Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2019, Síða 14

14 | Tímarit hjúkrunarfræðinga
Ég vil byrja á því að óska okkur
hjúkrunarfræðingum til hamingju
með afmælið! Hundrað ár er langur
tími og áfanganum ber að fagna. Ég
vil líka þakka fyrir þetta tækifæri sem
mér bauðst til að leggja orð í belg um
hjúkrunarmenntun í afmælisritinu
sem gefið er út á þessum tímamótum.
Hjúkrun í tveimur heimsálfum
Ég var heppinn að finna hjúkrunarfræðina
og hafa notið þeirrar gæfu að fá að kynnast
hjúkrunarmenntun náið í tveimur heimsálfum.
Ég lauk BS-gráðu í hjúkrunarfræði frá HÍ
2004 og var einn af þessum skrýtnu nemum,
sem ég hitti enn stundum sem kennari,
sem var alltaf ánægður og spenntur fyrir
náminu. Þessi undarlegheit héldu áfram
hjá mér í framhaldsnáminu við University
of Minnesota, fyrst í geðhjúkrun og svo
áfram í doktorsnáminu þar. Í Minnesota
fékk ég að kynnast skólamenningu þar sem
hjúkrun hefur verið kennd á háskólastigi frá
því áður en Háskóli Íslands var stofnaður.
Það er mikið sjálfstraust sem fylgir slíkri
hefð, og heilladrjúgt að verða fyrir áhrifum
af, með ómótað og brothætt fagsjálf
nýútskrifaðs hjúkrunarfræðings. Eftir átta
ár í Bandaríkjunum flutti ég heim, hafði ég
þá fengið að spreyta mig sem kennari í tvö
ár við University of Minnesota ásamt því
að vera klínískur leiðbeinandi þar um árabil
áður og kennt alls kyns nemum í framhalds-
og grunnnámi. Eftir heimkomuna fór ég að
mynda mér þá skoðun að grunnhlutverk
og menntun hjúkrunarfræðinga á Íslandi
miðað við Bandaríkin væri býsna sterkt. Við
þjáumst ekki af „a nurse is a nurse is a nurse“
heilkenninu sem hrjáir bandaríska kollega
okkar, en það vísar til þeirra mörgu leiða og
menntunarstiga hjúkrunarfræðinga sem þar
er að finna. Það er í dag bara ein leið til að
verða hjúkrunarfræðingur á Íslandi. Fjögurra
ára BS-gráða á háskólastigi. Allir vita að
hjúkrunarnám er krefjandi og erfitt nám sem
gefur mikla möguleika til starfa víða um heim
og grunnstaða hjúkrunarfræði í samfélaginu
er almennt sterk. Það eru þó tveir hlutir sem
standa upp úr okkur í óhag þegar kemur að
menntun og störfum hjúkrunarfræðinga
miðað við Bandaríkin að mínu mati. Í fyrsta
lagi er launum hjúkrunarfræðinga á Íslandi
ekki stjórnað af markaðslögmálum eins og í
Bandaríkjunum. Það þýðir að kaup og kjör
hjúkrunarfræðinga á Íslandi eru lakari á
margan hátt en kollega þeirra í Bandaríkjunum
og mun lægri en ef kapítalisminn fengi að
ráða kaupum okkar og kjörum, en ekki vilji
stjórnmálamanna sem sitja fjögur ár í senn. Í
öðru lagi er staða sérfræðinga í hjúkrun mun
lakari og óljósari á Íslandi en í Bandaríkjunum.
Vaxtartækifæri í klínísku námi
Hér er í mínum huga eitt mesta tækifæri í
menntun hjúkrunarfræðinga framtíðarinnar.
HÍ og HA hafa hvor á sinn hátt reynt að auka
vægi klínísks náms í framhaldsnámi sínu og
stefnt er að frekari samvinnu háskólanna
tveggja á þessu sviði; vaxtartækifærin eru
svo sannarleg næg. Hægt væri að hugsa sér í
framtíðinni klínískt meistaranám með a.m.k.
500 klínískum tímum inn í náminu sjálfu. Inni
í slíkri námsleið væri þjálfun í skilgreindum
gagnreyndum inngripum sem mundi passa
við hæfni og lærdómsviðmið sérfræðinga
innan hvers sviðs fyrir sig. Háskólarnir
gætu unnið þessi hæfni- og lærdómsviðmið
með Landlæknisembættinu og fagdeildum
viðkomandi sérsviðs, en það mundi leiða
það af sér að til þess að verða sérfræðingur
á ákveðnu sviði hjúkrunar þyrfti hann að
kunna ákveðna sértæka fyrirframskilgreinda
hluti. Þetta væri mikið gæðamál fyrir
hjúkrunarfræðinga, almenning í landinu og
þær fagstéttir sem vinna með okkur.
Háskólarnir virðast allir af vilja gerðir að
auka veg klínísks náms í framhaldsnámi sínu
en nemendafæð og skortur á fjármagni hafa
helst staðið þeim fyrir þrifum. Það er ljóst að
háskólarnir gera þetta ekki einir. Við þurfum
stuðning og þátttöku frá klíníkinni í þessar
námsleiðir til að koma þeim af stað; samstillt
átak margra aðila þarf til. Bæði þarf framlag
heilbrigðisstofnana sem þyrftu að útvega
starfspláss sem og klíníska leiðsögn á ólíkum
fræðasviðum og í samstarfi við löggjafann að
tryggja að aukin þekking hjúkrunarfræðinga
skili sér í útvíkkuðu starfsviði, sama hvernig
það lítur út á hverju sérsviði fyrir sig. En einnig
þarf atbeina hjúkrunarfræðinga sem þurfa að
vilja sækja sér aukna klíníska þekkingu og sjá
tilgang í því fyrir skjólstæðinga sína og sig.
Til mikils er að vinna, bæði fyrir nýliðun innan
hjúkrunarfræði, þar sem blasir við að klínísk
sérhæfing og útvíkkað starfssvið getur skipt
meginmáli til að hjúkrunarfræðingar fari að
sjá hjúkrunarfræði sem starfsferil en ekki bara
starf, sem og fyrir aðgengi skjólstæðinga að
hágæða heilbrigðisþjónustu. Þarna eru að
mínu mati helstu vaxtarbroddar hjúkrunar og
hjúkrunarmenntunar á Íslandi.
Á þessu 100 ára afmælisári, væri það ekki
spennandi verkefni að vinna að fyrir okkur
öll?
Klínískt sérnám
felur í sér tækifæri
Dr. Gísli Kort Kristófersson
sérfræðingur í hjúkrun og dósent við heilbrigðisdeild HA
1905