Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2019, Qupperneq 46

46 | Tímarit hjúkrunarfræðinga
Herdísi Storgaard þarf vart að kynna fyrir landsmönnum
en hún hefur haft veg og vanda af slysavörnum íslenskra
barna í rúman aldarfjórðung.
Hvaðan kemur þessi áhugi á slysavörnum barna?
Ég lærði hjúkrun í Bretlandi og ákvað þar að fara í bæklunar- og
slysahjúkrun og fór í sérnám á stóran spítala í London en hafði þá ekki
endilega hugsað mér að fara að vinna á slysadeild. En svo ákvað ég að
koma heim og vinna í fríinu mínu á slysadeildinni að gamni. Ég varð
voða áhugasöm þannig að þegar ég kom svo heim úr námi réð ég mig
á gömlu slysadeildina. Þar varð ég vitni að ofboðslega ljótum hlutum
og þetta var löngu fyrir allt sem hét áfallahjálp, þannig að þetta var
erfitt og hafði mikil áhrif á mann. Árið 1991, þegar ég var starfandi sem
deildarstjóri á slysadeildinni, fór ég svo á risastóra ráðstefnu, fyrstu
alþjóðlegu slysaráðstefnuna, sem haldin var í Stokkhólmi, og var svo
uppveðruð af því hvað ég heyrði þar að ég vissi að þetta var eitthvað sem
mig langaði að gera. Þannig að eftir að hafa horft upp á fólk deyja að
óþörfu og vera alltaf að búa um hendur á börnum sem voru að brenna
sig á eldavélinni og fara svo á ráðstefnuna þá bara gerðist eitthvað innan í
mér. Þetta var næstum eins og að verða fyrir trúarlegri reynslu, þetta var
svo rosalega magnað. Þegar ég kom heim gat ég ekki hugsað um annað
en „ég verð að fá vinnu við þetta“ og svo bara gerðist það, það var svo
skrítið.
Löng þrautaganga
Það er greinilegt að Herdís brennur enn fyrir málefninu öllum
þessum árum síðar. Þegar talið berst að Miðstöð slysavarna barna
leynir eldmóðurinn sér ekki.
Eftir að ég kom heim af þessari ráðstefnu birtist við mig blaðaviðtal í
Tímanum sáluga um varnir gegn slysum á börnum og í framhaldi af
því var haft samband við mig frá Slysavarnafélagi Íslands, þessu gamla,
og það var nýlokið þingi hjá þeim og þangað hafði komið læknir sem
var nýkominn heim frá Svíþjóð og hann var alveg orðlaus yfir fjölda
slysa á börnum á Íslandi. Hann byrjaði á að taka saman tölfræði sem
hann vissi ekki hvað hann átti að gera við því það virtist enginn hafa
áhuga á þessu hjá hinu opinbera. Honum datt þess vegna í hug að hafa
samband við Slysavarnafélagið sem var náttúrlega þá bara mest að sinna
björgunarmálum almennt frekar en slysavarnamálum þó þeir hafi alltaf
sinnt slysavörnum á sjó. En þeir voru ekki að sinna „mjúkum málefnum“.
En slysavarnafélagar hlustuðu á þennan lækni og þetta einhvern veginn
small allt saman því þeir höfðu lesið viðtalið við mig í Tímanum og
höfðu samband við mig. Ég var enn þá að vinna á slysadeildinni en
eftir að ég sagði þeim hvað er hægt að gera í slysavörnum barna þá
buðu þeir mér vinnu, með þeim fyrirvara að þeir gætu fundið fé. Á
þessum tíma var Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráðherra og hún
sagði strax já þegar leitað var til hennar um fjárveitingu og ég var þá
ráðin til Slysavarnafélagsins 1991. Þá hófst þessi langa þrautaganga
mín, að mennta mig í slysavörnum því ég var ekki sérfræðingur í því.
Ég var menntuð í bráða-, bæklunar- og svæfingarhjúkrunarfræði og
kennaramenntuð, en slysavarnir vissi ég ekkert um og vantaði því alla
sérþekkingu til að geta breitt út boðskapinn.
Þannig að ég bara byrjaði og eitt af því fyrsta sem ég gerði – og ég sé
núna að það var það eina rétta fyrir mig að gera – var að ég fór hringinn
í kringum landið í samvinnu við allar deildir Slysavarnafélagsins og hélt
fyrirlestra um allt land. Og með því að gera það vissi fólkið í landinu
hvað ég var að gera og gat þá haft samband við mig. Ferðin í kringum
landið stóð í eina 6-7 mánuði og það var óvíst um framhaldið varðandi
fé en viðtökurnar voru svo stórkostlegar að orð frá því ekki lýst. Það
mætti fullt af fólki sem átti börn sem höfðu slasast og jafnvel dáið. Ég
fékk víða mjög tilfinningaþrungin viðbrögð. Fólk sá kannski smáljós við
enda ganganna því nú væri einhver farinn að taka á þessum málum og
það fóru að hellast yfir mig fyrirspurnir í gegnum síma. Í ljósi þessa veitti
félagsmálaráðuneytið þessu verkefni áfram fé.
Með áframhaldandi fjárveitingu hóf Herdís að kortleggja vandann.
Eftir að hafa unnið á slysadeildinni vissi hún hvers kyns áverkar voru
algengastir en hana vantaði alla tölfræði. Hana gat hún auðveldlega
nálgast því Ólafur Ólafsson, þáverandi landlæknir, sýndi þessum
málaflokki alltaf sérstakan áhuga og aðstoðaði Herdísi á hvern þann
veg sem hann mátti.
Allan tímann var ég að hugsa: Hvernig getum við vakið fólk til
umhugsunar um vandann? Því að viðbrögðin sem ég fékk þarna 1991
voru svolítið merkileg. Ég komst að því að Íslendingar voru mjög
forlagatrúar. Mörgum þeirra sem komu á fyrirlestra hjá mér fannst
þetta nú bara svolítið bull í mér því ég sagði meðal annars í þessum
Ævistarfið orðið að
útflutningsvöru
Viðtal: Heiðrún Ólafsdóttir
Viðtal við Herdísi Storgaard
1945 1945
Fyrsta íslenska hjúkrunarkonan lýkur meistaraprófi