Morgunblaðið - 23.11.2019, Page 24

 Danir grípa til aðgerða til varnar rútugeiranum  SAF kalla eftir breytingum
við kjarasamninga þar í landi og
grafi undan heilbrigðri samkeppni.
Frá og með 1. nóvember 2019
mega erlendar rútur því aðeins taka
að sér eitt verkefni og keyra saman-
lagt í sjö daga í einum mánuði í Dan-
mörku. Fyrir túlkunarbreytinguna í
Danmörku var starfstími erlendra
rútufyrirtækja í landinu í raun og
veru ekki afmarkaður á neinn hátt að
sögn Engelbrecht. „Þess vegna höf-
um við í Danmörku nú ákveðið að
túlka reglugerðina á hátt sem trygg-
ir það að um sé að ræða raunveru-
lega afmarkaðan tíma,“ segir Engel-
brecht. Að sögn Gunnars Vals
Sveinssonar, verkefnisstjóra hópbif-
reiðanefndar SAF, mega erlend
rútufyrirtæki hér á landi á erlendum
bílum með svokallað bandalagsleyfi
starfa ótakmarkað í eitt ár en þurfa
síðan að fara úr landi. Eftir það er
þeim frjálst að koma hið snarasta til
baka og hefja akstur á ný.
Félagsleg undirboð á Íslandi
Gunnar Valur segir að þau erlendu
fyrirtæki sem starfi hér á landi, á er-
lendum bílum með erlenda bílstjóra,
hafi ekki sömu þekkingu og íslenskir
aðilar á aðstæðum hér á landi. „Þau
eru því líklegri til að vera ekki tilbúin
í þá öryggisþætti sem þarf að hafa í
huga þegar farið er af stað,“ segir
Gunnar Valur. Því til viðbótar segir
hann grun um að launakjör starfs-
manna þessara erlendu rútufyrir-
tækja séu töluvert lægri en kjara-
samningar hér á landi kveða á um.
„Danir eru að gera þetta vegna
þess að þeir hafa upplifað líkt og við á
Íslandi að þar er stundað mikið fé-
lagslegt undirboð af erlendum rútu-
fyrirtækjum. Ekki síst hvað varðar
bílstjóra þeirra félaga. Þeir eru á
miklu lægri launum sem fylgir auð-
vitað minni kostnaður. Það þýðir að
samfélagið verður fyrir skaða þar
sem innlendir launamenn fá t.d. síður
vinnu,“ segir Gunnar Valur. Hann
nefnir einnig umsvif erlendra rútu-
fyrirtækja í Danmörku. Segir hann
að tveir þriðju hlutar af rútuflota á
Kaupmannahafnarsvæðinu séu er-
lendar rútur. Að sögn Gunnars eru
erlendar stærri rútur hér á landi um
25-30 talsins auk fleiri minni bíla.
„Þegar umfangið er svona mikið er
um hreina sjóræningjastarfsemi að
ræða,“ segir Gunnar Valur
Í byrjun vikunnar varð rútuslys á
Suðurlandsvegi undir Eyjafjöllum. Í
samtali við Morgunblaðið hefur
Sveinn Kristinn Rúnarsson, yfirlög-
regluþjónn á Suðurlandi, staðfest að
um hafi verið að ræða rútu á erlendu
númeri á vegum fyrirtækisins Euro-
pean Coach Service, og að bílstjórinn
hafi verið erlendur. Það fyrirtæki
hefur ekki rekstrarleyfi til fólks-
flutninga frá Samgöngustofu en
starfar á slíku leyfi í gegnum fyrir-
tækið Nordic Excursion ehf. að sögn
Sveins Kristins. Þá segir viðbragðs-
aðili í frétt Vísis um málið að flestir
ferðaþjónustuaðilar fari eftir því
þegar Veðurstofan gefur út veður-
viðvaranir, en þegar slysið átti sér
stað var gul veðurviðvörun og náðu
vindhviður á þeim tíma allt að 40
metrum á sekúndu. Í samtali við
Morgunblaðið segir Sveinn Kristinn
Rúnarsson þó að embættið finni ekki
fyrir því að erlendir rekstraraðilar
fari síður eftir veðurviðvörunum.
Vilja stytta starfstíma
erlendra rútufyrirtækja
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Rútugeirinn 25-30 rútur í eigu erlendra fyrirtækja starfa hér á landi.
BAKSVIÐ
Pétur Hreinsson
peturh@mbl.is
Dönsk stjórnvöld hafa breytt túlkun
sinni á reglugerð Evrópuþingsins og
-ráðsins nr. 1073 frá árinu 2009 sem
nær til gestaflutninga (d. buscabo-
tagekørsel) og hafa með henni tak-
markað verulega þann starfstíma
sem erlendar rútur á vegum er-
lendra fyrirtækja sem koma inn í
landið hafa til þess að starfa innan
Danmerkur. Að sögn Benny Engel-
brecht, samgönguráðherra Dan-
merkur, er breytingin gerð til vernd-
ar danska rútugeiranum. Í samtali
við Morgunblaðið kalla fulltrúar
Samtaka ferðaþjónustunnar (SAF)
eftir endurskoðun á túlkun íslenskra
stjórnvalda á reglugerðinni, í takti
við það sem Danir gera. Skoðun SAF
byggist á félagslegum sjónarmiðum
þar sem grunur leikur á að launakjör
starfsmanna þessara erlendu rútu-
fyrirtækja séu töluvert verri en
kjarasamningar hér á landi fela í sér.
Það sé skaðlegt fyrir geirann.
Grafa undan heilbrigðri sam-
keppni í danska rútugeiranum
Í nýlegri grein ritaðri af Engel-
brecht í Jyllands-Posten segir hann
að það hafi aldrei verið ætlunin með
fyrrnefndri reglugerð að leyfa tóm-
um rútum að keyra þvert í gegnum
Evrópu til þess eins að geta hafið
starfsemi í öðru landi. Í greininni
segir Engelbrecht að slíkum akstri
fylgi félagsleg undirboð (d. social
dumping) sem ríkisstjórn Dana er
mjög í mun að berjast gegn og að
starfsfólki þessara fyrirtækja séu
greidd laun sem ekki eru í samræmi
24 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 2019
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
Hamraborg 10, Kópavogi
Sími: 554 3200 Opið: Virka daga 9.30–18
VERIÐ VELKOMIN
Í SJÓNMÆLINGU
———
23. nóvember 2019
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 122.71 123.29 123.0
Sterlingspund 158.82 159.6 159.21
Kanadadalur 92.2 92.74 92.47
Dönsk króna 18.185 18.291 18.238
Norsk króna 13.454 13.534 13.494
Sænsk króna 12.759 12.833 12.796
Svissn. franki 123.75 124.45 124.1
Japanskt jen 1.129 1.1356 1.1323
SDR 168.82 169.82 169.32
Evra 135.92 136.68 136.3
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 166.0554
Hrávöruverð
Gull 1468.9 ($/únsa)
Ál 1747.0 ($/tonn) LME
Hráolía 62.22 ($/fatið) Brent
Hagnaður Lands-
virkjunar nam á
fyrstu 9 mán-
uðum ársins 89
milljónum doll-
ara, jafnvirði 11
milljarða króna.
Hagnaðurinn
nam 89,3 millj-
ónum dollara yfir
sama tímabil í
fyrra.
Rekstrartekjur félagsins námu
372,4 milljónum dollara, jafnvirði
46,2 milljörðum króna. Höfðu þær
lækkað um 26,4 milljónir dollara frá
því sem var á sama tímabili 2018 og
jafngildir það 6,6% samdrætti.
Hörður Arnarson, forstjóri félags-
ins, bendir á að afkoma þriðja árs-
fjórðungs hafi litast af ytri að-
stæðum þar sem afurðaverð stórra
viðskiptavina hafi verið lágt og þró-
un álverðs verið neikvætt. Þá hafi
orðið tekjutap vegna tímabundinnar
stöðvunar þriðja kerskála Rio Tinto
í Straumsvík. Högg Landsvirkjunar
vegna þess nam 10 milljónum
bandaríkjadala, jafnvirði ríflega 1,2
milljarða króna.
Svipaður
hagnaður
og í fyrra
Hörður
Arnarson
 Landsvirkjun
hagnast um 11 ma.
● Íslensk heimili tóku ríflega 15 millj-
arða króna að láni hjá íslensku við-
skiptabönkunum í októbermánuði. Juk-
ust lánin um tæp 11% frá fyrri mánuði
og hafa ekki verið meiri frá því í sept-
ember í fyrra. Langstærstur hluti þeirra
lána sem heimilin tóku voru húsnæð-
islán með breytilegum vöxtum. Námu
þau 14,3 milljörðum króna og jukust
um 3,6 milljarða króna frá september-
mánuði. Þetta kemur fram í gögnum
Seðlabanka Íslands yfir ný útlán í
bankakerfinu. Þau gögn ná aftur til árs-
ins 2013 og þau sýna að á síðustu sex
árum hafa fyrrnefnd lán með breyti-
legum vaxtakjörum aldrei verið viðlíka
umfangsmikil í nokkrum mánuði. Tölur
yfir árið 2019 sýna þó að hraður vöxtur
hefur verið í þessum lánaflokki frá því í
maí þegar útlánin námu 7,5 milljörðum
og jukust úr tæpum 4 milljörðum í apr-
ílmánuði. Sérstaka athygli vekur að
íbúðalán með föstum vöxtum drógust
saman í októbermánuði. Það þýðir með
öðrum orðum að meira var greitt upp í
þeim lánaflokki en sem nam nýjum lán-
tökum. Dróst lánaflokkurinn því sam-
an um tæpan hálfan milljarð í mánuð-
inum. Er það talsverður viðsnúningur
frá septembermánuði þegar ný útlán
með föstum vöxtum jukust um 1,4 millj-
arða króna. Frá ármótum og út sept-
embermánuð námu ný útlán í þessum
lánaflokki að meðaltali 3,9 milljörðum.
Íslensk heimili auka lán-
tökur sínar hjá bönkum
STUTT