Morgunblaðið - 03.10.2019, Síða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 2019
LAGERSALA
LÍN DESIGN
FLATAHRAUNI 31 HAFNAFIRÐI
Á MÓTI KAPLAKRIKA
HEFST Á MORGUN
KL.15:00
ALLT AÐ
80%
AFSLÁTTUR
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Fjöldi þeirra sem áhuga hafa á að
kvikmynda á suðursvæði Vatnajök-
ulsþjóðgarðs hefur aukist verulega á
síðustu árum. Flest leyfi sem gefin
eru út til kvikmyndatöku eru vegna
verkefna sem færri en tíu starfs-
menn koma að. Reglulega koma þó
upp verkefni þar sem fjöldinn fer vel
yfir það og á næstu vikum eru á dag-
skrá tvö stór kvikmyndaverkefni,
þar sem fjöldi starfsmanna er vel á
þriðja hundrað í hvoru verkefni. Í
báðum tilvikum mun vera um fram-
tíðartrylla að ræða, sem gerðir eru
af erlendum stórfyrirtækjum.
Fram hefur komið að bandaríski
leikarinn George Clooney sé vænt-
anlegur til landsins í október vegna
kvikmyndar sem hann hyggst leik-
stýra og leika aðalhlutverkið í.
Myndin er framleidd af Netflix og
byggist á bókinni Good Morning
Midnight. Þá er leikarinn Chris
Pratt sagður væntanlegur til lands-
ins til að leika í kvikmyndinni Ghost
Draft en tökur á kvikmyndinni
munu fara fram hér á landi og í Atl-
anta í Bandaríkjunum.
Mikil fjölgun umsókna
Öll kvikmyndagerð, auglýsinga-
gerð og önnur slík starfsemi, sem og
notkun dróna innan Vatnajökuls-
þjóðgarðs, er háð leyfi viðkomandi
þjóðgarðsvarðar. Á starfsmanna-
fundi þjóðgarðsins nýlega var tekin
ákvörðun um að lengja umsóknar-
frest þessara leyfa. Á síðasta ári hef-
ur fjöldi umsókna um leyfi marg-
faldast og vinna við afgreiðslu
leyfanna aukist jafnhliða, segir á
heimasíðu þjóðgarðsins. Með lengri
umsóknarfresti gefst starfsfólki
meira svigrúm til þess að svara um-
sóknum.
Lengi hefur verið vinsælt að taka
upp efni í bíómyndir, sjónvarpsþætti
og auglýsingar við jökla á svæðinu.
Einstök fegurð og gott aðgengi að
skriðjöklum eiga þar stóran þátt.
Helga Árnadóttir, þjóðgarðsvörð-
ur í Skaftafelli, og Steinunn Hödd
Harðardóttir, aðstoðarmaður þjóð-
garðsvarðar, hafa tekið saman upp-
lýsingar um fjölda leyfa á suður-
svæði þjóðgarðsins og kemur þar
fram að í ár hafa þegar verið gefin út
63 kvikmynda- og auglýsingaleyfi og
í einhverjum tilvikum má nota leyfin
til myndatöku á fleiri en einum stað.
Talsverð breyting varð á fjölda
umsókna og umsýslu þjóðgarðsins
árið 2017 er Jökulsárlón á Breiða-
merkursandi varð hluti Vatnajökuls-
þjóðgarðs, en sandurinn er vinsæl-
asti staðurinn á suðursvæði fyrir
kvikmynda- og auglýsingatökur. Af
53 leyfum sem gefin hafa verið út
fyrir kvikmyndatöku á Breiðamerk-
ursandi í ár voru 37 leyfi við Jökuls-
árlón og átta á Fjallsárlóni. Önnur
leyfi voru t.d. fyrir önnur lón á svæð-
inu, svæði á Breiðamerkurjökli og í
íshellum.
Drónahlé vegna kríunnar
Umsóknir um notkun á dróna
hafa stórlega aukist enda orðið al-
gengara að fólk eigi eða hafi aðgang
að slíkum flygildum. Í yfirliti um
Vatnajökulsþjóðgarð í heild kemur
fram að í ár eru sérstök drónaleyfi
orðin 87. Flest leyfi hafa verið gefin
út vegna myndatöku á Breiðamerk-
ursandi, Svínafellsjökli, og Skafta-
fellsjökli. Á vestursvæði er oftast
sótt um að fá að fljúga dróna við
Laka, Eldgjá og Langasjó; á norð-
ursvæði yfir Dettifoss og Ásbyrgi,
og á austursvæði við Snæfell og
Kverkfjöll.
Ekki er mörgum umsóknum hafn-
að, en þó var ekki heimilt að nota
dróna við Jökulsárlón á komu- og
varptíma kríunnar og annarra far-
fugla í vor og fram í miðjan júlí.
Morgunblaðíð/Ásdís
Jökulsárlón á Breiðamerkursandi Margir leggja leið sína í Vatnajökulsþjóðgarð allan ársins hring.
Margir vilja kvikmynda
fegurð jökla og sanda
 Tvö stór kvikmyndaverkefni á suðursvæði þjóðgarðsins
Steinunn Hödd
Harðardóttir
Chris
Pratt
George
Clooney
Helga
Árnadóttir
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Neytendur í Bretlandi hafa verið
hvattir til að forðast þorsk úr Norð-
ursjó. Í staðinn er þeim bent á að
borða meira af síld, rauðsprettu og
lýsingi. Þeim sem eru ákveðnir í að
fá sér þorskmáltíð er hins vegar bent
á að leita að fiski frá Íslandi og úr
Barentshafi.
Alþjóðahafrannsóknaráðið greindi
nýlega frá slæmri stöðu þorskstofns-
ins í Norðursjó og mikilli lækkun
stofnmats á milli ára. Ástæður þess
að stofninn er kominn undir viðmið-
unarmörk liggja ekki fyrir, en hlýn-
un sjávar og minni nýliðun eru meðal
líklegra skýringa.
Í kjölfarið afturkölluðu vottunar-
stofur MSC (Marine Stewardship
Council) vottun sína á þorski veidd-
um í Norðursjó, en óháðar vottunar-
stofur meta m.a. sjálfbærni fisk-
stofna og veiða. Bresku umhverfis-
samtökin MCS (The Marine
Conservation Society) hafa nú hvatt
almenning til að kaupa frekar þorsk
frá Íslandi og úr Barentshafi heldur
en þorsk veiddan í Norðursjónum,
að því er fram kemur í breska
blaðinu Guardian.
Þar segir að norðursjávarþorskur
gæti horfið úr hillum stórmarkaða á
næsta ári batni ástand stofnsins
ekki, en tekið er fram að stærri hluti
þorsks, sem seldur sé í Bretlandi, sé
af öðrum uppruna. Í Morgunblaðinu
kom fram fyrir nokkru að Bretar
leggja sér til munns um 115 þúsund
tonn af þorski á ári hverju. Um 15
þúsund tonn komi úr Norðursjó en
hin hundrað þúsundin að mestu úr
Barentshafi, af Íslandsmiðum eða
séu veidd undan ströndum Noregs.
Íslenskur þorskur
með hæstu einkunn
Gísli Gíslason, svæðisstjóri MSC
fyrir Ísland, Fræeyjar og Grænland,
segir að afturköllun vottunar á norð-
ursjávarþorski gæti haft áhrif á sölu
á íslenskum þorski í Bretlandi. Stór-
markaðir í Bretlandi geri margir
kröfur um MSC-vottun og vilji geta
sagt að þeir selji eingöngu sjávaraf-
urðir úr sjálfbærum stofnum. Nú
standist norðursjávarþorskur ekki
lenngur staðla MSC og þá gerist
annað tveggja að ástandið batni og
tegundin fái vottunarskírteini á ný
eða að afturköllunin verði varanleg
og til að fá skírteini að nýju þurfi að
byrja ferilinn varðandi vottun frá
grunni.
Gísli segir að það sé ekki ólíklegt
að þessi afturköllun geti frekar orðið
sölu á íslenskum þorski til fram-
dráttar í Bretlandi, þar sem þetta
minnki framboð á MSC-vottuðum
þorski. Hann segist hafa fengið fyr-
irspurnir úr ýmsum áttum, ekki síst
frá Bandaríkjunum, þar sem spurt
sé hvort þessi afturköllun hafi ein-
hverja þýðingu fyrir þorsk frá Ís-
landi. „Því er til að svara að þorskur
frá Íslandi er með einhverja hæstu
einkunn sem vottunarstofur hafa
gefið fyrir sjáfbærni stofns og veiða,
samkvæmt MSC-staðli“ segir Gísli.
Hvattir til að borða íslenskan þorsk
 Norðursjávarþorskur kominn undir viðmiðunarmörk  Aftuköllun á MSC-vottun gæti orðið
sölu á þorski frá Íslandi til framdráttar í Bretlandi  Stórmarkaðir gera margir kröfu um vottun
Morgunblaðið/Hari
Fiskur og franskar Bretar hafa lengi kunnað að meta góðan þorsk.
Ráðgjafi sem starfaði fyrir sér-
fræðilækni á Klíníkinni Ármúla
miðlaði nöfnum fjölda sjúklinga í
fjöldapósti sem hann sendi á sjúk-
linga og gerðist þar með brotlegur
við persónuverndarlög, samkvæmt
úrskurði Persónuverndar í gær.
Kvörtun vegna málsins barst frá
konu einni síðasta sumar, en hún
hafði undirgengist aðgerð hjá lækn-
inum og verið fullvissuð um að ýtr-
asta trúnaðar um téða aðgerð yrði
gætt. Rúmu hálfu ári eftir aðgerð-
ina fékk konan svo að heyra af því
að nafn hennar og tölvupóstfang
hefðu komið fram í fjöldapósti sem
sendur var á einstaklinga sem hefðu
verið í ráðgjöf eftir að hafa farið í
aðgerð á Klíníkinni, en í póstinum
var greint frá því hvenær næst væri
hægt að fá tíma hjá lækninum. Kon-
an fékk sjálf ekki umræddan póst,
né heldur afsökunartölvupóst sem
sendur var út í kjölfarið og var ekki
látin vita af upplýsingalekanum af
hálfu Klíníkurinnar fyrr en hún sjálf
spurði lækninn sinn út í atvikið.
Í útskýringum læknastofunnar til
Persónuverndar vegna málsins seg-
ir að um mistök hafi verið að ræða
og að þau séu hörmuð, en í afsök-
unartölvupósti sem sendur var út í
kjölfarið stóð „VINSAMLEGAST
EYÐA FYRRI PÓSTI“ í efnislínu.
Þá sagði Klíníkin að ekkert kæmi
fram í umræddum tölvupósti sem
tengdi viðkomandi einstaklinga, við-
takendur tölvupóstsins, við skurð-
lækninn sem um ræðir eða aðgerðir
vegna [einhvers tiltekins heilsufars-
vandamáls sem afmáð er úr úr-
skurði Persónuverndar].
Í athugasemdum konunnar í kjöl-
farið kemur fram að konan telji sig
hafa átt að vera á meðal viðtakenda
þessa tölvupósts og að hún hefði átt
að vera látin vita af upplýsingalek-
anum. Þá mótmælti hún því að ekk-
ert í umræddum tölvupósti tengdi
viðkomandi skurðlækni eða aðgerð
og sagði að auðvelt væri að draga
ályktanir og tengja saman nöfn
þeirra sem komi fram í póstinum
við aðgerðir sem framkvæmdar séu
á Klíníkinni. Konan sagði atvikið
hafa valdið sér miklum áhyggjum,
kvíða og vanlíðan enda hefðu við-
kvæmar einkalífsupplýsingar kom-
ist í dreifingu þvert gegn hennar
vilja.
Persónuvernd segir í úrskurðin-
um að öryggi við vinnslu persónu-
upplýsinga hafi þarna ekki verið í
samræmi við lög. Að mati Persónu-
verndar var hins vegar gripið til
fullnægjandi ráðstafana til að lág-
marka það tjón sem hlotist gat af
þessum öryggisbresti.
Nöfn sjúklinga
óvart í fjöldapósti
 Klíníkin braut persónuverndarlög