Ljósmæðrablaðið - des. 2019, Blaðsíða 34

34 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - DESEMBER 2019
Það fór varla fram hjá neinum fyrir stuttu þegar
konu á 36. viku meðgöngu var vísað úr landi
ásamt tveggja ára syni og eiginmanni sínum.
Sem hjúkrunarfræðingur og nefndarmeðlimur
um málefni umsækjenda um alþjóðlega vernd
á Landspítalanum hef ég miklar áhyggjur af
þessum viðkvæma hópi og finn ég mig því knúna
til að skrifa þessa grein. Umsækjendur um alþjóð-
lega vernd á Íslandi búa við afar skerta heilbrigð-
isþjónustu þar sem samkvæmt lögum einungis
lífsnauðsynlegum meðferðum á að sinna. Þó sýna
rannsóknir fram á það að þessi jaðarsetti hópur,
sem og aðrir jaðarsettir hópar, hafa meiri þörf
fyrir góða alhliða heilbrigðisþjónustu. Þetta stafar
af mörgum orsökum m.a. vegna þess að þessir
hópar eru líklegri til að hafa upplifað stór andleg
og/eða líkamleg áföll í heimalandi sínu eða á
vegferð sinni til betra lífs. Eins hafa rannsóknir
sýnt fram á verra heilsulæsi hjá þessum hópi
ásamt meiri heilsukvíða. Þungaðir einstaklingar í
þessum hópi eru jafnframt sjö sinnum líklegri til
að upplifa áhættumeðgöngu.
Eins og nýliðnir atburðir hafa sýnt okkur þá er að verða æ erfiðara
fyrir heilbrigðisstarfsfólk að sinna þessum hópi svo vel skyldi. Ég er
uggandi yfir þeirri þróun að aðrar ríkisstofnanir geti tekið fram fyrir
hendur sérfræðinga á Landspítalanum og túlkað gögn sem við gefum frá
okkur um heilsu þessara sjúklinga að vild. Þessar sömu stofnanir nýta
sér lækni göngudeildar sóttvarna til að gefa út vottorð um einstaklinga
sem sá sami læknir hefur aldrei séð eða sinnt. Vegna rétts lagalegs orða-
lags er það vottorð tekið fram yfir vottorð frá spítalanum þrátt fyrir að
umræddur læknir sé lungnalæknir en ekki kvenlæknir og hafði eins og
áður sagði ekki hitt sjúklinginn. Heilbrigðisstarfsfólk sem vinnur með
þessum hætti kallar skömm yfir okkar stéttir og rýrir trúverðugleika
okkar. Mikilvægt er að sjúklingar okkar treysti því að eiga öruggt skjól
á Landspítalanum og að orð okkar standist í
samskiptum við aðrar ríkisstofnanir. Annað í
þessu máli sem kom illa við mig, ásamt mörgu
fleira heilbrigðisstarfsfólki, var að á meðan
konan dvaldi á Landspítalanum var lögreglan
fyrir utan með blikkandi lögregluljós á bíl sínum.
Ég sé ekki að tilgangurinn með því hafi verið
nokkur nema til að ógna konunni og jafnvel til
að undirstrika fyrir starfsfólki að hér væri á ferð
kona sem væri ólögleg í okkar landi. Að sinna
fólki undir þessum kringumstæðum og jafnframt
geta ekki veitt sjúklingi öryggi fyrir utanaðkom-
andi ógn eins og þessari er algjörlega ólíðandi
að mínu mati og gerir okkur erfitt fyrir að sinna
þessum sjúklingahópi jafn vel og öðrum. Þetta
atvik sýnir okkur að það er nokkuð greinilegt að
ríkisstofnanirnar vinna ekki að sama markmiði:
sanngirni og velferð þjónustuþega sinna.
Heilbrigðisstarfsfólk sver þess eið að sinna
öllum sem til þess leita jafnt og af alúð. Við
eigum að vera málsvarar sjúklinga okkar og
einungis vinna að hag þeirra. Við erum ekki
varðhundar útlendingastefnu landsins eða féhirðar ríkisins. Mikilvægt er
að heilbrigðisstarfsfólk geti sinnt skjólstæðingum sínum þvert á uppruna
og sama hvaða samfélagshópum skjólstæðingarnir tilheyra. Það getum
við því miður ekki gert fyrr en allir sjúklingar okkar fá jafnan rétt til
heilbrigðisþjónustu.
Ég hvet lesendur þessa bréfs til að setja sig í spor þeirra sem hafa ekki
greitt aðgengi að heilbrigðisþjónustu og reyna að sjá fyrir sér samfélag
og heilbrigðiskerfi sem tekur fólki með opnum örmum óháð uppruna.
Eins hvet ég heilbrigðisstarfsfólk til að láta í sér heyra þegar sjúklingar
okkar eru beittir óréttlæti. Á Íslandi er mikil velmegun og það er til
skammar að við viljum ekki deila þeim gæðum með þeim sem minnst
mega sín. Við verðum að gera betur.
Ú R Þ J Ó Ð F É L A G S U M R Æ Ð U N N I
HEILBRIGÐISÞJÓNUSTA ÓHÁÐ UPPRUNA
– við verðum að gera betur
Anna Kristín B. Jóhannesdóttir
hjúkrunarfræðingur á Landspítala
og meistaranemi við H.Í
um samfellda þjónustu ljósmæðra. Minnt var á að árið 2020 er ár ljós-
mæðra og hjúkrunarfræðinga og mun EMA taka virkan þátt í samstarfi við
félög sín og skoða fjárhagsstyrki til verkefnisins.
Tékknesku ljósmæðrafélögin sem eru tvö, voru gestgjafar og kynntu
vel starfsemi sína og störf ljósmæðra í Tékklandi. Ljósmæður þar segja
að tölfræði í landinu varðandi fæðingar sé afar léleg t.d. séu ekki til neinar
upplýsingar um mæðradauða og engin reglugerð eða lagasetning sé til um
starfsemi stéttarinnar. Nám þeirra er almennt séð þannig að það er 3ja ára
BSc nám og síðan þriggja ára sérfræðinám t.d. í heilsugæslu, hjúkrun/
umönnun eftir skurðaðgerðir í fæðingu eða vegna kvensjúkdóma og gjör-
gæslu þessa hóps.
Um þetta spunnust nokkrar umræður og t.d. upplýsti ljósmóðir frá
Búlgaríu að þær störfuðu ekkert sjálfstætt og hittu oft sínar konur á kaff-
húsum og víðar. Í landinu er sú þróun nú að konur koma ekki í mæðra-
vernd og eru ljósmæður að reyna með þessu móti að stuðla að því að
þær hitti einhvern fagmann á meðgöngunni til skrafs og ráðagerða hið
minnsta. Þar í landi er mikil togstreita milli lækna og ljósmæðra um hver
eigi að sinna þessum hópi þ.e. konum í barneignarferli og ekkert rætt
um samvinnu! Árið 1519 kom út fyrsta bókin um ljósmæðrakennslu og
1615 voru ljósmæður prófaðar fyrst, svo stéttin hefur verið til í landinu í
langan tíma og starfaði við fæðingarþjónustu og var virt sem stétt allt þar
til landið var innlimað í Sovétríkin. Eftir það var tekið upp nýtt kerfi og
löggjöf, sem gengur illa að koma til baka. Ljósmæður sem eru viðstaddar
heimafæðingar geta verið sektaðar um allt að 40.000 evrur.
Varðandi nám ljósmæðra kom í ljós að 22 af 30 löndum eru með direct
entry nám fyrir ljósmæður og í 25 af 28 ríkjum eru hjúkrunarfræðingar
á einn eða annan hátt að starfa við þjónustu í barneignarferlinu svo sem
mæðravernd, sængurleguþjónustu og jafnvel fæðingarþjónustu. Í Króatíu
þurfa ljósmæður að endurnýja leyfi sitt á 6 ára fresti.
Umræðuefni fundarins fyrir utan hefðbundin fundarstörf var samfelld
þjónusta ljósmæðra í öllu barneignarferlinu og sömuleiðis gegnum lífs-
skeið kvenna og fjölskyldna þeirra. Nokkrir fyrirlestrar voru fluttir um
efnið, bæði reynslu af slíkri þjónustu, hugmyndafræði hennar hvernig
verið væri að kenna ljósmæðranemum um hana bæði klíniskt og akadem-
iskt. Umræður voru fjörugar og var hópnum skipt í þrjá hópa og fjallað
ítarlega um þrjá þætti sem skipta máli; -samfella í þjónustu og kennsla
nemenda,- samfella í þjónustu í reynd, drifkraftur, stefnumörkun og
innleiðsla, -samfelld þjónusta og rannsóknir, hvaða rannsóknarspurningar
væri heppilegt að setja fram?
Menntunarráðstefna EMA verður að þessu sinni í Malmö í Svíþjóð í lok
nóvember 2019, og hefur hún verið auglýst meðal ljósmæðra á Íslandi.
Forseti samtakanna er Mervi Jokinen. Næsti fundur verður í Brussel á
næsta ári.
Áslaug Valsdóttir formaður LMFÍ
Hildur Kristjánsdóttir fráfarandi formaður NJF
Framhald frá bls. 9