Morgunblaðið - 03.10.2019, Blaðsíða 31

FRÉTTIR 31Erlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 2019
Norður-Kóreumenn skutu eldflaug í
tilraunaskyni í áttina að Japan í gær,
nokkrum dögum áður en þeir hefja
viðræður að nýju um kjarnorku-
afvopnun við bandaríska embættis-
menn. Flaugin er af nýrri gerð eld-
flauga sem hægt er að skjóta úr
kafbátum.
Daginn áður hafði aðstoðarutan-
ríkisráðherra Norður-Kóreu skýrt
frá því að einræðisstjórn landsins
hefði samþykkt að hefja samninga-
viðræður við bandaríska embættis-
menn á laugardaginn kemur. Tals-
maður bandaríska utanríkisráðu-
neytisins staðfesti að viðræðurnar
ættu að hefjast innan viku.
Fréttaskýrendur sögðu að
Norður-Kóreumenn hefðu áður
skotið eldflaugum á loft í aðdraganda
viðræðna til að auka þrýstinginn á
viðsemjendur sína og styrkja samn-
ingsstöðu sína. Einn þeirra, Leif-Er-
ic Easley, prófessor við Ewha-há-
skóla í Seúl, lýsti eldflaugarskotinu
sem ögrun við stjórn Donalds
Trumps Bandaríkjaforseta fyrir við-
ræðurnar og skilaboðum til hennar
um að Norður-Kóreumenn teldu
samningsstöðu sína sterka.
Norður-Kóreumenn skutu síðast
eldflaug á loft fyrir um þremur
vikum, nokkrum klukkustundum eft-
ir að stjórnin í Pjongjang sagðist
vilja hefja samningaviðræður að
nýju. Einræðisstjórnin fagnaði
seinna þeirri ákvörðun Trumps að
víkja John Bolton úr embætti
þjóðaröryggisráðgjafa og lýsti Bolt-
on sem „andstyggilegum vandræða-
gemlingi“. Hann hafði verið andvíg-
ur því að refsiaðgerðum gegn ein-
ræðisstjórninni yrði aflétt áður en
hún afsalaði sér kjarnavopnum.
Ætlað að bera kjarnavopn
Talið er að eldflaugin sem skotið
var í gær dragi um það bil 2.000 kíló-
metra og Norður-Kóreustjórn stefni
að því flaugarnar af þessari gerð geti
borið kjarnavopn.
Trump hefur sagt að einræðis-
herra Norður-Kóreu hafi verið
„mjög heiðvirður og einlægur“ í við-
ræðunum um afvopnun og stjórn
Trumps hefur gert lítið úr eldflauga-
tilraunum Norður-Kóreumanna síð-
ustu mánuði, sagt að flaugarnar sem
þeir skutu séu ekki taldar ógna
meginlandi Bandaríkjanna. Landinu
stafar hins vegar meiri hætta af
flauginni sem var prófuð í gær, þar
sem hægt er að skjóta henni úr kaf-
báti langt frá ströndum Norður-
Kóreu. Talið er að eitt af markmið-
um einræðisstjórnarinnar með því
að koma sér upp slíku vopni sé að
geta gert árás úr kafbáti ef gerðar
yrðu loftárásir á herstöðvar í
Norður-Kóreu, að því er fréttaveitan
AFP hefur eftir sérfræðingum í ör-
yggismálum. bogi@mbl.is
Ögrun við stjórn Trumps
 N-Kóreumenn prófa nýja gerð eldflauga sem hægt er að skjóta úr kafbátum
 Vilja styrkja samningsstöðu sína fyrir viðræður við bandaríska embættismenn
Norður-Kóreumenn skjóta eldflaug
Skotið var flaug
sem er ætluð
fyrir kafbáta
SEÚL
Busan
PJONGJANG
Hlutlausa
beltið
Heimildir: Herráð Japans/japanska strandgæslan
SUÐUR-
KÓREA
JAPAN
KÍNA
Japanshaf/
Austurhaf
Wonson
KANGWON
Efnahagslög-
saga Japans
Hámarksflughæð: 910 km
Eldflaugin fór í
hafið innan
lögsögu Japans
450 km
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Boris Johnson, forsætisráðherra
Bretlands, sendi í gær Evrópusam-
bandinu tillögur að nýju sam-
komulagi um útgöngu landsins úr
ESB. Hann vill að leiðtogar sam-
bandsins ákveði ekki síðar en á
mánudaginn kemur hvort þeir vilji
hefja samningaviðræður á grund-
velli tillagnanna.
Í tillögunum er gert ráð fyrir því
að Norður-Írland verði áfram í innri
markaði ESB fyrir vörur í fjögur ár
eftir 31. desember á næsta ári, þegar
aðlögunartímabili útgöngu Bret-
lands úr ESB á að ljúka. Norður-
Írland á hins vegar ekki að vera í
tollabandalagi Evrópusambandsins,
samkvæmt nýju tillögunum.
Johnson lagði tillögurnar fram í
bréfi sem hann sendi Jean-Claude
Juncker, forseta framkvæmda-
stjórnar ESB. Hann sagði þær vera
„skynsamlegan milliveg“ og óskaði
eftir því að samningaviðræðurnar
gengju hratt fyrir sig. Hann gaf til
kynna að hann væri tilbúinn að
semja um breytingar á tillögunum
en meginatriði þeirra væru óum-
semjanleg, t.a.m. kæmi ekki til
greina að falla frá því að Norður-
Írland gengi úr tollabandalaginu.
Þing N-Írlands hafi lokaorðið
Fréttavefur The Telegraph hafði
eftir heimildarmönnum sínum að
forsætisráðherrann vildi að leiðtog-
ar ESB svöruðu því ekki síðar en á
mánudaginn kemur hvort þeir teldu
tillögurnar geta verið grundvöll við-
ræðna um nýjan brexit-samning.
Samkomulag þyrfti að nást nógu
snemma til að Bretland gæti gengið
úr Evrópusambandinu 31. október,
eins og gert hefur verið ráð fyrir.
Höfnuðu leiðtogar ESB nýju tillög-
unum gengi Bretland úr ESB án
samnings þann dag.
The Telegraph hafði eftir heim-
ildarmönnum sínum að ef leiðtogar
ESB vildu ekki hefja samninga-
viðræður um helgina eða á mánu-
daginn kemur kynni hann að hætta
við að mæta á leiðtogafund ESB 17.
október.
Johnson hringdi í Juncker í gær
til að ræða málið og gert var ráð fyr-
ir að hann myndi einnig ræða við An-
gelu Merkel, kanslara Þýskalands,
og Leo Varadkar, forsætisráðherra
Írlands. Hann var sagður vilja fara á
fund Merkel í Berlín á morgun tæki
hún vel í nýju tillögurnar. Verði af
viðræðunum er gert ráð fyrir því að
þær standi í tíu daga og að fjöl-
miðlum verði ekki skýrt frá gangi
þeirra fyrr en þeim lýkur.
Í tillögunum er gert ráð fyrir því
að þing Norður-Írlands hafi loka-
orðið um samninginn sex mánuðum
áður en aðlögunartímabilinu lýkur í
lok næsta árs. Samþykki þingið
samninginn verður Norður-Írland í
innri markaðnum fyrir vörur, en
ekki þjónustu, í fjögur ár frá lokum
aðlögunartímabilsins, eða til loka
ársins 2024. Þingið á síðan að greiða
atkvæði á fjögurra ára fresti um
hvort ákvæði samningsins eigi að
gilda áfram. Þingið hefur ekki starf-
að frá janúar 2017 vegna deilna
flokka norðurírskra sambandssinna
og lýðveldissinna og ef ekki verður
hægt að kalla það saman aftur á
næsta ári ljær breska stjórnin máls
á því að efnt verði til almennrar at-
kvæðagreiðslu allra kjósenda á
Norður-Írlandi um samninginn.
Tollgæsla fari ekki
fram við landamærin
The Telegraph segir að talið sé að
tillögurnar njóti nægilegs stuðnings
í neðri deild breska þingsins. Brexit-
sinnar í Íhaldsflokknum og þing-
menn samstarfsflokksins DUP,
flokks sambandssinna á Norður-
Írlandi, hafi gefið til kynna að þeir
myndu greiða atkvæði með samn-
ingnum á þinginu. Um 30 þingmenn
Verkamannaflokksins eru einnig
sagðir vera tilbúnir að styðja samn-
inginn.
Í nýju tillögunum er gert ráð fyrir
því að umdeilt ákvæði um írsku
landamærin í brexit-samningi The-
resu May við ESB verði fellt niður.
Neðri deild breska þingsins hafnaði
samningnum þrisvar, m.a. vegna
andstöðu við ákvæðið sem átti að
hindra að komið yrði á landamæra-
eftirliti milli Írlands og Norður-
Írlands. Stuðningsmenn ákvæðisins
sögðu að það væri nauðsynlegt til að
koma í veg fyrir að brexit græfi und-
an samningnum sem náðist árið 1998
til að koma á friði á Norður-Írlandi
eftir átök sem kostuðu um 3.500
manns lífið. Andstæðingar samn-
ingsins sögðu hins vegar að ákvæðið
gæti orðið til þess að Bretland þyrfti
að vera áfram í tollabandalagi ESB
til frambúðar.
Johnson sagði í ræðu á landsfundi
Íhaldsflokksins í gær að samkvæmt
nýju tillögunum yrði ekki tekið upp
eftirlit við landamæri Írlands og
Norður-Írlands. Samkvæmt tillög-
unum á Norður-Írland að lúta
reglum innri markaðar ESB um
vöruviðskipti þannig að Bretar
myndu ekki hafa eftirlit með við-
skiptunum á landamærunum milli
Írlands og Norður-Írlands. Bresk
yfirvöld myndu hins vegar hafa eftir-
lit með vöruviðskiptum milli Norður-
Írlands og annarra hluta Bretlands.
Þar sem gert er ráð fyrir því að
Norður-Írland verði ekki í tolla-
bandalagi ESB þarf hins vegar að
koma á tollgæslu vegna viðskiptanna
milli Norður-Írlands og Írlands.
Stjórn Johnsons segir að toll-
afgreiðslan geti að langmestu leyti
farið fram með rafrænum hætti en í
sumum tilvikum sé þörf á tollskoðun,
annaðhvort í húsnæði fyrirtækja eða
á ákveðnum stöðum á Norður-
Írlandi, þó ekki við landamærin.
Verði ekki í tollabandalagi ESB
 Boris Johnson leggur til að Norður-Írland verði í innri markaði ESB fyrir vörur en ekki tolla-
bandalaginu  Segir að ekki verði komið á eftirliti eða tollgæslu við landamærin að Írlandi
AFP
Vill ljúka brexit Boris Johnson, forsætisráðherra Bretlands, flutti ræðu á landsfundi Íhaldsflokksins í gær.
„Vafasöm atriði“
í tillögunum
» Jean-Claude Juncker, forseti
framkvæmdastjórnar Evrópu-
sambandsins, sagði að „vafa-
söm atriði“ væru í nýjum brex-
it-tillögum Boris Johnsons en
samningamenn ESB myndu
„kanna lagalega textann af
hlutlægni“.
» Írska stjórnin sagði að til-
lögurnar uppfylltu ekki að fullu
það markmið að tryggja að
landamærin milli Írlands og
Norður-Írlands yrðu opin og án
eftirlits.
» Angela Merkel, kanslari
Þýskalands, sagði að leiðtogar
ESB myndu íhuga tillögurnar
gaumgæfilega og kvaðst
treysta aðalsamningamanni
sambandsins, Michael Barnier,
til að tryggja samstöðu ESB-
ríkja í málinu.
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum