Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2019, Blaðsíða 95

Tímarit hjúkrunarfræðinga | 95
Kynni mín af Maríu Pétursdóttur voru
margþætt. Hún var frænka mín og
náinn vinur foreldra minna og hún
varð síðar samstarfskona mín, fagleg
fyrirmynd, yfirmaður um tíma og
góður vinur.
Ég lærði á æskuheimilinu að hún var heims-
borgari, hugsjónakona og baráttukona og hafði
brennandi áhuga á mörgum mannúðar- og
menningarmálum. Ég sá jafnframt að hún var
einstaklega áhugasöm um gildi hjúkrunar og
möguleika fagsins til að bæta hag og heilsu
landsmanna í víðum skilningi. Þegar ég
stundaði svo nám í hjúkrunarfræði í Háskóla
Íslands, í fyrsta hópnum sem það gerði, skildi
ég betur hvað sýn hennar var sterk og í raun
óvenjuleg. Hún taldi hjúkrun fátt óviðkomandi
og skilgreindi fagið mun víðar en þá tíðkaðist.
Þessi viðhorf hennar höfðu mikil áhrif á okkur
hjúkrunarfræðinemana og ég er sannfærð um
að áhrifa þeirra gætir enn.
Dáður leiðtogi
Á þessum fyrstu samstarfsárum okkar
frænknanna var María skólastjóri Nýja
hjúkrunarskólans (frá stofnun 1972),
fyrsti námsbrautarstjóri námsbrautar í
hjúkrunarfræðum (1973-1976), formaður
Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga (1965-
1975), formaður Kvenfélagasambands
Íslands (1979-1987), kenndi hjúkrunarsögu
og ýmislegt henni tengt (hún hafði ritað og
gefið út bókina Hjúkrunarsaga árið 1969)
og er þá engan veginn allt tínt til. Hún var
sannarlega dáð og henni var sýnt traust, en hún
mætti líka töluverðri gagnrýni þessi árin fyrir
frumkvæði sitt og baráttu fyrir bættri menntun
hjúkrunarfræðinga.
Glufa sem opnaðist
María Pétursdóttir var önnur tveggja fyrstu
stúdentanna sem lærðu hjúkrun og hélt síðan
vestur um haf til frekara náms og starfa. Hún,
eins og margir aðrir á þessum tíma, taldi að
auka mætti verulega mátt og megin hjúkrunar,
samfélaginu öllu til hagsbóta. Fleiri voru
framsýnir og sannarlega var hún ekki ein um
þau sjónarmið því í óbirtri rannsókn okkar
Vilborgar Ingólfsdóttur (1993), Aðdragandi
að stofnun námsbrautar í hjúkrunarfræði við
Háskóla Íslands haustið 1973, er meðal annars
leitast við að greina hvers vegna Ísland varð
fyrsta landið í heiminum til að kenna hjúkrun
eingöngu á háskólastigi. Niðurstöður okkar
eru nokkuð viðamiklar og flóknar, en í sem
allra stystu máli má segja að frumkvöðlarnir
Aldarminning
leiðtoga í hjúkrun
María Pétursdóttir
hafi gripið tækifæri sem gafst og smeygt sér
gegnum glufu sem opnaðist. Námið var auglýst
í byrjun október 1973 og hófst skömmu
síðar. Að sönnu var margt ógert og óljóst
þegar haldið var af stað og við nemendurnir
urðum að taka þátt í að svara fyrir þetta nám
og taka þátt í skipulagningu þess. Vegna
hraðans á lokametrunum höfðu kollegar okkar
tilvonandi ekki fengið nægjanlega kynningu
á fyrirbærinu og voru margir ósáttir. Þetta var
Maríu án efa ekki auðvelt, en hún stóð af sér
storminn enda horfði hún ætíð langt fram á
veginn og studdist við sterkar hugsjónir.
Kærleikur og umhyggja
Síðari hluta starfsævinnar sneri María sér að
því að kynna fyrir okkur kollegum sínum nýjar
áherslur í faginu sem hún taldi að halda bæri
betur á lofti í hjúkrunarnáminu en raun bar
vitni. Hún lagði áherslu á birtingarmyndir
kærleika í starfinu, á umhyggju fyrir
manneskjunni hvar sem við mættum henni og
ekki síst á ýmis austræn fræði. Hún kynnti sér
ilmolíunudd, nálastungur og djúpslökun sem
meðferð og skrifaði greinar um ýmiss konar
viðbótarmeðferð. Ekki voru allir samferða
Maríu á þessari vegferð frekar en áður og
sumum þótti verra að einn af leiðtogum
hjúkrunar fylgdi nú svo „óvísindalegum“
viðhorfum. Sjónarmið hennar um þessi efni
eiga sér nú hins vegar fjölmarga talsmenn og
fylgjendur.
María Pétursdóttir var fædd í desember árið
1919, en Félag íslenskra hjúkrunarkvenna var
stofnað í nóvember sama ár.
Hún hefði því átt aldarafmæli um leið og
félagið og ánægjulegt að framlags hennar sé
minnst við þetta tækifæri.
Ragnheiður Haraldsdóttir
minnist Maríu Pétursdóttur
2007
Rannsóknasjóður Ingibjargar R. Magnúsdóttur stofnaður
María Pétursdóttir.