Fréttablaðið - 01.06.2019, Blaðsíða 16

Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Einar Þór Sverrisson FORSTJÓRI: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir ÚTGEFANDI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
RITSTJÓRAR: Davíð Stefánsson david@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 85.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is
MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Hlutfall
slíkra ein-
kenna er
tvöfalt í
afrekshópn-
um í saman-
burði við
annað fólk á
sama reki,
sem hefur
verið forsjálla
í keppninni á
íþróttavell-
inum eða
hreinlega
setið heima.
Fréttir bárust af því í vikunni að olíufélögin N1 og Olís hefðu gripið til þess ráðs að setja upp skilti á íslensku á bensín- og þjónustustöðvum
sínum þar sem viðskiptavinir eru beðnir um að sýna
erlendu starfsfólki þolinmæði og velvild. Var þetta gert
vegna þess fjölda Íslendinga sem á það til að láta í ljós
óánægju sína og gagnrýna starfsfólk fyrir íslensku-
kunnáttu.
Athugasemdakerfi miðlanna loguðu og sýndu fram
á nauðsyn skiltanna: „Þegar ég kaupi vöru og þjónustu
á Íslandi, er ég ekki kominn til að æfa mig í þýzku,
frönsku, ensku eða spænsku.“ – „Lámark [sic] að fá
að tala sitt eigið tungumál og að afgreiðslufólk tali
Íslensku [sic].“ – „Ég sniðgeng fyrirtæki sem eru með
fólk sem talar ekki íslensku.“
Tungumál í samkeppni
Ég bý í Englandi ásamt manni og tveimur börnum.
Eins og margir íslenskir foreldrar sem búa erlendis
hélt ég í einfeldni minni að börnin yrðu fyrirhafnar-
laust jafnvíg á íslensku og ensku. En þvert á það sem
ég hafði heyrt verða börn ekki sjálfkrafa tvítyngd.
Þótt báðir foreldrar á heimilinu séu íslenskir, tali alltaf
íslensku, lesi fyrir börnin á íslensku og hrifsi daglega af
þeim Netflix-fjarstýringuna og neyði þau til að horfa
á rispaðan DVD-disk með Skoppu og Skrítlu er enskan
þeim tamari.
Tungumál í lífi tvítyngdra barna eiga í stöðugri sam-
keppni. Tungumálið sem er ríkjandi í umhverfi þeirra
– tungumálið sem er talað í skólanum, sem vinirnir
tala og þau heyra í sjónvarpinu – nær oft yfirhöndinni.
Í fjölmenningarsamfélögum eins og í London eru
gjarnan starfræktir sérstakir skólar um helgar þar sem
börn sem eiga sér annað móðurmál en ensku geta hist,
spjallað og lært að lesa og skrifa á móðurmáli sínu.
Nýverið söfnuðust foreldrar íslenskra barna í
London saman til að kanna áhugann á að koma á fót
íslenskum helgarskóla hér í borg. Undirtektirnar voru
miklar og var strax hafist handa við undirbúning. Að
mörgu er að huga. Finna þarf ódýrt húsnæði í einni
dýrustu borg í heimi, sækja um tilskilin leyfi, ráða
kennara og sækja um styrki svo halda megi kostnaði
í lágmarki fyrir fjölskyldur. Til að fá yfirsýn yfir hve
mörg börn hygðust sækja skólann og hvar í borginni
þau byggju svo að finna mætti staðsetningu sem
hentaði sem flestum var útbúin þar til gerð vefkönnun.
Íslenska sendiráðið í London deildi könnuninni á
Facebook-síðu sinni. Ekki er hægt að segja að ein af
fyrsta athugasemdunum við Facebook-færsluna um
framtakið hafi einkennst af eldmóði: „Er þessi aug-
lýsing bara á ensku?“
Þjóðrembingur og minnimáttarkennd
Árið 2016 varð Nichole Leigh Mosty, þingmaður Bjartrar
framtíðar, fyrsta konan af fyrstu kyn slóð kvenna af
erlendum upp runa til að sitja sem vara for seti í for seta-
stól á Alþingi. Kveðjurnar sem hún fékk sendar í tölvu-
pósti í kjölfarið voru langt frá því að geta talist hlýjar:
„NÚ ÞARF AÐ TAL SETJA ALÞINGI! ÉG SKILDI EKKI
ORÐ SEM ÞÚ SAGÐIR FRÚ MOSTY!“
Við vitum að íslenskan á undir högg að sækja. Flest
erum við sammála um að mikilvægt sé að varðveita
hana. En íslenskunni stafar engin ógn af röngum fram-
burði eða einstaka stafsetningarvillu. Íslenskunni stafar
engin ógn af þágufallssýki, nokkrum enskuslettum
eða starfsmanni í N1 í Borgarnesi sem talar hana ekki.
Íslenskunni stafar engin ógn af sjálfboðaliða í London
sem ver frítíma sínum í að útbúa eyðublað á ensku svo
að íslensk börn í London sem eiga erlent foreldri sem
ekki les íslensku fái líka að vera með í íslenskuskól-
anum. Íslenskunni stafar hins vegar ógn af þóttafullum
ruddum sem, útbelgdir af þjóðrembingi og þjakaðir af
minnimáttarkennd, nota íslenska tungu til að berja sér á
brjóst, upphefja sjálfa sig með því að gera lítið úr öðrum
og kæfa í leiðinni löngun og ákafa annarra til að tileinka
sér hana, nota hana og leika sér að henni.
Íslenskan í
athugasemdakerfum
Raunalegt er að vakna upp við það einn daginn, að líkamlegt ástand manns er miklu lakara en jafnaldrans, sem litinn var hornauga fyrir að iðka aldrei íþróttir að neinu marki,“ segir Kjersti Grini.Kjersti var ein skærasta handbolta-
stjarna Norðmanna í lok aldarinnar sem leið. Á
ferlinum skoraði hún þúsund mörk fyrir norska lands-
liðið. Hún hætti að spila árið 2003.
Í 16 ár hefur hún barist við afleiðingar íþrótta-
meiðsla. Á glæstum ferli sinnti hún hvorki aðvörunum
sérfræðinga né skýrum hættumerkjum frá eigin
líkama. Nú hellast afleiðingarnar yfir.
Kjersti getur ekki leikið sér með bolta með börnum
sínum úti garði, þessi mikla afrekskona, sem enn
hefur ekki náð miðjum aldri. Verkirnir aftra henni frá
flestu sem reynir á líkamann og jafnaldrar hennar líta
á sem sjálfsagðan hlut.
Norska ríkissjónvarpið gerði könnun meðal 142
afreksíþróttamanna Noregs, sem voru á hátindi ferils
síns 1994. Könnunin náði til 23 íþróttagreina. Spurt
var um áhrif keppnisferilsins á heilsufarið til dagsins
í dag.
Nú, aldarfjórðungi síðar, stríðir um helmingur
hópsins við slæmar afleiðingar íþróttameiðsla. Flest
gera ráð fyrir að þurfa að lifa með raunum sínum alla
tíð. Eymsli í liðum er algengasta skrokkskjóðan, um
helmingur þjáist í hnjánum.
Hlutfall slíkra einkenna er tvöfalt í afrekshópnum
í samanburði við annað fólk á sama reki, sem hefur
verið forsjálla í keppninni á íþróttavellinum eða
hreinlega setið heima.
Keppnisferillinn skilur eftir sig fleiri alvarleg mein
hjá körlum en konum. Hefðbundnar vetraríþróttir
sem stundaðar eru utandyra leika fólk síður grátt en
vinsælar hópíþróttir, sem reyna mikið á stoðkerfi
líkamans .
Um áttatíu prósent hópsins segjast engan stuðning
fá frá íþróttahreyfingunni eftir að keppnisferli lýkur,
hvorki íþróttafélögum, sérsamböndum né „Olympia-
toppen“, sem á að sinna afreksfólki í Noregi.
Margir íþróttamenn slíta krossbönd. Æ yngri
afreksmenn verða fyrir því. Norskir sjúkraþjálfarar
fullyrða að með æfingum megi koma í veg fyrir um
helming slíkra meiðsla.
Alltof margir virðast skella skollaeyrunum við
ráðum fagmanna, því fimmtán árum eftir kross-
bandsslit, þjáist helmingur fórnarlamba af slitgigt.
Talað er um „ungt fólk með gömul hné“. Ýmislegt
bendir til að nú sé að verða vitundarvakning í norska
íþróttaheiminum. Tími til kominn, því vítin sem þarf
að varast verða æ meira áberandi.
Hópíþróttum á Íslandi hefur sannarlega vaxið
ásmegin. Fáir hafa glatt þjóðina meira en íþróttafólk
í alþjóðlegri keppni. Brýnt er að læra af reynslunni
heima og erlendis, og búa svo um hnútana að afreks-
fólkið okkar fái bestu þjónustu, ekki síst sjúkraþjálfun
og leiðbeiningar um hvernig við beitum skrokknum,
strax frá unga aldri. Kapp er best með forsjá.
Gömul hné
Bandalag kvenna í Reykjavík auglýsir eftir
umsóknum um styrki til Starfsmenntunarsjóðs
ungra kvenna fyrir skólaárið 2019-2020.
Tilgangur sjóðsins er að hvetja og styðja við bakið á ungum konum, sem
ekki eiga kost á námslánum, til að afla sér aukinnar menntunar.
Umsóknareyðublað, úthlutunarreglur og allar nánari upplýsingar má
nálgast á heimasíðu bandalagsins, www.bkr.is.
Umsóknir um styrki skal senda til Bandalags kvenna í Reykjavík,
Túngötu 14, 101 Reykjavík, merktar „Námsstyrkir“ eða í tölvupósti á
bandalagkvennarvk@gmail.com.
Umsóknarfrestur er til 19. júní.
1 . J Ú N Í 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R16 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN
0
1
-0
6
-2
0
1
9

0
7
:3
7
F
B
1
0
4
s
_
P
1
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
2
4
-2
D
9
4
2
3
2
4
-2
C
5
8
2
3
2
4
-2
B
1
C
2
3
2
4
-2
9
E
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
1
0
4
s
_
3
1
_
5
_
2
0
1
9
C
M
Y
K