Ársrit um starfsendurhæfingu - 2010, Qupperneq 53

53www.virk.is
ATVINNULÍF
Veikindafjarvistir
á Norðurlöndum
Svava Jónsdóttir sérfræðingur hjá VIRK
Það sem getur haft
áhrif á það hvort
starfsmenn skrái
sig veika eða komi
til vinnu þrátt fyrir
slappleika er
starfsánægja,
viðhorf til
veikinda og viðhorf
til stjórnenda.
Inngangur
Veikindafjarvistir á Norðurlöndunum jukust
verulega á seinni hluta tíunda áratugarins og
í byrjun 21. aldarinnar. Tíðni veikindafjarvista í
Svíþjóð og Noregi jókst mjög á tímabilinu 1999-
2003. Svipaða sögu er að segja frá Danmörku en
aukningin var ekki eins mikil. Á Norðurlöndunum
eiga veikindafjarvistir í sífellt auknum mæli
rót sína að rekja til geðrænna vandamála. Árið
2002 var 59% kostnaðar vegna veikindadaga á
Norðurlöndum vegna geðraskana og einkenna
frá stoðkerfi. Sambærileg þróun er í öðrum
Evrópulöndum. Þróun veikindafjarvista tengist
samspili milli heilsu og líðanar starfsmanna og
þeim kröfum sem gerðar eru á vinnustað.1
Í nýlegri skýrslu frá 2008 um samanburð
veikindafjarvista á Norðurlöndunum kemur
fram að veikindafjarvistir starfsmanna í Svíþjóð
og Noregi á tímabilinu 1990-2006 voru fleiri og
sveiflukenndari milli ára en í Danmörku, Finnlandi
og á Íslandi. Meira en tíunda hver manneskja
á vinnufærum aldri hefur í seinni tíð hætt á
vinnumarkaði og farið á örorku í Noregi og Svíþjóð
en um 7-8 % á hinum Norðurlöndunum.2
Samkvæmt sömu skýrslu var hlutfall
veikindafjarvista á Íslandi hjá starfsmönnum
á aldrinum 20–64 ára um 2% á tímabilinu
2005-2006 og er þá miðað við upplýsingar
frá Tryggingarstofnun Ríkisins (TR). Þessar
upplýsingar gefa hins vegar ekki rétta mynd af
stöðunni hér á landi þar sem TR hefur einungis
mjög takmarkaðar upplýsingar um fjarvistir
vegna veikinda hjá íslenskum fyrirtækjum og
stofnunum. Í Danmörku voru veikindafjarvistir
almennt undir 2% og um 2,5% í Finnlandi.
Hlutfall fjarvista í Noregi og Svíþjóð var um 3,8%-
4,4% á tímabilinu 2001-2003, en lækkaði talsvert
á árunum 2004-2006, eða var um 3,3%-3,5%.
Á sama tíma hefur hlutfall veikinda í Danmörku
og á Íslandi hækkað, en staðið nokkuð í stað í
Finnlandi. Slík þróun hélt síðan áfram árið 2007
í öllum löndunum nema í Svíþjóð þar sem tíðni
veikindafjarvista hélt áfram að lækka. Í töflu 1. má
sjá hlutfall veikindafjarvista hjá starfsmönnum
20-64 ára árið 2007 á Norðurlöndunum fyrir
utan Ísland.3
Tafla 1. Hlutfall veikindafjarvista hjá starfsmönnum 20-64 ára árið 2007
Danmörk 2,5
Finnland 2,6
Noregur 3,9
Svíþjóð 3,0
Land Veikindafjarvistir árið 2007 (%)