Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2018, Page 113

the dis course of standard ideology.” Um vit tulka tey føroyskum úrslitini
á sama hátt sum Kristiansen, koma vit í ta støðu, at stigskipanarkanningin
vísir eina týðiliga dialektala stigskipan við høvuðsstaðarmálinum á ovastu
rók, meðan grímukanningin vísir eitt fjalt dialektalt tolsemi. Ein onnur
frágreiðing til tey ymisku úrslitini í teirri føroysku kanningini kann vera
sjálvt háttalagið, har ið hesir báðir kanningarhættirnir innihalda svar til
tvey ymisk sløg av spurningum. Grímukanningin roynir at fanga reak-
tiónir til talumál, meðan stigskipanarkanningin byggir á svar, har ið næm-
ingarnir fáa útflýggjað ein lista, har ið svarmøguleikarnir eru settir upp
frammanundan. Svenstrup og Thøgersen (2009) vísa á í sínum greining-
um av stigskipanarkanningum í Danmark, at tað kann vera munur á, hvussu
málfrøð ingar og leikfólk uppfata spurningarnar og svarmøguleikarnar. Tá
ið heimildarfólk fáa útflýggjað eitt spurnablað, har ið tey skulu meta um
ymsar dialektir, kann tað henda, at teirra metingar av stigskipanini ikki
byggja á máldiskursin, t.d. á sosiobúskaparligar munir og mentanarligar
stereotypiir. Vit kunnu heldur ikki síggja burtur frá, at næmingarnir ikki
uppfata tær 15 grímurnar sum góð umboð fyri mentanarligar og sosiobú-
skaparligar stereo typiir. Harumframt kann tað vera, at næmingarnir ikki
hildu, at tær 15 ungu grímurnar umboðaðu dialektirnar nóg væl, tí at brot -
ini vóru so stutt. Her kunnu vit nevna, at tað, sum eyðkendi dialektkann-
ingar í Norður londum í 19. og 20. øld, var, at heimildarfólkini sum oftast
vóru eldri menn, sum alt sítt lív høvdu búð á bygd (sbr. styttingina NORM,
t.e. non-mobile, old, rural, male; Chambers og Trudgill 1980).
Úrslitið av teirri føroysku grímukanningini er ólíkt úrslitunum í
donskum grímukanningum (Kristiansen 2009). Hinvegin líkjast tey før -
oysku úrslitini teimum norsku (Anderson 2010; Anderson og Bugge
2016). Úrslitini av grímukanningunum í Føroyum og Noregi eru áhuga-
verd á tann hátt, at samanborið við Danmark hava hvørki Føroyar ella
Noreg ein almennan talumálsstandard, og tí er dialektnýtsla góðtikin og
væntað á øllum økjum. Hetta verður tulkað soleiðis, at dialektnýtsla í
Danmark verður sett í samband við neilig sosial virði og at grímurøddir
við dialektalari variatión tí elva til eitt meira einsháttað svarmynstur enn
í Føroyum og Noregi. Dialektnýtsla í tí almenna rúminum og í miðlun-
um kann eisini vera við til at styrkja kensluna av, at her er ikki talan um
nakran talumálsstandard og at dialektal variatión tí verður uppfatað sum
ómarkað í Føroyum og Noregi.
Føroyar og Noreg eru áhugaverd í evropeiskum samanhangi, tí sosialt
líkjast tey øðrum londum, burtursæð frá talumálsligari standardisering.
Úrslitini frá teimum føroysku og norsku grímukanningunum vísa týði -
Hugburður til variatión í føroyskum talumáli 113