Ársrit um starfsendurhæfingu - 2018, Blaðsíða 10

með tiltölulega einföldum ráðleggingum eða
inngripi heilbrigðisþjónustunnar og ekki þarf
starfsendurhæfingu til.
Starfsendurhæfing er yfirleitt ekki nauðsyn-
leg eða viðeigandi nema vandinn sé marg-
þættur og að til staðar séu hindranir sem
koma í veg fyrir vinnumarkaðsþátttöku.
Erlendar rannsóknir hafa einnig sýnt fram á
það að ef einstaklingar fá of viðamikið inn-
grip of snemma, t.d. þjónustu þverfaglegra
teyma þegar vandi einstaklings er ekki
flókinn þá getur slíkt inngrip haft neikvæð
áhrif og lengt þann tíma sem einstaklingur
er frá vinnumarkaði vegna heilsubrests. Það
skiptir því öllu máli hér að veita viðeigandi
þjónustu á réttum tíma.
Það hefur einnig átt sér stað talsverð umræða
um þörf á tilvísun frá lækni inn í þjónustu
VIRK og þar hafa verið uppi mismunandi
sjónarmið. Það er ljóst að krafa um tilvísun
frá lækni getur lengt þann tíma sem það
tekur einstakling að komast í þjónustu
VIRK því það tekur í dag talsverðan tíma að
komast að hjá lækni. Reynslan hefur hins
vegar kennt okkur það að tilvísun læknis er
nauðsynleg til að ráðgjafar og sérfræðingar
hjá VIRK geti áttað sig á eðli heilsubrestsins
og hvernig starfsendurhæfingarþjónusta
er viðeigandi út frá stöðu hvers og eins.
Starfsendurhæfing verður að vinnast í nánu
samstarfi við lækni viðkomandi einstaklings
til að öryggi þjónustunnar sé tryggt. Að
öðrum kosti gætu menn beint einstaklingum
í úrræði sem gætu ógnað heilsu og velferð
viðkomandi einstaklings. Á þeim árum
sem liðin eru þá hefur almennt byggst upp
mjög gott samstarf milli VIRK og lækna um
allt land og þeir eru almennt orðnir betur
meðvitaðir um eðli þjónustu VIRK.
Hvert á hlutverk VIRK að vera í mati
á starfsgetu einstaklinga?
Ljóst er að VIRK ber ekki ábyrgð á að meta
rétt einstaklinga til framfærslu í veikindum
en hvernig á að tengja saman upplýsingar
úr endurhæfingarferli einstaklinga við mat
á starfsgetu og rétti til framfærslu og hvaða
hlutverk hefur VIRK í að meta starfsgetu
einstaklinga? Frá upphafi hefur VIRK unnið
að þróun starfsgetumats sem hefur bæði
það hlutverk að meta stöðu einstaklinga
í endurhæfingarferli og getu þeirra til
launaðra starfa í lok endurhæfingarferils.
Starfsgetumat hjá VIRK er því mun víð-
tækara mat en þær matsaðferðir sem hafa
verið notaðar hér á landi til að meta rétt
einstaklinga til örorkulífeyris. Niðurstaða
úr starfsgetumati hjá VIRK getur vel verið
mikilvægur hluti af þeim upplýsingum
sem framfærsluaðilar styðjast við þegar
metinn er réttur til lífeyris en sá aðili sem
ber ábyrgð á að greiða einstaklingi lífeyri
eða aðrar bætur tekur alltaf sjálfstæða
ákvörðun út frá þeim reglum sem eru í gildi
á hverjum tíma.
Það er einnig mikilvægt að hafa í huga í
allri umræðu um starfsgetumat að ekki
er raunhæft að ræða um breytingu á
matsaðferðum án þess að það sé sett í
samhengi við virkni þess stuðnings- og
velferðarkerfis sem er til staðar. Þannig
kalla breyttar matsaðferðir með áherslu
á starfsgetumat á aukna þjónustu bæði
í starfsendurhæfingu og vinnumiðlun
fyrir einstaklinga með skerta starfsgetu.
Innleiðing starfsgetumats krefst þess
einnig að unnið sé að viðhorfsbreytingu í
samfélaginu í þá átt að öllum sé tryggð þátt-
taka og stuðningur og að nægt rými sé fyrir
Það er því eðlilegt
að aðilar vinnu-
markaðarins hér á landi
beri ábyrgð á starfsendur-
hæfingarþjónustu og í
raun er það forsenda fyrir
því að tryggja snemmbært
inngrip í starfsendurhæf-
ingu hér á landi.“
FAGMENNSKA
10 virk.is