Skessuhorn - 31.10.2018, Side 20

MIÐVIKUDAGUR 31. OKTÓBER 201820
Á undanförnum árum hafa íslensk
dvalarheimili tekið umtalsverðum
breytingum. Fæst eru þau lengur
eingöngu rekin sem dvalarheimili í
þeim skilningi sem margir þekkja,
heldur hafa þau flest verið skilgreind
sem hjúkrunarheimili að stórum
hluta eða jafnvel öllu leyti. Hjúkr-
unarrýmum hefur verið fjölgað á
kostnað dvalarrýma, en þau kalla á
mun meiri og kostnaðarsamari þjón-
ustu heilbrigðisstarfsfólks. Að kröfu
hins opinbera er stefnan sú að eldra
fólk býr nú í heimahúsum lengur en
það gerði, eða eins lengi og því er
fært. Nýtur það eftir atvikum ým-
issar utanaðkomandi þjónustu sem
hið opinbera býður til að gera slíka
búsetu mögulega. Eðli málsins sam-
kvæmt er fólk því meiri sjúklingar
þegar það loks flytur inn á hjúkrun-
arheimilin. Því þarf að aðlaga þjón-
ustu hjúkrunarheimila að þörf íbú-
anna. Síðustu ár hefur verið unnið af
krafti að slíkum breytingum í Brák-
arhlíð í Borgarnesi. Blaðamaður
settist niður með framkvæmdastjóra
og lykilstjórnendum í Brákarhlíð í
síðustu viku og fræddist um sitthvað
sem snýr að þjónustu við eldra fólk í
dag. Þar er nú verið að innleiða nýj-
ungar sem allar miða að því að bæta
lífsgæði íbúanna og mæta þörfum
þeirra. Einnig berst í tal þjónusta við
fólk með heilabilun, en sífellt fleiri
greinast með Alzheimersjúkdóminn
og tengda sjúkdóma bæði hér heima
sem og um heim allan.
Aðstaðan góð
en fullsetin
Segja má að húsakostur Brákarhlíð-
ar í Borgarnesi sé með besta móti.
Byggt var við heimilið á árunum eft-
ir hrun og þegar þeirri framkvæmd
lauk var hafist handa við að endur-
nýja allt eldra húsnæði heimilisins.
Húsakostur er því í senn snyrtilegur
og vistlegur inni sem úti, en einnig
aðlagaður að þörfum íbúa. Í Brákar-
hlíð búa 52 einstaklingar í dag. Þar
af eru 17 í skilgreindum dvalarheim-
ilisrýmum, sem er hærra hlutfall en
víða þekkist á öðrum stöðum á land-
inu. Af þessum 17 núverandi íbúum í
dvalarheimisrými hafa um helmingur
svokallað flutningsmat sem segir að
þeir bíða nú eftir að vera skilgreindir
sem íbúar hjúkrunarheimilisins. Rétt
er að vekja athygli á að sama þjón-
ustu er veitt öllum heimilismönnum
hvort sem um er að ræða dvalar- eða
hjúkrunarrými þó rúmlega helmingi
muni á daggjöldum þeim sem fást
frá ríkisvaldinu. Hjúkrunarrými eru
35 í Brákarhlíð. Björn Bjarki Þor-
steinsson framkvæmdastjóri segir
að heimilið sé fullt og alltaf nokkr-
ir um hvert rými sem losnar, en nú
liggi inni í heilbrigðisráðuneytinu
umsókn um að fá að breyta hluta ný-
byggingar Brákarhlíðar þannig að
hægt verði að fjölga hjúkrunarrým-
um um fjögur. Húsakynnin bjóði
upp á slíka breytingu fyrir tiltölulega
lága upphæð, eða um fjórðung þess
kostnaðar sem ráðuneytið skilgrein-
ir sem kostnað við að byggja nýtt
hjúkrunarrými. Auk þessara 52 rýma
eru nú í Brákarhlíð tvö biðrými frá
Landspítalanum í Reykjavík og fjór-
ir einstaklingar koma þangað reglu-
lega í dagdvöl. Starfsfólk Brákarhlíð-
ar er alla jafnan um 85 talsins í um 55
stöðugildum.
Flókið kerfi sem
mætti einfalda
Starfsfólk er sammála um að áfram
verði að einhverju leiti þörf fyrir
hefðbundin dvalarheimilisrými á
stofnunum eins og Brákarhlíð. Að
öðrum kosti sé sú hætta til staðar að
fólk einangrist heima fyrir án þess
að viðunandi úrræði fyrir það sé í
boði. Benda stjórnendur í Brákar-
hlíð á að kerfi hins opinbera þyrfti
að vera betur samþætt milli stjórn-
sýslustiga. Taka þau dæmi um að ef
einstaklingur þarf að fá þrif á hús-
næði heima hjá sér, þá talar hann
við sveitarfélagið. Ef sami einstak-
lingur þurfi aðstoð heima fyrir til
daglegrar umhirðu og persónlegra
þvotta, þá skal hann tala við heilsu-
gæslustöðina. Ef hann svo þarf að
sækjast eftir að fara í dagdvöl þarf
hann hins vegar að ræða við sjálfs-
eignarstofnunina sjálfa sem rek-
ur dvalarheimilið og þá iðju sem
í boði er. Þannig eru þrjár ólík-
ar stofnanir sem fólk þarf að leita
til, allt eftir erindinu hverju sinni.
„Þetta er óþarflega flókið og ön-
ugt kerfi fyrir einstaklinga og því
mætti einfalda þetta utanumhald til
muna með ákveðinni samþættingu
og/eða samvinnu, bæði fyrir fólkið
sjálft og aðstandendur sem oft reka
hagsmuni fullorðna fólksins,“ segir
Björn Bjarki.
Iðjan tekur breytingum
Í Brákarhlíð eru deildarstjórar sem
sinna ákveðnum þáttum starfsem-
innar. Halla Magnúsdóttir er for-
stöðumaður þjónustusviðs og hef-
ur umsjón með elhúsi, þrifum og
ýmissi annarri þjónustu. Jórunn
María Ólafsdóttir er forstöðumað-
ur hjúkrunarsviðs og sér um faglega
þáttinn í umönnun við heimilisfólk
og Aldís Eiríksdóttir er yfir iðju-
þjálfun og kemur einnig að félags-
legri afþreyingu íbúa sem Halla
stýrir. Aldís segir að ýmislegt sé í
gangi í Brákarhlíð til að virkja fólk
í öðru en handverki, enda eru ekki
allir sem geta tekið virkan þátt í því.
„Við erum fjórir starfsmenn í mis-
miklum stöðugildum hér í Brák-
arhlíð sem sinnum iðjunni. Okkar
hlutverk er að aðlaga starfsemina
að þeirri getu sem fólk hefur þegar
það kemur til okkar. Það er auðvit-
að talsvert mikil jafnvægislist. Lík-
amleg- og andleg geta fólks er jafn
mismunandi eins og það er margt.
Sumir geta unnið við handverk,
prjón og ýmislegt í vinnustofunni
okkar. Aðrir geta ekki tekið virkan
þátt í slíku starfi og því erum við að
auka ýmsa félagslega afþreyingu og
bjóðum til dæmis upp á upplestur,
dans, jóga, sögustundir, myndasýn-
ingar og margt fleira. Á myndadög-
um hálfsmánaðarlega tökum við að
jafnaði fyrir eitt svæði á landinu og
köllum þetta ævintýri okkar; Á ferð
um landið. Við sýnum þá mynd-
bönd og ljósmyndir, lesum ljóð sem
tengist viðkomandi stað, segjum
þjóðsögur og sitthvað sem teng-
ir fólk við staðina. Þá vakna upp
minningar og fólkið tekur virkan
þátt í umræðunni,“ segir Aldís.
Gróðurhús er
draumurinn
Aldís segir að verkefnið „Moti-
view“ sé önnur nýjung á Brákar-
hlíð. Þar er um að ræða æfinga-
pógramm sem felst í því að ein-
staklingurinn hjólar á þrekhjóli og
getur um leið virt fyrir sér landslag
á stórum sjónvarpsskjá þannig að
það er eins og hann sé að hjóla þar.
Hægt er að velja landslag frá öllum
heimshornum. Þessi skemmtilega
viðbót er nýtilkomin og er í mótun.
„Þá má segja frá því að við hvetj-
um til allskyns hópastarfs og höf-
um smærri hópa þar sem allir eru
virkjaðir með. Sem dæmi um það
höfum við verið að auka blómarækt
hjá okkur, en margir hafa einmitt
áhuga fyrir ræktun og finnst gaman
að hlúa að blómum og sjá þau vaxa
og dafna. Gaman er að segja frá
því að við erum nú sjálfbær í rækt-
un sumarblóma sem prýða lóðina
hjá okkur. Draumur okkar er svo
að eignast í framtíðinni sambyggt
gróðurhús við bygginguna þar sem
fólk getur dundað sér við rækt-
Þjónusta hjúkrunar- og dvalarheimila
tekur breytingum í takt við þarfir íbúa
Markmiðið að allir fái verkefni við sitt hæfi
Starfsfólk í Brákarhlíð ásamt Joyce Simard félagsráðgjafa. F.v. Björn Bjarki Þorsteinsson, Guðríður Ringsed, Aldís Eiríksdóttir,
Joyce Simard, Margrét Stefánsdóttir, Halla Magnúsdóttir og Jórunn Ólafsdóttir. Joyce heldur á tuskudýri sem hún mælti með
að notað væri í í þjónustu við fólk með heilabilun.
Í handavinnunni í iðju Brákarhlíðar voru þessir hressu karlar að framleiða slátur-
nælur, enda hefur sláturgerð staðið sem hæst að undanförnu og fín sala.
Joyce Simard að halda fyrirlestur fyrir starfsfólk Brákarhlíðar.
Horft til Hafnarfjalls og hluti nýbygginga Brákarhlíðar til hægri.