Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Qupperneq 11

unarfræðingar í 72 stöðugildum störf eftir útskrift ár hvert sé
tekið mið af meðalstarfshlutfalli.
Spá um mönnun í hjúkrun á árunum 2017–21 sýnir að
áfram mun vanta um 420 hjúkrunarfræðinga til starfa á næstu
árum þar sem nýliðun í hjúkrun mun rétt halda í við þann
fjölda sem hefur töku lífeyris á næstu árum. Um varfærna spá
er að ræða sem tekur ekki tillit til hugsanlegrar fjölgunar á
hjúkrunar rýmum eða öðrum breytingum sem aukið geta þörf
fyrir hjúkr unarfræðinga. Algengustu byrjunarlaun hjúkrunar -
fræð inga eru 359 þúsund krónur fyrir fullt starf og meðal -
dagvinnulaun hjúkrunarfræðinga eru 526 þúsund krónur.
Launa munur á hjúkrunarfræðingum og öðrum stéttum með
sambærilega mennt un og ábyrgð í starfi hjá hinu opinbera er
um 20%.
Ljóst er að fjölda hjúkrunarfræðinga vantar til starfa á heil-
brigðisstofnunum á Íslandi. Til að tryggja næga mönnun í
hjúkrun og þar með öryggi sjúklinga og draga úr dánarlíkum
þeirra er nauðsynlegt að gripið verði til aðgerða hjá hinu opin-
bera og öðrum heilbrigðisstofnunum. Samkvæmt mannfjölda -
spá mun íbúum 60 ára og eldri fjölga umtalsvert á komandi
árum og eykur það enn frekar eftirspurn eftir heilbrigðisstarfs-
fólki.
Hvað er til ráða?
Í skýrslunni leggur Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga fram
ýmsar tillögur að því hvað hægt sé að gera til þess að bregðast
við mönnunarvanda í hjúkrun. Tillögurnar ná til náms, hvað
hægt sé að gera til þess að halda hjúkrunarfræðingum í starfi,
launa hjúkrunarfræðinga og vinnuumhverfis. Tillögurnar eru
að uppruna til 18 ára gamlar þar sem mjög svipaðar tillögur
voru lagðar fram í skýrslu sem félagið gaf út árið 1999 og
fjölluðu um könnun á skorti á hjúkrunarfræðingum og lausnir
til að leysa mönnunarvanda. En hvað er hægt að gera til þess
að fylgja þessum tillögum betur eftir? Þegar skýrslan var gefin
út vöktu niðurstöður hennar mikla athygli. Skýrslan var kynnt
fyrir heilbrigðisráðherra og velferðarnefnd, auk þess sem mikil
umfjöllun skapaðist í fjölmiðlum. En eins og með ýmsa aðra
umfjöllun og skýrslur dettur umræðan fljótt niður og bíður
umfangsmikið verkefni félagsins í framhaldinu að fylgja
skýrsl unni eftir. Félagið áætlar að gera það með því að vekja
máls á málefninu reglulega við ráðamenn, þar sem tækifæri
gefst til, og ná athygli fjölmiðla til að halda umræðunni gang-
andi og til þess að knýja á um að tillögurnar, sem félagið leggur
fram, nái fram að ganga. Grein eins og þessi er liður í þessari
veg ferð.
Fjölmargar spurningar hafa vaknað þegar niðurstöður
skýrsl unnar liggja fyrir og ætlar greinarhöfundur hér á eftir að
velta upp einni stærstu spurningunni: Hvers vegna er starfs-
hlutfall hjúkrunarfræðinga svona lágt og fer lækkandi? Inn í þá
um ræðu verða tengd atriði eins og ársverk hjúkrunarfræðinga,
yfir vinna og hvort hægt sé að hækka grunnlaun hjúkrunar -
fræðinga án þess að til þurfi að kosta miklum fjárhæðum. Með
þessu vonast greinarhöfundur til að skapa umræðu og skilja
eftir hjá lesendum punkta til umhugsunar þannig að umræðan
og lausnir á mönnunarvanda í hjúkrun þokist eitt hvað áfram.
Næst þegar skýrsla um vinnumarkað hjúkrunar fræðinga birtist
verður þá myndin vonandi eitthvað örlítið breytt frá því sem
nú er. Ljóst er að ekki verða allir sammála greinarhöfundi um
það sem fram kemur hér á eftir en mikilvægt er að hefja þessar
umræður innan stéttarinnar.
Lágt starfshlutfall hjúkrunarfræðinga!
Heilbrigðiskerfið gengur illa þegar marga hjúkrunarfræðinga
vantar til starfa. Umræður um mikið vinnuálag, yfirfullar
deildir, lokun deilda og fráflæðisvanda af Landspítala koma
reglulega fram í fjölmiðlum. Lausnir á þessum vanda eru ekki
einfaldar og eru að mati flestra samtvinnaðar því að fjölga
hjúkrunarfræðingum í starfi eða fá þá sem starfa til þess að
vinna í hærra starfshlutfalli. Meðalstarfshlutfall hjúkrunar -
fræðinga er um 70% og fer lækkandi. Árið 2007 var það 76%
en 1999 var það um 80%. Helstu hugsanlegu skýringar á lágu
starfshlutfalli eru álag vegna vaktavinnu, síbreytilegur vinnu-
tími og starfsumhverfi. Samkvæmt niðurstöðum Vinnueftir-
litsins er helsti ókosturinn við vaktavinnu talinn vera sá að
erfitt sé að samræma fjölskyldulíf, frítíma og vaktavinnu.
Talið er að hærri greiðslur fyrir vaktaálag og færri vinnu-
stundir að baki fullu starfi geti hvatt vaktavinnufólk til að
halda áfram í vaktavinnu. Í Evrópu hefur víða verið tekin upp
styttri vinnuvika meðal hjúkrunarfræðinga sem vinna vakta-
vinnu, og er það þekkt til að mynda í Noregi, Svíþjóð, Írlandi
og Bretlandi.
starfshlutfall hjúkrunarfræðinga aldrei verið lægra
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 93. árg. 2017 11
„Ljóst er að fjölda hjúkrunarfræðinga vantar til
starfa á heilbrigðisstofnunum á Íslandi. Til að
tryggja næga mönnun í hjúkrun og þar með ör-
yggi sjúklinga og draga úr dánarlíkum þeirra er
nauðsynlegt að gripið verði til aðgerða hjá hinu
opinbera og öðrum heilbrigðisstofnunum.“
„Fjölmargar spurningar hafa vaknað þegar
niðurstöður skýrslunnar liggja fyrir og ætlar
greinarhöfundur hér á eftir að velta upp einni
stærstu spurningunni: Hvers vegna er starfs-
hlutfall hjúkrunarfræðinga svona lágt og fer
lækkandi? Inn í þá umræðu verða tengd atriði
eins og ársverk hjúkrunarfræðinga, yfirvinna og
hvort hægt sé að hækka grunnlaun hjúkrunar -
fræðinga án þess að til þurfi að kosta miklum
fjárhæðum.“