2019
Diklofenak Apofri hlaup, 11,6 mg/g, inniheldur diclofenac tvíetýlamín
sem er bólgueyðandi og dregur úr verk. Diklofenak Apofri er notað til
meðferðar á staðbundnum verk í tengslum við meiðsli í vöðva eða lið.
Lesið vandlega upplýsingar á umbúðum og í fylgiseðli fyrir notkun lyfsins.
Leitið til læknis eða lyfjafræðings sé þörf á frekari upplýsingum um áhættu
og aukaverkanir. Sjá nánari upplýsingar um lyfið á www.serlyfjaskra.is.
DIKLOFENAK APOFRI HLAUP
- BÓLGUEYÐANDI OG DREGUR ÚR VERK -
Umræða um útgáfu
nýrra leigubílaleyfa
hefur reglulega skotið
upp kollinum í kjölfar
fjölgunar íbúa og
ferðamanna. Leigubíl-
um er ekið 2-4 sinnum
meira en hefðbundnum
bílum og því mikilvægt
að orkuskiptum í þeim
geira verði hraðað.
Nokkrir leigubílar eru
metanbílar og einnig
eru tvinn- og tengiltvinnbílar í flot-
anum en losunarfríir leigubílar eru af-
ar fáir.
Erlendis hafa leigubílafyrirtæki
sem bjóða upp á losunarfría þjónustu
vaxið hratt. Sem dæmi þá eru næstum
100 vetnisleigubílar í París og í Hol-
landi eru hundruð rafleigubíla. Um
síðustu áramót ákváðu svo Danir að
gefa út 100 „græn“ leigubílaleyfi (los-
unarfrí) og 200 verður bætt við á
næsta ári.
Erlendis er víða annað fyrirkomu-
lag á leigubílaakstri en hér þ.e. fyrir-
tæki gera út bíla og ráða bílstjóra.
Hér eru það bílstjórarnir sem fá leyfi
fyrir leigubílaakstri. Það er því erfið-
ara að koma á fót „grænu“ leigubíla-
fyrirtæki eins og gert hefur verið er-
lendis. Hins vegar er tækifæri að
hefja orkuskipti í leigubílaakstri með
því að gefa út ný leigubílaleyfi sem eru
skilyrt þannig að bíllinn verði að vera
losunarfrír. Í upphafi þurfa leyfin ekki
að vera mörg – til að hafa ekki of mikil
áhrif á markaðinn. Í framhaldi gætu
fyrirtæki sem flagga vistvænni sam-
göngustefnu aðeins
pantað losunarfría bíla
og opinberir aðilar gætu
gert hið sama. Áhrifa-
mest erlendis hefur ver-
ið forgangur slíkra bíla
við flugstöðvar, þ.e. slík-
ur leigubíll keyrir alltaf
fremst í röðina. Enginn
kostnaður fylgir slíkri
aðgerð á flugvallarsvæð-
inu og þetta hefur haft
mikil áhrif á aðra og um-
skipti leigubílaflota í
vistvænni lausnir gerst
hraðar þar sem slíkt fyrirkomulag er
fyrir hendi. Einnig væri hægt að búa
til sérstæði fyrir slíka bíla í miðbæj-
um sem að sjálfsögðu hefði jákvæð
áhrif á loftgæði þar.
Fjölbreytni losunarfrírra bíla
eykst hratt um þessar mundir og því
ætti úrval bíla ekki að koma í veg fyr-
ir nýtingu þeirra sem leigubíla.
Kæri ráðherra samgöngumála,
stígum inn í framtíðina og gefum út
græn leigubílaleyfi!
Eftir Jón Björn
Skúlason
Jón Björn
Skúlason
» Tækifæri er að hefja
orkuskipti í leigu-
bílaakstri með því að
gefa út ný leigubílaleyfi
sem eru skilyrt þannig
að bíllinn verði að vera
losunarfrír.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Íslenskrar NýOrku.
skulason@newenergy.is
Græn leigubílaleyfi
Hinn 15. mars 1962
var John F. Kennedy
Bandaríkjaforseti
fyrstur þjóðarleiðtoga
til að lýsa formlega yf-
ir að neytendur hefðu
grundvallarréttindi.
Síðan þá hefur dagur-
inn markað sess hjá
baráttufólki fyrir
bættum neytendarétti
um heim allan og hann
verið notaður til að vekja stjórnvöld
og almenning til umhugsunar um
rétt sinn, mátt og megin í neytenda-
málum. „Við erum öll neytendur,“
sagði Kennedy. „Neytendur eru sá
hópur sem hefur hvað víðtækustu
áhrif á nánast allar efnahagsstærðir
og nánast allar ákvarðanir í opin-
bera og einkageiranum hafa áhrif á
neytendur. Samt sem áður eru þeir
oft og tíðum sá hópur sem minnst
er hlustað á.“
Þessi yfirlýsing Kennedys leiddi
til þess að allsherjarþing Samein-
uðu þjóðanna samþykkti árið 1985
sérstakar leiðbeiningar um neyt-
endavernd. Þar segir m.a. að allur
almenningur, án tillits til tekna eða
félagslegrar stöðu, hafi ákveðin lág-
marksréttindi sem neytendur.
Þær átta lágmarkskröfur Sam-
einuðu þjóðanna sem mynda grunn-
inn að vinnu neytendasamtaka um
allan heim eru:
 Réttur til að fá grunnþörfum
mætt: Að hafa aðgang að nauð-
synjavörum og þjónustu, en þar
falla undir t.d. matvæli, fatnaður,
húsnæði, heilbrigðisþjónusta,
menntun, vatn og hreinlæti.
 Réttur til öryggis: Að njóta
verndar gagnvart vörum, fram-
leiðsluháttum og þjónustu sem
ógna öryggi og lífi neytenda.
 Réttur til upplýsinga: Að fá nauð-
synlegar upplýsingar til að geta
tekið upplýsta ákvörðun og njóta
verndar gegn misvísandi og röng-
um upplýsingum.
 Réttur til að velja: Að geta valið
milli fjölbreytts varnings og þjón-
ustu á samkeppnishæfu verði og
af fullnægjandi gæð-
um.
 Réttur til áheyrnar:
Að hagsmuna neyt-
enda sé gætt við
ákvarðanatöku hjá
stjórnvöldum og við
þróun á vörum og
þjónustu.
 Réttur til úrlausnar:
Að eiga rétt á sann-
gjarnri úrlausn á
réttmætum kröfum,
sem og bótakröfum í
tengslum við kaup á
ófullnægjandi vörum og þjónustu.
 Réttur til neytendafræðslu: Að
eiga rétt á þekkingu og færni til
að geta tekið upplýstar ákvarð-
anir um val á vörum og þjónustu
auk þess að hafa þekkingu á
grundvallarréttindum og skyldum
neytenda.
 Réttur til heilbrigðs umhverfis:
Að lifa og starfa í umhverfi sem
ógnar ekki velferð núlifandi né
komandi kynslóða.
Í ár ber alþjóðadagur neytenda-
réttar yfirskriftina „Snjallöryggi“
(e. Trusted smart products) og
beina neytendasamtök um heim all-
an sjónum sínum að öryggi snjall-
tækja og snjallþjónustu. Við erum
sífellt að nýta okkur snjallari tækni,
allt frá snjallsímum til alhliða snjall-
úra sem fylgjast með heilsufari og
æfingum. Sjónvörp eru einnig mörg
hver orðin „snjöll“ og heimili þar
sem ýmsu má stýra með manns-
röddinni eru ekki svo óalgeng leng-
ur. Þá eru mörg kunnugleg heim-
ilistæki að verða nettengd, ef þau
eru það þá ekki þegar. Á alþjóða-
degi neytenda er sjónum beint að
mikilvægi þess að vilji neytenda sé
þungamiðjan í þróun snjall-
tækninnar.
Snjalltæki eru nettengd og taka á
móti, safna og senda upplýsingar. Á
heimsvísu eru 23,1 milljarðar snjall-
tækja, eða rúmlega þrisvar sinnum
fleiri en íbúar jarðarinnar. Snjall-
tækni hefur þegar breytt sam-
skiptavenjum okkar og því hvernig
við neytum vara og þjónustu. Til-
koma snjalltækni býður upp á
marga möguleika fyrir neytendur;
nýjar þjónustuleiðir, gagnvirkar
vörur, meiri þægindi og aukið val.
Þó eru nokkur áhyggjuefni þegar
kemur að öryggi, persónuvernd og
raunverulegu vali á því hvernig við
notum tæknina, og eins er oft
óskýrt hver ber ábyrgðina fari eitt-
hvað úrskeiðis. Þá er aðgengi að
snjalltækni afar misskipt þar sem
innviðir eru mislangt á veg komnir
og víða um heim má segja að verð-
lag hindri aðgengi fólks að tækni
sem flestum þykir sjálfsögð.
Öryggi snjalltækja hefur hingað
til ekki verið nógu mikið í deiglunni.
En þótt snjalltæknin létti okkur líf-
ið í langflestum tilvikum og auðveldi
okkur samskipti þá má ekki gleyma
að með notkun þeirra getum við
boðið hættunni heim. Það er því
mikilvægt að setja snjallöryggið á
oddinn. Það væri sannkallað snjall-
ræði.
Átta grunnkröfur
neytenda eru snjallræði
Eftir Breka
Karlsson » Á alþjóðadegi neyt-
enda er sjónum
beint að mikilvægi þess
að vilji neytenda sé
þungamiðjan í þróun
snjalltækninnar.
Breki Karlsson
Höfundur er formaður
Neytendasamtakanna.
Fyrir nokkrum árum
fór ég á hverfafund hjá
Degi í þeim tilgangi að
skilja hvers vegna
Grensásvegi skyldi
breytt úr 2+2 akrein-
um í 1+1 akrein. Í lok
fundarins gafst mér
tækifæri til að spyrja
Dag, sem fór undan í
flæmingi. Fyrst var
ástæðan slysahætta og
endaði á að Grensásvegur væri með
allt of mikla flutningsgetu. Tilgangur-
inn var augljóslega að breyta Grens-
ásvegi í íbúðargötu og þrengja í leið-
inni að þeim sem fara í Fossvog.
Nákvæmlega sama uppskrift og frá
Sæbraut um Réttarholtsveg í Foss-
vog.
Nú er Grensásvegur 1+1 með tví-
breiðar gangbrautir og hjólastíga
beggja vegna. Ég hefi aldrei séð neinn
á hjóli þarna, en stöku sinnum gang-
andi vegfarendur. Fróðlegt væri að
vita hvað breytingin kostaði. Mig
minnir að kostnaðaráætlun hafi verið
180 millj. kr.
Bústaðavegur tefur marga til og frá
vinnu. Kæmi einhver fundarmanna
inn á úrbætur til að greiða fyrir um-
ferðinni vitnaði borgarstjóri til fyrri
íbúafunda. Sagði íbúa áður hafa lagst
gegn því sama og það yrði að taka tillit
til íbúanna. Ekki minnist ég þess að
rætt hafi verið um Furugerði, en rætt
var um gatnamót Grensásvegar og
Bústaðavegar, sem ákveðið hafði verið
að þrengja.
Nú er komið í ljós að megin-
tilgangur þrengingarinnar er bygging
fleiri íbúða við Furugerði sem þrengja
það mikið að Bústaðaveginum að ekki
er hægt að breikka hann í tvær +
tvær akreinar. Vilji íbúanna og slysa-
gildra skiptir engu máli. Ekki frekar
en íbúanna í miðbænum og kaup-
mannanna við Laugaveginn. Tilgang-
urinn helgar meðalið þegar kemur að
því að þrengja að og tefja einkabílinn.
Fyrverandi vegamálastjóri marg-
bauð fjármagn til byggingar mislægra
gatnamóta þar sem mætast Bústaða-
vegur og Reykjanesbraut. Það hefði
greitt fyrir umferð og fækkað slysum
á þessum slysamestu gatnamótum
borgarinnar. Þeir félagar vildu nota
fjármagnið í annað meira aðkallandi.
Má þar nefna umferðar-
skilti við Bústaðaveg,
sem segja vinstribeygju
bannaða þar sem vinstri-
beygja er leyfð. Árang-
urinn er að ókunnugir
stranda við Reykjanes-
braut, þar sem vinstri-
beygja er bönnuð.
Fuglabúrin á Hofsvalla-
götunni, litlu sætu ljósa-
staurarnir í Borgartúni
og eyðilegging bílastæða
um allan bæ kostaði sitt.
Sérkapítuli eru hossurnar og kloss-
arnir, sem skemmt hafa bíla og kostað
bíleigendur mikil útgjöld. Borgin
keypti rafmagnsstrætóa frá Kína. Af-
hending tafðist. Hossurnar og kloss-
arnir töfðu afhendingu þeirra. Það
þurfti að endurhanna þá með sterkari
grind. Hossur og klossar eru aftur-
kræf en íbúðarhúsin við Furugerði
ekki án þess að rífa þau.
Þar sem ég lærði við Tækniháskól-
ann í Zürich (ETH-Z) var lögð áhersla
á að greiða fyrir allri umferð. Jafnt fót-
gangandi, hjólandi, á bílum og ekki
síst fyrir almenningsvögnum. Þannig
var það líka hér áður fyrr, þegar fag-
menn stjórnuðu og skipulögðu borg-
ina. Borgarspítala settu þeir niður á
miðpunkt höfuðborgarsvæðisins, þar
sem styst var í allar áttir. Eitthvað
annað en fúskið við Hringbraut, sem
um ókomna tíð verður þungur baggi
skattgreiðenda.
Það var og er reyndar ekki von á
góðu. Formaður skipulagsins er heim-
spekingur sem ekki þolir bíla. Heim-
speki hans í umferðarskipulagi er
heimsk speki. Hann segir mislæg
gatnamót gagnslaus – þau fyllist bara
af bílum.
Borgarstjórinn er læknir. Það má
segja um þá félaga að þar leiði haltur
blindan.
Haltur leiðir blindan
Eftir Sigurð
Oddsson
Sigurður Oddsson
» Vilji íbúanna og
slysagildra skiptir
engu máli. Tilgangurinn
helgar meðalið þegar
kemur að því að þrengja
að og tefja einkabílinn.
Höfundur er verkfræðingur
og eldri borgari.
Fasteignir