Morgunblaðið - 20.05.2019, Blaðsíða 19

MINNINGAR 19
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. MAÍ 2019
asta. Stefán var yngstur barna
Sigríðar Stefánsdóttur og Frið-
bjarnar Níelssonar, hann var
litli bróðir og uppáhald systkina
sinna. Milli hans og mömmu var
afar kært og þau töluðu oft
saman. Bæði voru ljóðelsk og
ágætir hagyrðingar, skiptust á
vísum og ljóðum og á stór-
afmælum ortu þau hvort öðru
ljóð. Á áttræðisafmæli Stefáns
flutti mamma honum þetta af-
mælisljóð og verður það nú
kveðja okkar til hans.
Fögur rísa fjöll úr sæ,
fangi vefja lítinn bæ.
Þar sem áður sí og æ
síldin óð og glóði.
Margt er til í minninganna sjóði.
Dýrðlegur var drengurinn,
duggulítill sjarmörinn.
Með blik í auga, bros á kinn,
bróðirinn litli góði.
Margt er til í minninganna sjóði.
Ef hann fyrir augu bar
allir hrifust hvar sem var.
Klökknuðu margar kerlingar,
kannske grétu í hljóði.
Margt er til í minninganna sjóði.
Eftir hann var orðinn stór
orðstír góður víða fór.
Flutti ræður fræðasjór
og festi orð í ljóði.
Margt er til í minninganna sjóði.
Síðan þær ég fréttir fæ
að fyrir ráði heilum bæ.
Stýri blaði og stjórni æ
af stórum hug og móði.
Margt er til í minninganna sjóði.
Suður heiðar leiðin lá,
lásu allir Moggann þá.
Og til betri vegar brá
blaðamaðurinn fróði.
Margt er til í minninganna sjóði.
Lítum yfir æviveg.
Óskum honum, þú og ég,
að ellin verði yndisleg,
alla gleði bjóði,
sem fegra muni minninganna
sjóði.
Guð blessi minningu Stefáns
Friðbjarnarsonar.
Atli og Kjartan
Ásmundssynir.
Því minningin um morgunlandið
bjarta
um myrka vegu lýsir þínu hjarta
í veröld þá sem ósýnileg er …
(Tómas Guðmundsson)
Um fermingu lásum við
Stjörnur vorsins.Við hrifumst af
birtunni sem við okkur blasti,
sáum veröldina í nýju ljósi,
skynjuðum okkur sjálfa á
óvæntan hátt, fundum að „við
komum frá Guði og þetta er
jörðin okkar“. Þó að væri
heimsstyrjöld, jafnvel stríð fyr-
ir ströndum, skyggði það lítið á
vonglaða framtíðardrauma.
Stefán var afar næmur á ljóð og
fegurð enda snjall hagyrðingur
eins og hann átti kyn til. Við
gátum rætt um snilld Tómasar
tímunum saman. Við töluðum
líka um annan skáldskap, allt
frá Völuspá til Davíðs og Jó-
hannesar úr Kötlum. Við vorum
ungir og veröldin birtist okkur í
nýju ljósi skær og heillandi.
Við sátum hlið við hlið í þrjú
ár í Gagnfræðaskólanum á
kirkjuloftinu heima. Það var
gott og gaman að vera til. Við
undum okkur vel undir stjörn-
um vorsins og framtíðin beið í
fjarska, óræð en í töfrabirtu.
Eitt þótti okkur þó öruggt.
Síldin hyrfi aldrei af Húnaflóa
og Grímseyjarsundi og Siglu-
fjörður myndi blómgast um ald-
ir fram. En …
Svo skamma stundu æskan okkur
treindist.
Svo illa vorum draumum lífið
reyndist.
Veruleikinn kom í heimsókn
til okkar vinanna ekki síður en
skáldsins. Ekki meira um það.
Sumrin voru líka góð þótt
mér fyndust veturnir betri.
Sumarkvöld eitt þegar sól
var hnigin til fjalla datt okkur
Stefáni í hug að rölta upp í
Fífladali. Og við létum ekki þar
við sitja heldur paufuðumst al-
veg upp á Hafnarfjall og við
okkur blasti víðátta böðuð sól-
skini. Við héldum niður í
Lambadali og út Messugötur og
knúðum dyra á Dalabæ. Halla
tók okkur tveim höndum og
bauð gistingu. Lítið varð um
svefn því að Halla var fróð og
skýr og skáldmælt eins og flest-
ir Hjálmarsniðjar Kristjánsson-
ar. Heim héldum við morguninn
eftir, fórum Almenninga og yfir
í Skarðdal.
Að loknu gagnfræðaprófi
skildi leiðir. Stefán hélt suður
til náms, ég norður. Ég saknaði
vinar míns. Við skrifuðumst á,
hittumst einstöku sinnum og
alltaf eins og við hefðum kvaðst
í gær. En þó að taugin milli
okkar væri sterk átti hún enn
eftir að styrkjast. Stefán eign-
aðist fyrir eiginkonu frænku
mína og trúnaðarvin, Huldu
dóttur Maggýjar móðursystur
minnar og Sigmundar. Þau
höfðu ætíð verið mér sem aðrir
foreldrar. Stefán gat ekki eign-
ast betri förunaut. Það vissi ég
manna best og það sýna börn
þeirra. Þeim og öðrum ástvinum
Stefáns votta ég samúð mína,
óska þeim til hamingju með að
hafa átt slíka foreldra og bið
þeim blessunar Guðs.
Stefán kveður síðastur Frið-
bjarnarbarna. Anna lést í fyrra,
einstök öndvegiskona og skör-
ungur. Hana þekkti ég best
þeirra systkina að Stefáni
slepptum.
Enn ljóma stjörnur vorsins.
Þær vöktu á djúpum vorhimni
alla ævileið okkar, hvort sem
byr var hagstæður eða storm-
urinn í fang. Og þær lýsa enn
þegar góður drengur er
genginn.
Ólafur Haukur Árnason.
Þegar Stefán Friðbjarnarson
kom til starfa á ritstjórn Morg-
unblaðsins á árinu 1974 voru
enn mjög náin tengsl á milli
blaðsins og Sjálfstæðisflokksins.
Geir Hallgrímsson var formaður
Sjálfstæðisflokksins og myndaði
ríkisstjórn það ár eftir einn
glæstasta kosningasigur í sögu
flokksins. Hann var jafnframt
stjórnarformaður Árvakurs hf.,
útgáfufélags blaðsins. Fjórum
árum seinna varð Sjálfstæðis-
flokkurinn að þola mikinn ósig-
ur í borgarstjórnar- og þing-
kosningum og það sumar varð
grundvallarbreyting á meðferð
blaðsins á málefnum flokksins,
sem var innsigluð fimm árum
síðar, sumarið 1983, með form-
legum hætti.
Stefán var af kynslóð sjálf-
stæðismanna sem voru hollir
flokki sínum og forystumönnum
hans og hafði reyndar sjálfur
verið einn helzti forystumaður
hans á Siglufirði um skeið.
Hann hóf störf sem þingfrétta-
ritari og sat þess vegna þing-
flokksfundi flokksins um skeið
en varð jafnframt einn af leið-
arahöfundum blaðsins. Í því
fólst að taka þátt í leiðarafund-
um á hverjum morgni, þar sem
rætt var um efni leiðara og
Staksteina næsta dags og
ákveðið hver skyldi taka þau
skrif að sér þann daginn. Segja
má að við Stefán höfum því set-
ið slíka fundi saman í tæpan
aldarfjórðung, nánast alla virka
daga ársins.
Framan af voru það einungis
ritstjórar blaðsins og trúir og
traustir sjálfstæðismenn sem
sátu þá fundi og tóku þátt í
þeim skrifum. Á seinni hluta
starfstíma Stefáns hafði orðið á
því umtalsverð breyting. Það
þurfti ekki lengur flokksskír-
teini til að sitja þá fundi og
meiri áherzla var lögð á að
breikka efnisval í þeim skrifum
og til þess þurfti fjölbreyttari
hóp með breiðari þekkingu og
ólíkar skoðanir.
Ég veitti því athygli að Stef-
áni þótti þessar breytingar svo-
lítið erfiðar. Hann hvatti til var-
kárni og hafði með því þau áhrif
á okkur sem yngri vorum að við
gættum betur að okkur. Það
skipti máli á umbrotatímum í
samskiptum blaðs og flokks.
Stefán Friðbjarnarson var
einstaklega heilsteyptur og
traustur samstarfsmaður.
Hann hélt alltaf ró sinni í því
daglega argaþrasi sem ein-
kenndi ritstjórn Morgunblaðsins
sem vinnustað.
Ég lærði fljótt að það var
hyggilegt að hlusta á gagnrýni
hans og athugasemdir.
Styrmir Gunnarsson.
Kveðja frá ritstjórn
Morgunblaðsins
Stefán Friðbjarnarson var
Morgunblaðsmaður. Hann
tengdist blaðinu föstum böndum
sem fréttaritari þess á Siglufirði
um langt skeið, en þar var hann
lengi áhrifamaður. Hann hafði
sinnt fréttaritarastarfinu í um
aldarfjórðung þegar hann flutti
til Reykjavíkur og hóf störf þar
sem blaðamaður og tengdist
jafnframt stjórnmálaskrifum
blaðsins og var í nánu samstarfi
við ritstjóra um jafnlangt skeið
og fyrri tengslin vörðu. Þessi
beinu tengsl stóðu því í hálfa
öld.
Stefán naut virðingar og mik-
ils trausts á blaðinu, og gilti það
jafnt um ritstjórn þess og
starfsmenn almennt á þessum
fjölmenna vinnustað.
Blaðið breyttist í tímans rás í
takt við þjóðfélagið sjálft. Tími
flokksblaðanna, sem svo var
kallaður, stendur höllum fæti í
umræðu, enda fjarri því galla-
laus. En þar fór þó enginn fram
undir fölsku flaggi. Tiltekinn
málstaður átti verjendur og
sækjendur á þessum fjölmiðlum.
Taumur þeirra, sem fyrir honum
fóru í almennri umræðu, var
dreginn feimnislaust og stund-
um minna eða jafnvel lítið gert
úr sjónarmiðum annarra. Enda
vitað fyrir víst að þeirra yrði
gætt annars staðar. Þótt ólíkt sé
um flest minnir þetta fyrir-
komulag þó að nokkru á mál-
flutning sem tíðkast hvarvetna
fyrir dómstólum, þar sem sjón-
armið beggja eða allra sem þar
eiga mál undir þurfa að koma
fram og þar er einnig bent á
veikleika í málflutningi „and-
stæðinganna“. Fyrir dómstólum
er þess þó gætt að stilla áróðri
og fullyrðingum í mun meira
hóf en þarna var stundum gert.
Jafnvel þeir, sem þá stundina
eru í hvað minnstu áliti í þjóð-
félaginu, fá þó fyrir dómstólum
eins velviljaðan málflutning með
sér eins og stætt er á.
Ég á persónulega góðar
minningar um Stefán Friðbjarn-
arson frá því að ég var við þing-
fréttaskrif á spennandi tímum
og var jafnframt hlaupamaður
um stjórnmálaleg dálkaskrif
með námi mínu. Stefán varð
fastur starfsmaður á blaðinu um
þetta leyti niðri í Aðalstræti 6.
Ritstjórar blaðsins voru lengi á
„útkikki“ eftir ungu fólki til
slíkra verka, sem var áhuga-
samt um þjóðmál og, þótt það
væri ekki rætt, höfð hliðsjón af
því hvort það væri nokkuð upp
á kant við málstað réttlætisins
sem blaðið fylgdi í stjórnmála-
umræðunni, þótt þess gætti
miklu minna í blæ frétta en
stundum er haldið fram nú.
Þegar ég var í hópi þeirra
sem Matthías kallaði síðar hug-
vitssamlega „morgunblaðsegg-
in“ vorum við staðsett í allstóru
herbergi á ritstjórnarganginum
norðan megin á blaðinu. Stefán
var okkar næsti yfirmaður og
eins konar millistykki okkar við
ritstjórana. Hann var prýðilega
pólitískur en mun sjóaðri þá en
eggin voru. Hann var hægur og
hávaðalaus, elskulegur og hátt-
vís en enginn lét það blekkja
sig. Því hann var mjög stað-
fastur í skoðunum og fastur fyr-
ir og vildi engan bjálfahátt.
Stefán hafði þó gaman af því
hversu baráttuglatt þetta unga
fólk var. En hann var þroskaðri
en það og ráðinn í því að láta
það njóta þeirrar reynslu. Það
kom okkur vel. Hann gerði okk-
ur grein fyrir því að góður mál-
staður hefði ekkert gagn af hóf-
lausri fullyrðingagleði sem allir
sæju í gegnum og vandaðir les-
endur myndu telja hana móðg-
un við sig. Enda væri það svo,
þótt við ættum kannski erfitt
með að trúa því, að það hefði
enginn einn einkarétt á sann-
leikanum. Og hann væri vand-
meðfarinn, minnti stundum á
fjöll sem eru „ólík sjálfum sér“
sé horft úr ólíkum áttum.
Stefán var heilsteyptur, góð-
gjarn og þrautreyndur blaða-
maður og hertur í pólitískum
eldi á heimaslóð, þar sem lengi
var tekist harðar á en víðast á
landinu. Það var gott fyrir ung-
viðið að njóta hans á mótunar-
skeiði og frábært fyrir blaðið að
búa að krafti hans og velvild svo
lengi.
Fyrir það er þakkað á
kveðjustund.
Davíð Oddsson.
Ég kynntist Stefáni Frið-
bjarnarsyni þegar hann sat í
stjórn Ríkisspítalanna árin
1978-1995. Stóran hluta þess
tíma var hann varaformaður
stjórnar og vegna þessa kynnt-
ist ég honum meir en ella hefði
verið.
Stefán var einhver sá hóg-
værasti maður sem ég hef
kynnst. Hann hafði enga þörf
fyrir að láta á sér bera. Hann
mætti vel undirbúinn á alla
fundi. Ef honum fannst þau
gögn sem fylgdu fundarboðum
ekki nægja óskaði hann eftir
frekari upplýsingum.
Með Stefáni í stjórninni voru
margir öflugir einstaklingar;
þingmenn, embættismenn og
fagfólk. Formaður stjórnar var
skipaður af ráðherra, aðrir
stjórnarmenn kosnir af Alþingi
og starfsmönnum. Varaformað-
ur var kosinn af öðrum stjórn-
armönnum. Eftir að Stefán var
kosinn varaformaður í fyrsta
sinn var hann ávallt endurkjör-
inn samhljóða. Flestir stjórnar-
meðlima höfðu mikla þekkingu
á málefnum spítalans og heil-
brigðisþjónustu. Þegar Stefán
tók til máls á fundum var öllum
ljóst að þótt heilbrigðisþjónusta
væri ekki hans „fag“ var mál-
flutningur hans þannig að eftir
var tekið. Hann var sannkall-
aður þungavigtarmaður.
Áherslur hans voru skýrar.
Hagsmunir spítalans og starfs-
fólks voru honum ávallt ofarlega
í huga en hagsmunir sjúklinga
þó ætíð í fyrsta sæti.
Ég velti því stundum fyrir
mér í tengslum við umræður um
spítala og heilbrigðiskerfið al-
mennt, hvort það hafi ekki verið
missir fyrir heilbrigðiskerfið að
stjórnir stofnana þess voru
lagðar niður. Stjórnir sem skip-
aðar eru einstaklingum með
eiginleika eins og þá sem Stefán
hafði til brunns að bera eru
hverri þjóð mikils virði.
Það voru mikil forréttindi að
fá að starfa með Stefáni. Ég
sendi aðstandendum hans mínar
innilegustu samúðarkveðjur.
Davíð Á. Gunnarsson.
✝ GuðbjörgElent-
ínusdóttir fæddist
á Búðareyri við
Reyðarfjörð 1.
ágúst 1929.
Hún lést 7. maí
2019 á Hjúkr-
unarheimilinu
Droplaugar-
stöðum.
Foreldrar Guð-
bjargar voru Guð-
rún Guðmundsdóttir, fædd 27.
september 1894, og Elentínus
Jónsson, fæddur
15. apríl 1897.
Maður Guðbjargar
er Sigurjón Sig-
urðsson, fæddur
17. mars 1926.
Guðbjörg og Sig-
urjón eignuðust
tvo syni, Ellert
Rúnar og Rafn.
Útför Guð-
bjargar fer fram
frá Fossvogskirkju
í dag, 20. maí 2019, klukkan
15.
Fátt er dýrmætara í lífinu en
gott samferðafólk. Þegar rifjaðar
eru upp minningar um Guðbjörgu
og fjölskyldu hennar raðast upp
minningabrot um gjöfula sam-
veru frá bernskudögum og allar
götur síðan.
Það var stutt á milli fólks á
Tunguveginum, litlu götunni þar
sem ég ólst upp í Hafnarfirði.
Fjölskyldurnar voru barnmargar,
lífsbaráttan víðast hörð og í
mörgu að snúast hjá fullorðna
fólkinu við vinnu og heimilisrekst-
ur. Engu að síður lét fólkið sér
annt hverju um annað. Í næsta
húsi bjuggu öðlingarnir Elentínus
og Guðrún aðflutt austan af fjörð-
um, ásamt ástkærri einkadóttur
Guðbjörgu eða Guggu eins og hún
var oftast kölluð. Guðrún átti við
veikindi að stríða og var því að
mestu bundin heima. Það var því
á vísan að róa fyrir litla telpu að
banka upp á og fá að koma til
hennar í eldhúsið. Barninu var
tekið með kostum og kynjum,
rætt við það um alla heima og
geima eins og fullorðna mann-
eskju og ekki létu trakteringarn-
ar á sér standa – kleinur og
kringlur vættar í mjólkurkaffi.
Þar var líka fyrsta skrefið að læsi
tekið, sem fólst í því að læra að
þekkja bókstafina á Rafha-elda-
vélinni með aðstoð þeirra
mæðgna.
Gugga var einstaklega aðlað-
andi kona, kvik í hreyfingum, sí-
brosandi og hláturmild. Hún var
gædd góðum gáfum og vönduð til
orðs og æðis. Hún starfaði lengi í
Apóteki Hafnarfjarðar og síðar í
Reykjavíkurapóteki við af-
greiðslustörf, þar sem margir
fengu að njóta hlýlegs viðmóts
hennar. Á sjötta áratugnum
kynntist hún Sigga. Blikið í aug-
unum leyndi sér ekki þar sem þau
gengu brosandi og leiddust hönd í
hönd. Miklir kærleikar voru með
þeim hjónum alla tíð: Gugga og
Siggi. Maður minntist varla á
annað án þess að geta hins. Ekki
leið á löngu áður en drengirnir
þeirra tveir; Ellert Rúnar og Rafn
komu í heiminn. Ég varð þeirrar
ánægju aðnjótandi að fá að passa
þá litla og hlaut m.a. að launum
rokkpils og peysu, sem mér þótti
öðrum flíkum flottari. Alltaf var
framlag barnfóstrunnar lofað og
fráleitt að hún þyrfti að hlýða á
umvandanir, jafnvel þótt beygla
kæmi í splunkunýjan Pedigree-
barnavagn vegna árekstrar við
ófyrirséða fyrirstöðu.
Gugga og Siggi reistu glæsilegt
hús við Erluhraun og til stóð að
foreldrar Guggu byggju þar með
þeim í sérstakri íbúð. Guðrún
andaðist áður en til þess kom en
Elentínus var í heimili hjá þeim til
dauðadags. Á námsárum okkar
Ingvars leigðum við hjá Guggu og
Sigga. Nábýlið var mikið, en sam-
búðin áreynslulaus, skemmtileg
og góð. Og ekki var leigan íþyngj-
andi. Nú var það Kristín dóttir
okkar sem naut barngæsku
þeirra eins og ég hafði gert áður.
Þau hjónin yfirgáfu síðar
Fjörðinn og fluttu til höfuðborg-
arinnar, þar sem þau bjuggu æ
síðan. Þrátt fyrir gæfuríkt og gott
líf þurftu Gugga og Siggi að tak-
ast á við mótlæti á lífsleiðinni.
Harmur var að þeim kveðinn,
þegar Ellert Rúnar veiktist og
lést langt fyrir aldur fram. Áfall-
inu tóku þau af æðruleysi og sam-
heldni. Síðustu árin glímdi Gugga
við veikindi og þurfti að dvelja á
sjúkrastofnun. Fjölskylda Rafns
hefur verið Guggu og Sigga hjart-
fólgin og barnabörnin og barna-
barnabörnin miklir gleðigjafar.
Á kveðjustund er mér efst í
huga þakklæti fyrir samfylgdina
og fyrir að hafa átt trausta vináttu
Guggu og fjölskyldu hennar. Við
Ingvar og fjölskylda mín vottum
Sigga, Rafni og fjölskyldu hans
okkar einlægustu samúð. Megi
minningin um mæta konu lifa.
Auður Hauksdóttir.
Guðbjörg
Elentínusdóttir Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir,afi og langafi,
BRAGI HLÍÐBERG,
Hofakri 5, Garðabæ,
lést á hjartadeild Landspítalans 14. maí.
Útför hans fer fram frá Vídalínskirkju,
Garðabæ, miðvikudaginn 22. maí klukkan 13.
Ingrid Hlíðberg
Ellert Þór Hlíðberg Anna María Gestsdóttir
Jón Baldur Hlíðberg Ásta V. Njálsdóttir
Kristín Hlíðberg Ástvaldur Erlingsson
Hrafnhildur Hlíðberg Magnús J. Kristjánsson
barnabörn og barnabarnabörn
Ástkær faðir okkar,
MAGNÚS ÞÓR JÓNASSON
frá Grundarbrekku í Vestmannaeyjum,
verður jarðsunginn frá Hvítasunnukirkjunni í
Vestmannaeyjum laugardaginn 25. mai
klukkan 11.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir en þeim sem vilja
minnast hans er bent á Kristniboðssjóð Hvítasunnukirkjunnar í
Vestmannaeyjum.
Þórarinn Magnússon
Elín Ósk Magnúsdóttir
Sævar Þór Magnússon