Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2018, Qupperneq 51

Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2018, Qupperneq 51
fyrri liðanna þegar þeir standa sjálfstæðir eru leikfimi og hræsni. Í fjórða lagi eru svonefndar þágufallssamsetningar (sjá Kristínu Bjarnadóttur 2000). Þær eru takmarkaður hópur samsetninga þar sem fyrri liðurinn er í þágufalli en seinni liðurinn getur verið lýsingarháttur þátíðar, sbr. fánum - prýddur, gulliblandaður og hugsjónumborinn, lýsingarorð, sbr. sjálfum - glaður og ljónumlíkur, sögn, sbr. fótumtroða, tryggðumbinda og gullimála, eða nafnorð, sbr. sjálfumgleði og hugumstærð. Þessar samsetningar líkjast að sumu leyti svonefndum innlimunarferlum (e. incorporation). Í fótum - troða er andlagið fyrri hluti samsetningarinnar, sbr. troða fótum → fótum - troða. Í fimmta og síðasta lagi eru setningarlegar samsetningar (e. phrasal compounds) sem eru byggðar upp af fyrri lið sem er setningaliður eða jafn- vel heil setning ættuð úr setningarhluta málfræðinnar og seinni lið sem er venjulegt orð. Dæmi um setningarlega samsetningu er eftirfarandi: Tryggvi Þór spilaði út [[bannað-að-gera-grín-að-fötluðum]-spilinu] (no.) þar sem greina má setningarformgerðina í lýsingarorðslið með nafnháttarsetn- ingu. Setningarlegar samsetningar eru óvenjulegar því oftast er gert ráð fyrir að orðasafn og setningarhluti séu aðskildir þættir málfræðinnar sem lúta ólíkum lögmálum og að reglur um samsetningu eigi heima í orðasafni og geti þar af leiðandi ekki náð í setningarliði eða heilar setningar úr setn- ingarhluta (þetta er reyndar umdeilt en fá má nánari útlistun á þessu fyrir- bæri og sambandinu milli orðasafns og setningahluta hjá t.d. Wiese 1996, Scalise og Guevara 2005 og Sato 2010 og fyrir íslensku sérstaklega hjá Þorsteini G. Indriðasyni 2017a og Kristínu Bjarnadóttur 2017). Áhersluforliðir geta bæði verið hluti stofn- og eignarfallssamsetninga en það sem skilur að áhersluforliði og fyrri liði samsetninga er aðallega merkingarrýrnunin sem rædd verður betur í 3.4, þ.e. að áhersluforliðirnir hafa misst eiginlega merkingu í samanburði við samsvarandi sjálfstæð orð og að þeir eru aðallega notaðir til þess að leggja sérstaka áherslu á grunn - orðið sem þeir standa með (sbr. (1)). Annað sem skilur að áhersluforliði og samsvarandi fyrri liði samsetninga er að áhersluforliðirnir standa oftast með orðum af öðrum orðflokki en sjálfstæða orðið (sbr. (3)) og að hægt er að flytja áhersluna af áhersluforliðnum yfir á grunnorðið en það er ekki hægt þegar um venjulegar samsetningar er að ræða. 3.2 Helstu einkenni aðskeytislíkja Í þessum undirkafla er fjallað um atriði sem helst einkenna svonefnd aðskeytislíki (forskeytis- og viðskeytislíki). Stevens (2005:73), Ascoop og Leuschner (2006:245–246), Goethem (2008:28) og Meibauer (2013:27) Um eðli og einkenni áhersluforliða í íslensku 51
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204
Qupperneq 205
Qupperneq 206
Qupperneq 207
Qupperneq 208
Qupperneq 209
Qupperneq 210
Qupperneq 211
Qupperneq 212
Qupperneq 213
Qupperneq 214
Qupperneq 215
Qupperneq 216
Qupperneq 217
Qupperneq 218
Qupperneq 219
Qupperneq 220
Qupperneq 221

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.