Ljósmæðrablaðið - des. 2019, Blaðsíða 35

35LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - DESEMBER 2019
Sumar ákvarðanir einstaklinga leiða til keðjuverkunar atburða í lífi
annarra mörgum árum síðar. Svo var með ákvörðun Páls Sigðurðssonar
þegar hann ákvað árið 2002 að fara sem skiptinemi til Rússlands. Engan
hefði grunað þá að þetta spor sem hann steig mundi leiða til þess að 26
íslenskar ljósmæður færu 17 árum síðar í kynnisferð til Sankti Péturs-
borgar í Rússlandi. En til að gera langa sögu stutta þá er Páll sonur
Sigríðar Pálsdóttur ljósmóður á Selfossi. Sigríður fór sjálf að læra rúss-
nesku og fór í tenglsum við það í skiptinám til Pétursborgar. Þar komst
hún í kynni við rússneskar ljósmæður sem brunnu fyrir því að bæta hag
ljósmæðra þar. Þær óskuðu eftir stuðningi frá Íslandi og ámálguðu það
við Sigríði hvort að gerlegt væri að fá nokkrar íslenskar ljósmæður í
heimsókn. Þetta smávatt upp á sig og að lokum fór það svo að 44 manna
íslenskur hópur fór, 26 ljósmæður og 18 makar og fylgifólk í sex daga
afar fróðlega kynnis- og skemmtiferð.
Ljósmæðrunum gafst kostur á að skoða tvö sjúkrahús. Annað var stórt
háskólasjúkrahús og hitt var fæðingarhús nr. 17. Fæðingarhús á ekkert
skylt við fæðingarheimili, þar fer fram öll venjuleg barneignarþjónusta
en hún er öll í einu húsi og engin önnur starfssemi fer þar fram. Það má
eiginlega segja að þetta sé kvennadeild. Við vitum ekki hvað svona hús
eru mörg í Pétursborg en það má leiða getum að því að þau séu a.m.k. 17.
Áslaug Valsdóttir
FÆÐINGARHÚS NR. 17
Það var spennt ljósmóðir frá litlu Akureyri sem hélt af stað ásamt
nokkrum kollegum í skoðunarferð að morgni 10. október sl. Hópurinn
minn átti að fá að heimsækja fæðingarheimili á meðan hinn helmingur-
inn af hópnum fór á háskólasjúkrahús borgarinnar. Kata, konan hans
Péturs fararstjóra, var okkar fararstjóri þennan dag og þar sem hún hafði
nýlega gengið í gegnum það að eiga fyrsta barn sagði hún okkur aðeins
frá fæðingarþjónustunni, fæðingarorlofi og slíku á leið á staðinn. Við
fengum t.d. að vita að meðgönguvernd væri í umsjá lækna og að um
tvöfalt kerfi væri að ræða, einkarekið og ríkisrekið. Ef maður væri vel
fjáður væri hægt að kaupa sér þá þjónustu sem maður vildi, t.d. að tryggja
sér ákveðinn lækni og jafnvel ljósmóður til að sjá um sig í fæðingunni.
Hún leiðrétti fljótlega þann misskilning að við værum að fara á eitthvað
kósí fæðingarheimili, heldur væru ríkisreknir fæðingarspítalar reknir
sem sjálfstæðar stofnanir um borgina, þessi væri einn af tíu eða ellefu
slíkum. Á rússnesku heitir slík stofnun í beinni þýðingu ,,fæðingarhús“
og þaðan var líklega misskilningurinn um fæðingarheimili upprunninn.
Hún sagði okkur líka að í fæðingarorlofi væru mæðrum tryggð full laun
í 140 daga, 70 daga fyrir fæðingu og 70 daga eftir hana. Það þýðir að
maður getur farið í fæðingarorlof á fullum launum 30 vikur gengin.
Eftir það tæki við fæðingarorlof í 18 mánuði á 40% launum og síðan
18 mánaða launalaust foreldraorlof, þar sem maður heldur stöðu sinni á
vinnumarkaði, sem flestar mæður nýttu sér. Feður ættu líklega tæknilega
rétt á að fá hluta af fæðingarorlofinu en engin hefð væri fyrir að nýta
það. Þegar við renndum loksins inn á planið hjá spítalanum mátti þar
sjá glænýjan bíl, með risastóra slaufu á toppnum, þar rétt hjá var verið
að stilla upp myndavél á þrífót. Ég hugsaði sem svo að þetta væri nú
undarleg staðsetning á einhverri auglýsingamyndatöku! Meira um það
síðar. Þegar inn var komið mættu okkur læknir spítalans og túlkur, ein
af ungu konunum sem ætlaði að vera með okkur á ráðstefnunni daginn
eftir, félagsfræðistúdent í doktorsnámi sem rannsakaði störf ljósmæðra.
Byggingin var greinilega aðeins komin til ára sinna en allt skínandi
hreint og ræstingarilmur í lofti. Enda voru okkur afhentar skóhlífar
og hlífðarsloppar sem við klæddumst á meðan á heimsóknin stóð. Fátt
kom á óvart til að byrja með. Við þræddum dæmigerða spítalaganga,
kíktum inn á áhættumeðgönguvernd, sængurlegustofur og skurðstofur.
Allt var snyrtilegt en enginn íburður í aðbúnaði, rúm sængurkvennana
aðeins beddar með frekar þunnum dýnum, sængurfötin líkt og saman-
safn afganga héðan og þaðan, þó tæki eins og hjartsláttarsíritar væru í
meðgönguverndinni og barnavogir við hvert rúm á sængurlegustofunum.
Vaktaðstaða starfsfólks var aðeins eitt skrifborð í opnu rými á miðjum
gangi og á sængurlegudeildinni höfðu ljósmæður eina vaktaðstöðu og
barnahjúkrunarfræðingar aðra í sitt hvorum enda gangsins. Ljósmæð-
urnar áttu fyrst og fremst að þjónusta konurnar og hjúkrunarfræðingarnir
börnin þó báðar stéttir ættu að geta hjálpað til við brjóstagjöf og slíkt.
Hvergi var gert ráð fyrir einbýlum og talaði yfirljósmóðirin um að aldur
húsnæðisins takmarkaði starfsemina að einhverju leiti. Á spítalanum
voru tæplega 4000 fæðingar á ári og tekið var á móti börnum eftir 34.
viku meðgöngu. Þó var sérhæfing þessa spítala eða yfirlæknis hans
Twin-to-twin transfusion syndrome (TTTS) og var aðgerð í gangi tengdu
slíku tilfelli þegar við komum á svæðið. Svo fengum við m.a. að vita að
mögulegt er að útskrifast sem ljósmóðir eftir tæplega þriggja ára nám á
framhaldsskólastigi sem þýðir að yngstu nýútskrifuðu ljósmæðurnar eru
17-18 ára. Einnig að keisaratíðni væri á bilinu 10-30% eftir stofnunum
og tíðni mænurótardeyfinga á þessum spítala væri um 30%.
Þegar komið var á fæðingarganginn kom maður fyrst í þann raun-
veruleika sem maður óttaðist. Á undirbúnings- eða móttökuherbergi
voru sjö beddar eða ambúlansar þétt saman, aðeins skilrúm á hjólum á
milli, ekkert pláss til að hreyfa sig og örugglega ekki auðvelt að komast
á snyrtingu þegar mikið var að gera. Fæðingargangurinn, þar sem
fæðingarstofurnar voru, var læstur og okkur skýrt frá því að þar fengi
aðeins að koma inn starfsfólk á vakt. Fyrsta fæðingarstofan blasti við
á aðra hönd þegar komið var rétt inn fyrir dyrnar, á henni voru vængja-
hurðir með svo stórum gluggum að auðveldlega mátti sjá hvað þar færi
fram. Önnur eins stofa kom þar næst og síðan stærri stofa með fjórum
fæðingarrúmum í. Engin skilrúm þar á milli. Við fengum þó að vita
að feður gætu mögulega verið viðstaddir fæðingar, slíkt væri þó ekki
almennt og væri enn frekar nýtt fyrirbæri, líklega um 10 ára gamalt. Það
fyrsta sem maður hugsaði var hvort þeir gætu jafnvel gengið fram hjá
og séð inn á fæðingarstofur hjá öðrum konum en sinni eigin? Við því
fengust ekki skýr svör.
Að heimsókninni lokinni urðum við vitni að skemmtilegu atviki,
þegar móðir með nýbura sinn var sótt til heimferðar. Öll fjölskyldan
var mætt til að fagna þeim, myndir teknar, blóm og blöðrur, hlátur og
hamingja í loftinu. Okkur hafði verið tjáð að sængurkonur væru yfirleitt
þrjá daga á spítalanum eftir fæðingu og lagt væri upp með að þær fengju
næði til að jafna sig og lítið væri um heimsóknir, þannig hefði skapast
þessi hefð að öll fjölskyldan kæmi að sækja og sjá þá nýburann jafnvel
í fyrsta sinn. Okkur var einnig sagt að með batnandi efnahag þætti það
verulega svalt að geta fært konu sinni bíl á sængina. Þarna var komin
RÚSSLANDSFERÐIN
F R É T T I R