Ljósmæðrablaðið - des. 2019, Blaðsíða 8

8 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - DESEMBER 2019
F R É T T I R Ú R F É L A G S S TA R F I
FRÉTTIR AF ALÞJÓÐASTARFI LJÓS-
MÆÐRAFÉLAGS ÍSLANDS ÁRIÐ 2019
Ljósmæðrafélag Íslands fagnaði 100 ára afmæli sínu árið 2019 og bar allt
starf félagsins innan lands þess merki og verður í þessum pistli aðeins
fjallað um alþjóðastarf félagsins.
STJÓRNARFUNDUR NJF
Fundurinn var að þessu sinni haldinn í Reykjavík dagana 30. apríl í Borg-
artúni og 1. maí á Nauthól. Stjórn Ljósmæðrafélags Íslands bauð stjórn
NFJ til kvöldverðar á heimili Eddu Sveinsdóttur ljósmóður.
Á fundinn voru mættir tveir fulltrúar frá öllum Norðurlöndunum.
Áslaug Valsdóttir formaður bauð gesti velkomna og síðan var gengið
til dagskrár og var formaður NFJ fundarstjóri. Fulltrúar félaganna allra
kynntu sig stuttlega og farið var yfir fundargerð síðasta fundar sem
haldinn var í Þórshöfn í Færeyjum og hún samþykkt með smávægilegum
breytingum. Forseti NJF, Hildur Kristjánsdóttir tók saman helstu mál frá
síðasta fundi í stuttu máli og minnti á það sem enn stendur út af verk-
efnalistanum. Farið var yfir meðlimalistann og netföng og símanúmer
uppfærð.
Síðan var skýrsla formanns flutt og sagt frá því að tvær hollenskar ljós-
mæður hefðu óskað eftir að fá að fylgjast með stjórnarfundinum síðari dag
hans og var það samþykkt með tölvupósti fyrir fundinn svo þær vissu um
svar okkar með góðum fyrirvara.
Forseti tók til umræðu bréf sem barst til samtakanna um beiðni frá
Vårdförbundet að gerast meðlimir í NJF. Allir stjónarmenn NJF höfðu
fengið bréfið í hendur og urðu umræður um þetta mál allgóðar. Forsaga þess
er sú að Ljósmæðrafélag Svíþjóðar sagði sig úr Vårdförbundet vegna þess
að þeim fannst hag þeirra ekki sinnt nægjanlega vel þar. Vårdförbundet telur
um 114 þús. meðlimi og félög innan vébanda þess eru hjúkrunarfræðingar,
röntgen-hjúkrunarfræðingar, líftæknifræðingar og ljósmæður sem eru u.þ.b.
5-6000 sjá nánar á vefsíðu: https://vardforbundet.se/). Forsvarsmenn ljós-
mæðra töldu félagi sínu betur borgið innan SRAT samtök háskólamennt-
aðra heilbrigðis-starfsmanna hjá ríki og í einkageira (sjá:https://www.
srat.se/ ). Um þetta mál urðu talsverðar umræður og var beiðni Vårdför-
bundet hafnað kurteislega á þeim forsendum að skv. lögum samtakanna
getur aðeins eitt félag frá hverju landi verið aðili að samtökunum. Málið
er viðkvæmt og ljósmæður sem hafa verið innan Vårdförbundet til fjölda
ára þurfa nú að taka afstöðu til þess hvar þeim finnst þær eiga heima. Málið
mun verða rætt frekar á næsta stjórnarfundi NJF. Þessar umræður leiddu til
frekari upplýsinga um nám og þjálfun ljósmæðra og stóru spurningarinnar
um hvort sé betra/heppilegra að hafa hjúkrunarmenntun sem inntökuskil-
yrði í ljósmæðranám eða svo kallað ,,direct entry“ nám.
Næst var rætt um Stefnuyfirlýsingu NJF sem fjallar m.a. um menntun
og störf ljósmæðra og var hún endanlega samþykkt á því formi sem hún
er nú en ítrekað að um lifandi plagg sé að ræða. Enn bólar ekkert á svari
við bréfi sem forseti NJF og Lillian Bondo formaður danska ljósmæðrafé-
lagsins sendu til Norrænu Ráðherranefndarinnar i nóvember 2017 þar sem
NJF lýsti stuðningi við stofnun þverfaglegs norræns vísindaseturs sem
ætti að fjalla um forvarnir vegna ófrjósemi.
Hvert landanna sex fluttu skýrslur sínar og erindi sem óskað var eftir að
fjallað yrði um á fundinum og spunnust um þessi efni góðar og gagnlegar
umræður. Hér á eftir er stuttlega fjallað um það helsta sem kom fram.
Fulltrúar Danmerkur lýstu 6 liða áherslum sínum í starfi félagsins sem
hófst eftir launastríð þeirra 2008, þessar áherslur eru: Gott vinnuumhverfi,
verkefni/verksvið ljósmæðra, skipulag ljósmæðraþjónustu, rannsóknir og
menntun, stjórnun og staða/virðing. Þessi vinna gengur misvel og hefur
verið mjög ögrandi sérstaklega hvað varðar verksvið ljósmæðra. Búið er
að setja á laggirnar unglingamóttökur allvíða en útbreiðsla starfseminnar
gengur hægt og þar sem innleiðing er hafin gengur allvel.
Dönskum ljósmæðrum sem vinna sjálfstætt eða hjá einkafyrirtækjum
fjölgar hratt og hefur ljósmæðrafélagið beitt sér fyrir starfsumhverfi
þessara ljósmæðra og hvatt til þess að konur geti tekið upplýst val um
fæðingarstað. Verkefnið ,,þekktu ljósmóðurina þína“ (d. kendt jordmor)
hefur verið innleitt á langflestum fæðingardeildum landsins og hófst vinna
við það einnig á sjúkrahúsunum fjórum í Kaupmannahöfn á árinu. Vonir
eru bundnar við að verkefnið nái fótfestu, muni laða að ljósmæður til
vinnu og fjölga heimafæðingum í borginni.
Atvinnuleysi meðal ljósmæðra er nánast ekki til og er það viðsnún-
ingur frá því sem verið hefur. Á sumum sjúkrahúsum er skortur á ljós-
mæðrum og hefur félagið áhyggjur af því að ljósmæður sem koma frá
öðrum löndum t.d. Íslandi leiti ekki til félagsins danska og skapast af
þessu umræður um samskipti erlendra ljósmæðra við ljósmæðrafélögin
í löndunum. Engin ákveðin niðurstaða fékkst í málinu, en allir eru þó
sammála um að heppilegt sé að erlendar ljósmæður gangi í félag ljós-
mæðra í viðkomandi landi og hafi þannig bakland ef eitthvað bjátar á.
Vorið 2014 hófst kandidats menntun (ígildi meistaraprófs) í ljósmóð-
urvísindum við Syddansk Universitet í Odense. Námið er eftirsótt og þær
ljósmæður sem útskrifuðust úr fyrsta hollinu fengur allar vinnu við sitt
sérsvið.
Finnskar ljósmæður heldu upp á 100 ára afmæli sitt á árinu (septem-
ber) og var þema ársins; réttur kvenna til að fá þjónustu ljósmæðra (e.
women‘s rights to midwife).
Þær leggja mikla vinnu í að hafa áhrif pólitískt á að ljósmæður verði
aðalumönnunaraðili kvenna á meðgöngu, í fæðingu og sængurlegu og að
finnskar konur eigi rétt á þjónustu ljósmæðra á hverju æviskeiði sínu.
Finnskar ljósmæður hafa bent á kosti þess að getnaðarvarnir verði
gjaldfrjálsar fyrir ungt fólk og hafa um 50 borgir/sveitarfélög hrint þessu
í framkvæmd.
Finnska ljósmæðrafélagið hefur lagt áherslu á að eðlilegar fæðingar
séu viðmið/hugmyndafræði ljósmæðra og haldið fjölda námskeiða fyrir
ljósmæður sem þær telja að hafi haft áhrif á að t.d. vatnsfæðingum
hefur fjölgað. Félagið hefur hvatt til þess að nám ljósmæðra verði 5 ára
mastersnám.
Eins og kom fram í skýrslu okkar á síðasta ári er í Færeyjum áfram
ákveðinn vandi á eina sjúkrahúsi landsins, yfirljósmóðirin var rekin og
starfið lagt niður af stjórnendum spítalans. Ljósmæðrafélagið kærði þessa
uppsögn og vann málið og yfirljósmóðirin kom aftur til starfa í ágúst, en
áfram undir sömu stjórn spítalans. Þetta reyndist þungur róður og endaði
með því að hún sagði starfi sínu lausu 1. mars. Mikið hefur reynt á stjórn-
endur ljósmæðra á undanförnum árum og hefur ljósmæðrafélagið hlutast
til um að unnin verði vinna með stjórn spítalans til að skoða skipulag
varðandi þessa þjónustu og starfslýsingu yfirljósmóður.
Árið einkenndist að auki af kjarabaráttu ljósmæðra og stigvaxandi
verkföllum sem enduðu með því að 24. nóvember kl 15.00 var engin
ljósmóðir á vakt á öllum eyjunum. Sunnudaginn 26. nóv var þeim boðið
til fundar með fjármálaráðherra og á mánudeginum þann 27. skrifuðu
ljósmæður undir nýjan kjarasamning til þriggja ára. Samningurinn hafði
í för með sér umtalsverðar kjarabætur fyrir ljósmæður. Sem dæmi má
nefna að ljósmæðrum hefur fjölgað um sex á sjúkrahúsinu (3,75 stöðu-
gildi). Mikil eftirvænting er eftir því að ný fæðingardeild opni í nýja hluta
sjúkrahússins og mun það verða árið 2021 ef áætlanir standast.
Áslaug Valsdóttir formaður Ljósmæðrafélags Íslands kynnti skýrslu
félagsins og sagði frá kjaraviðræðum og gangi þeirra. Íslenska félagið á
100 ára afmæli 2019 og hefur árið litast af undirbúningi afmælisins og
ráðstefnu NJF sem verður haldin í Hörpu 2. – 4. maí. Hún sagði einnig frá
Twinning verkefni við hollenska ljósmæðrafélagið KNOV.
Frekari upplýsingar um stöðuna á Íslandi má finna í skýrslu formanns
frá aðalfundi 2019.