Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Qupperneq 49

Í árslok 2014 voru rúmlega 13.000 Íslendingar á lífi sem höfðu einhvern tíma greinst
með krabbamein. Þeim einstaklingum fjölgar stöðugt sem læknast og einnig þeim
sem lifa í mörg ár með krabbamein sem langvinnan sjúkdóm. Krabbameininu, og
meðferð við því, fylgja margvísleg einkenni og vandamál af sálrænum, líkamlegum,
félagslegum og tilvistarlegum toga, m.a. þreyta, verkir, kvíði, þunglyndi og erfiðleikar
við að snúa aftur til daglegra starfa. Þetta og fleira til getur haft langvarandi áhrif á líf
einstaklingsins og fjölskyldu hans í langan tíma eftir að sjúkdómsmeðferð er lokið.
Ekki er lengra en 15–20 ár síðan farið var að benda á mikilvægi endurhæfingar fyrir
fólk sem greinst hefur með krabbamein. Samtök krabbameinsfélaga á Norðurlöndum
(NCU) hafa sett fram þá stefnu að endurhæfing verði órjúfanlegur hluti meðferðar
allra sem greinast með krabbamein. Á Íslandi eru ýmis endurhæfingarúrræði í boði
og margt hefur gefist vel, samt sem áður er hér ýmislegt sem betur má fara. Það er til
dæmis misjafnt hverjir fá markvissa endurhæfingarþjónustu og hvenær í ferlinu hún
er veitt. Ástæðan getur verið skortur á samstarfi milli þjónustuaðila, skortur á sérhæfðu
fagfólki á öllum þjónustustigum og skortur á fjármagni til málaflokksins.
Markmið endurhæfingar
Mælt er með því að endurhæfing hefjist strax eftir að sjúklingur greinist með krabba-
mein og taki mið af þörfum hans og sé veitt eins lengi og talið er að hver og einn þurfi
á að halda. Þjónustan á að vera heildræn þar sem unnið er með afleiðingar sjúkdóms
og meðferðar. Markmiðið ætti að vera að auka virkni sjúklingsins og að hjálpa honum
við að endurheimta og viðhalda sem bestri heilsu og lífsgæðum innan þeirra takmark-
ana sem sjúkdómurinn setur. Þjónustan á að byggjast á fjölbreyttri þjónustu og sam-
vinnu.
▶ ÉG GET — endurhæfst til daglegra starfa! Hvort sem fólk er á leið til vinnu eða
annarra daglegra starfa, í eða eftir krabbameinsmeðferð, þá getur falist í því mikill
vandi. Um leið er það fólki mjög mikilvægt að komast aftur inn í sín vanabundnu
verk, en með því vex sjálfstraust og trú á eigin getu og félagsleg samskipti eflast
um leið.
▶ VIÐ GETUM — sem samfélag stutt við fólk sem hefur fengið krabbamein til að
endurhæfast til daglegra starfa! Við þurfum að sýna einstaklingnum skilning og
sveigjanleika, leyfa honum að ræða opinskátt um líðan sína og takmarkanir vegna
sjúkdóms og meðferðar. Mjög brýnt er t.d. að endurkoma aftur á vinnustað sé eins
þægileg og kostur er og að sjúklingurinn fái aðlögun og verkefni við hæfi frá vinnu-
veitendum.
við getum — ég get …
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 93. árg. 2017 49
Fólk, sem greinist með krabbamein, þarf góða endur -
hæfingarþjónustu
Rannveig Björk Gylfadóttir
Rannveig Björk Gylfadóttir er sérfræðingur í
krabba meinshjúkrun og formaður stjórnar fag-
deildar krabbameinshjúkrunarfræðinga. Hún
starfar með endurhæfingarteymi fyrir krabba-
meinssjúklinga og við slökunar meðferð á Land -
spítala.
„Markmið endurhæfingar ætti að vera að auka virkni sjúklingsins
og að hjálpa honum við að endurheimta og viðhalda sem bestri
heilsu og lífsgæðum innan þeirra takmarkana sem sjúkdómurinn
setur.“