Morgunblaðið - 07.12.2019, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 2019
Egyptinn Ahmed Adly ogRússinn Mikhail Anti-pov urðu efstir á ÍseySkyr-mótinu sem lauk á
Hótel Selfossi um síðustu helgi.
Þeir hlutu báðir sex vinninga af níu
mögulegum en í 3.-4. sæti urðu
Hannes Hlífar Stefánsson og Hvít-
rússinn Sergei Zhighalko með
fimm vinninga. Heimsmeistara-
flokkurinn sem svo var kallaður
var skipaður skákmönnum sem
höfðu einhvern tíma unnið heims-
meistaratitil í sínum aldursflokki.
Í opnum flokki mótsins bar
Hjörvar Steinn Grétarsson höfuð
og herðar yfir aðra keppendur og
vann allar skákir sínar, sjö talsins.
Í 2. sæti varð Jón Viktor Gunnars-
son, hlaut fimm vinninga, og í 3.
sæti Vignir Vatnar Stefánsson með
4 ½ vinning.
Hjörvar þurfti lítið fyrir sigrum
sínum að hafa en áberandi var hve
illa andstæðingar hans voru að sér
í þeim byrjunum sem upp komu.
Að vinna mót með fullu húsi er af-
rek. Hitt er svo annað mál að tafl-
mennska á mótum hér innanlands
getur vart talist nægileg áskorun
fyrir jafn öflugan skákmann og
Hjörvar Stein.
Þátttaka Björns Þorfinnssonar,
ef þátttöku skyldi kalla, var sér-
stakur kapítuli út af fyrir sig.
Hann tefldi tvær skákir og vann
þær báðar, fékk þrjár ½ vinnings
yfirsetur en gat ekki mætt í tvær
skákir og fékk þar engan vinning.
Björn er drengur góður en afi
hans, Björn á Löngumýri, hefði
ráðlagt honum að sleppa frekar
mótinu.
Margeir góður á EM
Einn sem veit hvað hann syngur
í byrjunum og áfram þegar inn í
miðtaflið er komið er Margeir Pét-
ursson. Hann fann sinn stíl fyrir
margt löngu. Á EM skákfélaga
sem lauk í Svartfjallalandi á dög-
unum tefldu tvö íslensk lið og
stóðu sig eftir væntingum en best-
um einstaklingsárangri náði Mar-
geir sem tefldi á 4. borði fyrir TR
og hlaut 4 ½ vinning af 7 mögu-
legum. Í næstsíðustu umferð vann
hann á sannfærandi hátt:
EM skákfélaga 2019; 6. umferð:
Margeir Pétursson – Miroslav
Miljkovich
1. c4 e5 2. Rc3 f5 3. d4 exd4 4.
Dxd4 Rc6 5. De3+!
Nákvæmur leikur sem truflar
liðskipan svarts, 5. ... De7 má t.d.
svara með 6. Rd5 o.s.frv.
5. ... Rce7 6. Rf3 Rf6 7. g3 Rg4
8. Dd2 g6 9. Dd4 Hg8 10. Bg2 Bg7
11. Dd2 d6 12. 0-0 c6 13. Hd1 Be6
14. b3 Dd7 15. Ba3 0-0-0 16. Hac1
d5?
Eftir slæma byrjun vill svartur
nú verja d6-peðið. En það gengur
ekki upp.
17. h3 Rf6 18. Rb5!
Ræðst strax til atlögu
18. ... Re4
Vitaskuld ekki 18. ... cxb5 19.
cxd5+ og 20. dxe6 með auðunninni
stöðu.
19. Df4 cxb5 20. cxb5+ Rc6 21.
Rd4 g5 22. Df3 Bxd4 23. Hxd4
Kb8 24. bxc6 bxc6 25. Dd3 Ka8 26.
Da6 Hc8 27. Bc5 Db7 28. Da3
Rxc5 29. Hxc5 De7 30. Ha4
Eykur þrýstinginn en 30.
Hdxd5! var freistandi, gengur upp
og kemur síðar.
30. ... Hc7 31. Dc1 Dd6 32. Hd4
f4
33. Bxd5!
Eftir þennan öfluga leik hrynur
svarta staðan.
33. ... Bxd5 34. Hdxd5 De6 35.
g4 He8 36. Hxg5 Dxe2 37. Dxf4
Hd7 38. Hge5! Hxe5 39. Hxe5
Dd1+ 40. Kg2 a6 41. He8+ Hd8
42. De4! Hxe8 43. Dxc6+ Ka7 44.
Dxe8 Dd5+
Drottningarendataflið er auð-
unnið en svartur þráast við.
45. Kg3 Dd6+ 46. f4 Dd3+ 47.
Kh4 Dd2 48. De4 Kb6 49. Dxh7
Dxf4 50. Dg6+ Kb7 51. Kh5 Dh2
52. De4+ Kb6 53. De3+ Kc6 54. a4
Dc2 55. h4 a5 56. Kh6 Kb7 57. g5
Dc7 58. De4+ Kb8 59. g6 Dd6 60.
h5 Ka7 61. Kh7
– og loks gafst svartur upp.
Hjörvar Steinn
vann með fullu húsi
Skák
Helgi Ólafsson
helol@simnet.is
Mér brá fyrir all-
mörgum árum þegar
skjólstæðingur minn,
vanfær, fór þess á leit
við mig að ég gæfi út
vottorð fyrir hana um
veikindi á meðgöngunni.
Þetta hefði auðvitað
verið sjálfsagt mál ef
ástæðurnar hefðu ekki
verið annars vegar þær
að hætta vinnu nokkr-
um vikum fyrir fæðingu og hins vegar
að skerða ekki fæðingarorlofið við þá
ráðstöfun. Þessari beiðni fylgdi svo sú
röksemd að þetta væri bara viðtekin
venja, „þetta gerðu allar konur“. Ég
hafnaði þessari beiðni með þeim orð-
um að viðkomandi væri fullfrísk, með-
gangan hefði verið alveg eðlileg. Ég
gæti hins vegar alveg tekið undir það
að það gæti verið heppilegt að byrja í
orlofi nokkrum vikum fyrir fæðinguna
til hvíldar og undirbúnings. Það væri
að mínu mati eðlilegur hluti fæðing-
arorlofsins og ekki veikindi.
Þegar tilvik af þessu tagi end-
urtóku sig nokkrum sinnum tók ég
málið upp við ljósmæður sem ég vinn
með. Staðfestu þær að þetta ráðslag
væri orðið almennt en voru sömu
skoðunar og ég að um misnotkun á
veikindarétti og fæðingarorlofi væri
að ræða.
Til þess að staðreyna þessa fullyrð-
ingu að „þetta gerðu allar konur“ leit-
aði ég í gagnabanka um fæðingarorlof
og veikindi hjá stóru fyrirtæki hér í
borg, þar sem almenningi er veitt
þjónusta en lítið um erfiðisvinnu. Á
tilteknu tímabili höfðu 54 konur sem
unnu hjá fyrirtækinu fengið fæðing-
arorlof. Af þessum hópi höfðu 49 kon-
ur lagt fram læknisvottorð um veik-
indi fyrir fæðinguna. Veikindin runnu
saman við fæðingarorlofið sem þá
hófst með fæðingunni. Í mörgum til-
vikum hófust veikindin með skertri
vinnugetu sem síðan endaði með full-
kominni óvinnufærni. Einungis fimm
konur af 54 voru við eðlilega heilsu á
meðgöngunni og fóru beint úr starfi í
fæðingarorlof.
Það geta allir verið sammála um að
réttindi af þessu tagi á
vinnumarkaði, sem sam-
ið hefur verið um eða
komið hefur verið á með
lögum, eru ákaflega
mikilvæg launþegunum
og vert að hafast ekki
neitt það að sem getur
spillt þeim. Því miður
eru of mörg dæmi þess
að réttindabætur hafi
verið útþynntar undir
þrýstingi misnotkunar
og annarrar óráðsíu.
Það er mín skoðun að hér sé fólk á
rangri leið með þátttöku lækna. Ef
vanfærar konur vilja fá orlof fyrir fæð-
ingu ætti reglan að jafnaði að vera sú,
að það sé tekið sem hluti af fæðingar-
orlofinu. Ef sú skoðun hefur fylgi að
full þörf sé fyrir að konur fái allan
þann tíma með barninu sem núver-
andi fæðingarorlof gerir ráð fyrir eða
tillögur eru gerðar um, þá verður að
binda hluta lengingarinnar því skil-
yrði, að hún sé tekin út fyrir fæðingu
barnsins.
Það er ekki rétt að læknisvottorð
um veikindi séu notuð til að miðla fé-
lagslegum gæðum sem samfélagið
hefur ekki tekið ákvörðun um að í boði
séu.
Hins vegar getur löggjafinn notað
það tækifæri sem nú gefst við endur-
skoðun laga um fæðingarorlof og fært
þetta til betri vegar. Gera má að skil-
yrði að konur taki einn mánuð af fæð-
ingarorlofinu fyrir ætlaðan fæðingar-
dag barnsins. Þar með er það lögfest
sem talið er viðtekið sjónarmið í dag
og engin þörf lengur fyrir læknisvott-
orð sem halda ekki vatni.
Fæðingarorlofið
lengt í framendann
Eftir Sigurbjörn
Sveinsson
» Það er ekki rétt að
læknisvottorð um
veikindi séu notuð til að
miðla félagslegum gæð-
um sem samfélagið hef-
ur ekki tekið ákvörðun
um að í boði séu.
Sigurbjörn Sveinsson
Höfundur er læknir.
beggja@simnet.is
Jórunn Viðar fæddist 7. des-
ember 1918 í Reykjavík. For-
eldrar hennar voru hjónin Einar
Viðar (1887-1923) og Katrín
Viðar (1895-1989).
Jórunn hóf píanónám korn-
ung hjá móður sinni og eftir
burtfararpróf frá Tónlistarskól-
anum í Reykjavík 1937 og stúd-
entspróf sama ár nam hún
næstu tvö ár við Hochshule für
Musik í Berlín. Hún dvaldi í
New York í stríðinu og nam tón-
smíðar við Juilliard-háskóla í
tvö ár.
Að stríði loknu flutti Jórunn
til Íslands og hófst þá ferill
hennar sem einleikara og jafn-
framt tók hún til við tónsmíðar.
Hún samdi fyrst íslenskra tón-
skálda balletttónlist, Eld og Ólaf
Liljurós, og tónlist við kvik-
mynd, Síðasta bæinn í dalnum,
auk þess sem hún samdi fjölda
söngverka, meðal annars Það á
að gefa börnum brauð og Jól, og
raddsetti þjóðlög og þulur; hún
kom oft fram sem einleikari. Þá
samdi Jórunn píanókonsertinn
Sláttu. Í tuttugu ár var Jórunn
eina konan í Tónskáldafélagi Ís-
lands. Hún starfaði lengi við
Söngskólann í Reykjavík.
Eiginmaður Jórunnar var
Lárus Fjeldsted (1918-1985),
þau eignuðust þrjú börn.
Jórunn hlaut fálkaorðuna og
heiðursverðlaun Íslensku tón-
listarverðlaunanna.
Jórunn lést 27. febrúar 2017.
Merkir Íslendingar
Jórunn
Viðar
Morgunblaðið/Ingvar Þ. Jóhannesson
Fullt hús Hjörvar Steinn með bikarinn fyrir sigurinn.