Morgunblaðið - 20.05.2019, Blaðsíða 28

Morgunblaðið - 20.05.2019, Blaðsíða 28
28 MENNING MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. MAÍ 2019 DALVEGI 10-14 | 201 KÓPAVOGI | SÍMI 540 7000 | FALKINN.IS Veldu öryggi SACHS – demparar ÞAÐ BORGAR SIG AÐ NOTA ÞAÐ BESTA Rósa Margrét Tryggvadóttir rosa@mbl.is „Síðasta sumar hafði ég verið að skrifa sögur og átti sex smásögur sem mig langaði að gefa út. Ég var að velta því fyrir mér hvernig ég ætti að gera það, hef náttúrlega aldrei gefið út áður, þegar mér barst til eyrna þessi samkeppni. Ég ákvað bara að slá til og senda sögurnar inn,“ segir Birnir Jón Sigurðsson, sigurvegari í rafbókasamkeppni Forlagsins, Nýjar raddir. Smásagnasafn hans, Strá, var gefið út í lok apríl á rafbókar- og hljóðbókarformi og hefur hlotið góða dóma. Samkvæmt umsögn dóm- nefndar eru smásögur Birnis kraft- miklar og áleitnar sögur úr samtím- anum, sem eru myndrænar, skapa sterkt andrúmsloft og koma erindi sínu vel til skila. Aðspurður hvort Birni finnist sárt að bókin komi ekki út í áþreifanlegu formi segir hann vissulega leiðinlegt að geta ekki snert hana. „Þetta er samt líka áhugavert í sambandi við nýjar neysluvenjur og hefðir. Þarf allt endilega að vera gefið út á papp- ír? En jú, mér finnst það smá sárt. Það væri gaman að sjá hana svona í „lifandi lífi“ fyrir framan sig,“ segir Birnir og hlær. Þrír rauðir þræðir í sögunum „Mér finnst samt þægilegt að þetta sé líka hljóðbók. Það eru margir sem lesa ekki rafbækur, eiga ekki tækin eða finnst óþægilegt að lesa af skjá en þeir geta þá allavega hlustað á hana,“ Birnir las sjálfur inn á hljóðbókina og fannst það skemmtileg reynsla. Hann tekur undir þá tillögu að með því að hlusta á bókina geti lesandi heyrt rödd höfundarins bókstaflega í gegn- um bókina. Birnir segir að hægt sé að finna þrjá rauða þræði í smásögunum sex í bókinni. „Þetta eru yfirleitt per- sónur sem standa á einhvers konar krossgötum og taka ákvörðun um að beygja í ákveðna átt í sínu lífi,“ segir hann. Birnir segir að annar rauður þráður í bókinni snúist um að persón- urnar séu oft miklir einfarar og ein- kennist af ákveðnum einmanaleika. „Dæmi um þetta er saga um eldri konu sem verður vitni að dauðsfalli í gufubaði. Í kjölfarið áttar hún sig á því að hún á engan vin og fer því að reyna að skoða líf sitt út frá því. Hún hefur verið einfari allt sitt líf og bara notið þess,“ segir hann. „Annar ein- fari í bókinni er garðyrkjumaður. Hann er í raun einfari vegna þess að hann finnur sig best í náttúrunni. Hans bestu augnablik eru þegar hann er einn úti, liggur í blautu beði og finnur fyrir sjálfum sér verða að jarð- vegi. Þaðan tek ég kannski „slædið“ yfir í þriðja og stærsta þemað sem er náttúran.“ Birnir segist sjálfur vera mikill náttúruunnandi og segir íslenska náttúru hafa veitt sér mikinn inn- blástur við skrifin. Nafn bókarinnar, Strá, segir hann að tengist einnig beint við þemu bókarinnar. Strá einkenni íslenskrar náttúru „Mér finnst strá vera einkennandi fyrir íslenska náttúru. Alls staðar eru einhver lítil strá að stingast upp. Þetta tengist líka einfaranum og ein- manaleikanum. Þessar sögur fjalla um persónur sem standa einar.“ Bókarkápuna hannaði Halla Sigríður Margrétardóttir en Birnir segist ákaflega sáttur með hana. „Þetta eru flæður, árfarvegir, sem tengjast í þræði, rætur og einhvers konar líf- æðar. Áin er náttúrlega lífæð lands- ins og plánetunnar.“ Birnir segist hafa byrjað að skrifa af alvöru upp úr 18 ára aldri en hann er 26 ára í dag. Hann telur þó að skrifin hafi blundað í honum frá barnæsku. „Þegar ég var sex ára sagðist ég ætla að verða geim- rithöfundur þegar ég yrði eldri. Ég held að ég hafi verið að hugsa mér að fara út í geim en vera samt að skrifa bækur,“ segir Birnir og hlær. Hann segist hafa byrjað á að skrifa bæði ljóð og smásögur í kringum 18 ára aldurinn. Hann varð á þeim tíma hluti af Fríyrkjunni, sem var skáldskaparhópur ungs fólks á Íslandi, þar sem ljóð hans, og fleiri ungra skálda, voru gefin út í lítilli bók. Drifkraftur í samkeppninni Birnir segist enn yrkja töluvert af ljóðum meðfram öðru en hafi ekki gefið neitt út enn. „Það er kannski kominn tími á það, nú þegar maður er kominn inn í „forlagsgrúppuna“,“ segir Birnir hlæjandi. „Annars hef ég líka skrifað leikrit, Plöntur og skrif- borð, sem var sýnt á Ungleik fyrir um fjórum árum. Þannig að þetta hafa verið svona þrír miðlar sem ég hef verið að skrifa í, ljóð, smásögur og leikrit. Það hefur allt verið í kring- um einhverjar svona samkeppnir, störf eða svoleiðis, þannig að það er bara mjög viðeigandi að gefa út bók í samkeppni,“ segir hann. „Það hefur alltaf verið góður drifkraftur fyrir mig að vita að ég fái borgað fyrir skrifin eða að þetta verði hluti af ein- hverju, verði gefið út og lesið eða sett upp sem leikrit.“ Birnir er nú að klára sviðshöfundabraut í Lista- háskóla Íslands en lokasýning verks sem hann leikstýrði var á föstudag- inn var. Telur gildin breytt Birnir segist helst vilja starfa við eitthvað sem tengi miðlana þrjá sem hann hefur beitt sér í. Hann segist vera til í að starfa í leikhúsi og skrifa meðfram því. „Síðan hugsa ég að ég fari í einhvers konar aktívisma. Þetta eru svo stórir tímar sem við lifum á, þar sem loftslagsbreytingar eru yfir- vofandi yfir öllu. Mannkynið sjálft þarf að fara í heildarendurskoðun á því hvert það vill stefna. Maður þarf einhvern veginn að endurhugsa allt í nýju samhengi. Maður hefur alist upp við þau gildi að maður geti orðið hvað sem er, gert hvað sem maður vill gera. En núna, allt í einu, líður mér eins og það sé aðeins að breytast. Að gildin snúist meira um að hlúa að jörðinni í kringum þig. Þú getir ekki lengur gert hvað sem er, þú verðir að hjálpa lífríkinu og hjálpa tegundinni okkar að halda sér á floti. Það þarf svolítið að kafa ofan í þessa hluti og skoða svo hvert maður vill stefna í kjölfarið. Ég held að listin sé góður vettvangur til að rannsaka þetta nán- ar,“ segir Birnir alvarlega og bætir við að hann vilji endurspegla þessa hugsun í verkum sínum. Hann segir að útskriftarverkefni sitt í Lista- háskólanum fjalli til að mynda mikið um hraðann í samfélaginu og tengsla- leysi sem hann telur vera að mynd- ast. Þar sé augum beint að því hvern- ig einstaklingar reyni að svala tengslaleysinu í gegnum neyslu. Tengslaleysi og einmanaleiki fer vaxandi í samfélaginu Birnir segir að áhersla sín á ein- manaleikann, í smásagnasafninu Strá og fleiri verkum, tengist beint við loftslagsvandann. „Efnahagurinn í dag er drifinn áfram af athygli. Við erum öll með tæki í vasanum sem fyrirtæki nota fyrir auknar auglýs- ingatekjur. Hagkerfið er drifið áfram af því að reyna að næla í athygli fólks. Það er það sem ég hef verið að rann- saka,“ segir Birnir. „Mér finnst þetta vera ástæðan fyrir því að tengslaleysi og einmanaleiki er vaxandi í okkar samfélagi. Tengslin eru að rofna að- eins. Bæði tengslin fólks á milli og fólk-náttúra-tengslin. Eins og ég segi er meginþráðurinn í smásagna- safninu mínu náttúran og ást á nátt- úrunni.“ Birnir vitnar í fræðikonuna Donnu Hathaway þegar hann segir: „Við getum sameinast jörðinni þegar við áttum okkur á því að við erum sjálf bara jarðvegur. Við erum ekki bara ein lífvera sem stendur and- spænis náttúrunni heldur erum við sjálf lífkerfi. Í þörmum okkar er fullt af örverum og bakteríum án hverra við gætum ekki lifað. Við erum í raun náttúran, lífkerfi jarðarinnar er hluti af okkur. Um leið og við áttum okkur á þessu er miklu auðveldara að hafa samúð með öllu sem við sjáum í kringum okkur.“ Morgunblaðið/Árni Sæberg Ætlaði að verða geim-rithöfundur  Birnir Jón Sigurðsson vann rafbókasamkeppni  Segir listina vettvang til að rannsaka samfélagið á tímum loftslagsbreytinga  Kraftmiklar og áleitnar sögur úr samtímanum að mati dómnefndar Endurhugsa „Maður þarf ein- hvern veginn að endurhugsa allt í nýju samhengi,“ segir Birnir Jón Sigurðsson.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.