Morgunblaðið - 13.04.2019, Qupperneq 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. APRÍL 2019
Það hefur svo sann-
arlega verið mikil
gróska í starfsemi
Sinfóníuhljómsveitar
Norðurlands (SN) og
árið 2018 sannkallað
metár varðandi fjölda,
stærð og gæði við-
burða frá upphafi.
Ef litið er á fjölda
viðburða þá tók
hljómsveitin þátt í 27
verkefnum á árinu en
til samanburðar lék hljómsveitin
4-6 sinnum á ári fyrir fáum árum
síðan. Verkefnin hafa að sama skapi
orðið fjölbreyttari.
Það hefur verið sérlega ánægju-
legt að sjá hvernig kvikmynda-
tónlistarverkefninu „SinfoniaNord“
hefur vaxið fiskur um hrygg. Allt
árið 2018 tók hljómsveitin þannig
þátt í verkefnum sem tengjast upp-
tökum á tónlist fyrir kvikmyndir
með stuttum hléum.
Sinfóníuhljómsveit Norðurlands
fær styrk í gegnum menningar-
samning Akureyrar og ríkisins, 50
milljónir króna árlega. Til saman-
burðar voru framlög ríkisins til Sin-
fóníuhljómsveitar Íslands hækkuð
um yfir 230 milljónir króna árið
2018. Þessar 50 milljónir króna til
SN duga til að halda ferna meðal-
stóra sinfóníutónleika í Hofi. Engin
hljómsveit getur þroskast og dafn-
að með því að koma aðeins fram
fjórum sinnum á ári.
Hvernig gat hljómsveitin þá tekið
þátt í 27 viðburðum? Svarið er ein-
falt: Með því að sækja fram og
finna hljómsveitinni sérstöðu.
Í því sambandi hjálpar til að að-
stæður í Hofi eru fullkomnar til að
hljóðrita tónlist fyrir kvikmyndir.
Án mikils undirbúnings var þannig
hægt að halda á þá braut að hljóð-
rita tónlist við hágæða erlendar
sem innlendar kvikmyndir. Eins og
hendi væri veifað var búið að hljóð-
rita tónlist inn á hátt í 20 titla fyrir
fyrirtæki eins og Netflix, BBC og
Sony. Meðfram þessu fór að
fréttast að á Íslandi væri sinfón-
íuhljómsveit sem væri að bjóða
gæðaþjónustu til viðburðahaldara.
Þetta varð til þess að SN tekur
núna reglulega þátt í sumum af
stærstu sinfónísku viðburðum hvers
árs á Íslandi og leikur með ýmsum
listamönnum sem sækjast eftir sin-
fónískum hljóm í viðburði sína.
Þessi sókn er það sem hefur gert
SN að því sem hún er í dag. Lúsiðin
og vel þekkt stærð í tónlistarflóru
Íslands.
En mun þetta ganga til lengdar?
Á launaskrá SN er aðeins einn
starfsmaður. Þessi gróska getur því
fjarað út með persónum og leik-
endum sem geta brunnið út við nú-
verandi aðstæður. Til þarf að koma
næring í formi aukinna fjár-
framlaga. Á móti kemur að lista-
menn fá starf og greiða opinber
gjöld til hins opinbera og erlendur
gjaldeyrir kemur einnig á móti.
Fjárframlög eru því meira til hins
opinbera en nemur
þeim styrkjum sem til
þarf.
Aðstandendur SN
vita að ekki er nein
samkeppni við Sinfón-
íuhljómsveit Íslands,
enda ólíku saman að
jafna. Munurinn á
framlögum til sveit-
anna er rúmlega einn
og hálfur milljarður.
Þessi munur er óeðli-
lega mikill miðað við
markaðssvæði hljóm-
sveitanna og mikilvægi þeirra fyrir
íbúa svæðanna sem þær þjóna.
Segja má að á markaðsvæði tón-
leika SÍ í Hörpu búi um 250.000
manns á móti um 30.000 manns að
baki SN í Hofi. Og þessir íbúar eru
síst latari við að mæta á viðburði
en íbúar höfuðborgarsvæðisins. Í
því ljósi er þessi munur á framlög-
um í raun sláandi.
Áheyrendur og listamenn á Ís-
landi hafa kveðið upp sinn dóm
varðandi tilverurétt SN með því að
mæta á viðburðina annars vegar og
hins vegar að svara kallinu þegar
verkefnin kalla á mannskap til
vinnu. Tilvera SN er menningarleg
viðbót fyrir samfélagið allt og býr
til auknar tekjur fyrir hið op-
inbera.
Af sjálfsprottnum verkefnum
SN höfðu hljóðfæraleikarar
verkefnisins, árið 2018, tekjur sem
námu 60.000.000 kr. og þar af
renna ca 22.200.000 kr. í opinber
gjöld. Þá á eftir að telja einleikara
og einsöngvara, salaleigu, tækni-
fólk, flutninga, veitingar, leyf-
isgjöld, ferðalög og gistingar sem
allt býr til vinnu og skilar tekjum
til ríkissjóðs. Þetta hefur líka áhrif
á straum ferðamanna til Norður-
lands. Af styrktum verkefnum SN
höfðu hljóðfæraleikararnir í tekjur
15.000.000 kr. Þar af fara um
4.000.000 kr. í ríkissjóð.
Þetta er hugvekjandi. En sýnir
líka að það þarf að hlúa betur að
þessari grósku. Hljómsveitinni á
að vera kleift að sinna skyldum
sínum sem kyndilberi sinfónískar
tónlistar á landsbyggðinni. Hún
þarf að geta æft sig reglulega og
haldið fasta tónleika einu sinni í
mánuði yfir vetrartímann. Þetta
mun styrkja hljóðfæraleikarana
verulega í að standa undir aukinni
eftirspurn í þjónustuverkefnum
hennar. Verkefni sem búa til nýja
atvinnumöguleika fyrir þá sem nú
leggja allt sitt undir til að verða at-
vinnutónlistarmenn í tónlistar-
skólum landsins. SN/SinfoniaNord
stuðlar að þessu í auknum mæli á
hverju ári. Hlúum að þessari
sjálfsprottnu grósku á Akureyri.
Ákall um stuðning
við SN/SinfoniaNord
Eftir Þorvald
Bjarna Þorvaldsson
» Þessi sókn er það
sem hefur gert SN
að því sem hún er í dag.
Þorvaldur Bjarni
Þorvaldsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Sinfóníuhljómsveitar Norðurlands.
tod@mak.is
Stórglæsilegt 350.3 fmvel staðsetteinbýlishúsmeð tvöfölduminnbyggðumbílskúr.Húsiðvarendurnýjaðávandaðanháttárið
2008 og 2009. Fimm svefnherbergi, 3 baðherbergi og gestasnyrting. Stór afgirt lóð og harðviðarverönd með heitum potti til
suðurs.Húsiðer laust tilafhendingarviðkaupsamning.
Nánariuppl.SverrirKristinssonlg.fs.8618514, sverrir@eignamidlun.isogÞórarinnM.Friðgeirssonlg.fs.s.8991882
GRENSÁSVEGUR 11 SÍMI 588 9090
STIGAHLÍÐ 64, 105 REYKJVÍK
BÓKIÐ SKOÐUN
Yfirskrift þessarar
greinar er athugasemd
sem við heyrum oft
þegar rætt er um kyn-
bundið ofbeldi á feðr-
um innan veggja heim-
ilis.
Eftir að Samtök
umgengnisforeldra
(áður Samtök meðlags-
greiðenda) felldu um-
gengnismál inn í sam-
þykktir sínar komu til
okkar feður, sem lýstu grófu and-
legu og líkamlegu ofbeldi af hendi
barnsmæðra sinna. Sumir komu til
okkar áður en þeir tóku ákvörðun
um skilnað eða sambandsslit, til að
leita ráða vegna ofbeldisfullrar
hegðunar maka. Skilin milli andlegs
og líkamlegs ofbeldis eru oft óljós og
oft er erfitt að sjá hvort kemur á
undan. Miðað við þær sögur sem við
höfum heyrt í gegnum tíðina virðist
líkamlegt ofbeldi kvenna gagnvart
körlum býsna algengt, þótt það sé
sjaldast körlum líkamlega hættu-
legt. Hins vegar er andlega ofbeldið
alvarlegra, og er oft viðvarandi
ástand sem heldur áfram eftir skiln-
að og jafnvel ævilangt í gegnum um-
gengnistálmanir og foreldraúts-
kúfun. Líkjast sögurnar að mörgu
leyti og eiga sína snertifleti.
Svo virðist sem ofbeldi í slíkum
samböndum byrji á reiðiköstum sem
þróast út í löðrunga. Feður eru þá
lamdir með hlutum og/eða hlutum er
kastað í þá. Streitist þeir á móti og
hóti skilnaði eða sambandsslitum er
þeim hótað fölskum ásökunum, og
jafnvel að þær fari með falskar ásak-
anir og upplognar sakir til fjölmiðla í
refsingarskyni. Jafnframt er þeim
hótað umgengnistálmunum ef þeir
fari lengra með málið, svo sem til
lögreglu, eða ef þeir sækja um skiln-
að. Benda þær svo á að hvorki al-
menningur né heldur opinberar
stofnanir muni trúa þeim.
Þessir feður standa
frammi fyrir því að
þurfa sætta sig við of-
beldisfullt samband,
eða sæta falskri lög-
reglukæru, opinberri
aftöku í fjölmiðlum og
samfélagsmiðlum og/
eða foreldraútskúfun
og umgengnis-
tálmunum. Líf þessara
manna er vakandi mar-
tröð, og fullyrði ég að
sumir þeirra séu í
bráðri sjálfsvígshættu.
Þessi mál verða auð-
vitað sérstaklega erfið í ljósi þess að
karlmenn eru oft gerendur í ofbeld-
issamböndum og eru líkamlega
hættulegri en konur. Eiga þær kon-
ur oft erfitt með að verja mannhelgi
sína og barna sinna. Opinberar
stofnanir og löggjafinn standa því
frammi fyrir vandasömu verkefni, sé
almennt vilji til að stemma stigu við
heimilisofbeldi. Vandinn felst í því að
kynin geta verið jafn ofbeldisfull
þótt myndbirtingin sé ólík. En við
skulum ekki berja höfði við stein;
konur geta líka verið gerendur í of-
beldismálum. Er þetta fullyrt hér,
því sjálfur hef ég séð sannanir fyrir
slíku ofbeldi af hendi kvenna í þeim
málum sem ratað hafa til samtak-
anna. Þrátt fyrir það komast þær
upp með umgengnistálmanir og for-
eldraútskúfun. Því miður hafa stórir
fjölmiðlar á Íslandi tekið þátt í því
ofbeldi með einhliða viðtölum við
gerendur, sem draga upp mynd af
sér sem þolendum. Skal þó tekið
fram, að það á ekki við allar frásögur
meintra þolenda sem koma fram
með sögur sínar. Þessi staðreynd
varpar þó ljósi á ábyrgð fjölmiðla,
þegar fjallað er um mál af þessum
toga, þegar ekki liggur dómur fyrir.
Fjölmiðlar eiga ekki að taka þátt í
ofbeldisverkum gagnvart þolendum
heimilisofbeldis!
Femínistaskjölin svokölluðu eru
skjáskot af umræðum femínista um
forsvarsmenn svokallaðra feðra-
heyfinga, sem Samtök umgengnis-
foreldra falla undir. Gefa skjölin
hrollvekjandi innsýn í hugarheim
þeirra sem tilbúnir eru að beita of-
beldi í opinberri umræðu. Voru þar
lögð á ráðin um að eyðileggja mann-
orð allra þeirra sem tala fyrir mál-
stað foreldrajafnréttis. Var þar m.a.
að finna starfsmann Háskóla Ís-
lands, sem ætlaði að beita sér fyrir
rannsókn á vegum sálfræðideildar
háskólans sem sýndi fram á tengsl
ofbeldismanna og feðrahreyfinga
(s.s. rannsókn með fyrirframgefnum
niðurstöðum).
Sjálfur hef ég ekki farið varhluta
af persónuníði í minn garð. Í fem-
ínistaskjölunum voru birtar 30 ára
gamlar upplýsingar úr sjúkraskrá
minni sem áttu að eyðileggja trú-
verðugleika minn. Áður hafði þjóð-
þekkt blaðakona af sama sauðahúsi
birt ógeðfelldar lygar um mína per-
sónu á Moggablogginu og borið þær
í stjórnmálamenn og fjölmiðlafólk.
Hvernig verst maður slíku of-
beldi? Það er í reynd ekki hægt
nema slíta sig frá og aðskilja sig ger-
endanum. Í samráði við barnsmóður
mína og fjölskyldu hef ég tekið þá
ákvörðun að draga mig frá þessari
mikilvægu baráttu og láta af störf-
um fyrir hinar svokölluðu feðra-
hreyfingar. Það er mín leið til að
verjast ofbeldinu. Ég vil þó hvetja
fjölmiðlafólk, stjórnvöld, alþingis-
menn og almenning allan til að
hlusta á talsmenn foreldrajafnréttis
og sýna þeim meiri virðingu en þau
hafa gert til þessa og taka þennan
málaflokk alvarlega.
Af hverju verja þeir sig ekki?
Eftir Gunnar
Kristin Þórðarson »Myndbirting
ofbeldis er ólík
eftir því hvort gerand-
inn er karl eða kona.
Gunnar Kristinn
Þórðarson
Höfundur er stjórnsýslufræðingur og
fráfarandi formaður Samtaka um-
gengnisforeldra.
Virkjum Gullfoss, mun brátt heyrast ef sæstrengs- og
virkjunarsinnar frá sínu framgengt og leggja enn einn
fagran dal og gróðurlendi undir lón.
Fáránlegustu rökin fyrir sæstreng eru að ef rafmagns-
skortur yrði hér á landi þá yrði hægt að fá rafmagn frá
Evrópu!
Þessu má heldur betur snúa við, ef rafmagnskortur yrði
í Evrópu yrði krafist meiri virkjana og þá ekki síst þess-
ara kröftugu fossa sem Evrópubúar hafa ekki séð og er
sama um. Sunnlendingar geta mér að meinlausu virkjað
sinn Gullfoss en við, með þingeyskt blóð í æðum, munum
verja okkar Goðafoss, Aldeyjarfoss og Dettifoss til síðasta blóðdropa. Ferða-
menn munu ekki koma hingað til að sjá virkjanir. Bændaferðir munu auglýsa
fossaskoðunarferðir til útlanda.
Ég tel að lagning sæstrengs sé nánast landráð.
Birgi Guðjónsson, læknir
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Virkjum Gullfoss
Birgir Guðjónsson