Bændablaðið - 09.02.2017, Qupperneq 22

22 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. febrúar 2017
Á síðasta ári kom upp á Sikiley
sýking af völdum nýs stofns af
stöngulryðsvepp. Talin er hætta
á að sýkingin geti haft alvarlegar
afleiðingar á hveitirækt í Evrópu
á þessu ári.
Plöntusjúkdómafræðingar við
Cambridge-háskóla segja að fram
til þessa hafi þeir farið varlega
í yfirlýsingum sínum um hættu
á útbreiðslu sýkingar af völdum
sveppsins og hrópa úlfur úlfur. „Í
dag bendir samt margt til að sýk-
ing af völdum stöngulryðsveppsins
geti orðið sú alvarlegasta sem dunið
hefur yfir hveitirækt í Evrópu í herra
háans tíð.“
Hætta á útbreiðslu
Bæði Alþjóðlega ryðsveppsvar-
nar miðstöðin í Danmörku og
Alþjóðlega maís- og hveitirækt-
unarmiðstöðin í Mexíkó hafa sent
frá sér viðvaranir vegna hættu á
útbreiðslu sýkingarinnar og mögu-
legum afleiðingum hennar.
Sýking af völdum stöngulryð-
sveppsins lýsir sér í að brúnleitir
eða ryðleitir blettir koma á stöngul
og blöð hveitiplantnanna. Bletturinn
er í raun sveppasýking sem drepur
plöntuna á stuttum tíma. Gró svepp-
anna berast auðveldlega um langar
vegalengdir með vindi.
Á síðasta ári voru skemmdir
af völdum sýkingarinnar aðallega
bundnar við Sikiley þar sem
sýkingin eyðilagði uppskeru á
þúsundum hektara af hveiti.
Sýking af völdum stöngul-
ryðsvepps fór um hveitiakra í
Evrópu eins og eldur í sinu um
miðja síðustu öld. Í framhaldi af
þeim sýkingum var unnið mikið
kynbótastarf sem leiddi til þess að
til urðu hveitiafbrigði sem voru að
mestu ónæm fyrir stöngulryðsvepp.
Síðan hefur Evrópa að mestu verið
laus við sýkingar stöngulryðsveppi.
Á níunda áratug síðustu aldar
kom upp afbrigði af stöngulryð-
sveppi sem kallaðist Ug99 og olli
uppskerubresti víða í Afríku og í
Mið-Austurlöndum.
Ein af ástæðum mikillar hræðslu
á útbreiðslu sveppsins núna er að
hann getur sýkt fjölda hveitiafbrigða
sem hafa verið kynbætt til að þola
sýkingar af völdum margra ólíkra
stofna af stöngulryðsveppi.
Gulryð breiðist út
Auk stöngulryðsvepps hafa komið
upp sýkingar af völdum tveggja
stofna af gulryði í hveiti. Sýkingar
af völdum gulryðs hafa í fyrsta
sinn komið upp á stórum svæðum í
Evrópu, Norður- og Austur-Afríku
og Mið-Evrópu.
Fyrir nokkrum árum olli sýk-
ing af völdum gulryðs miklum
skaða og uppskerubresti á stórum
svæðum í Afganistan og Norður-
Ameríku.
Matvælaverð gæti hækkað
Afleiðing sýkinga í hveiti af völd-
um stöngulryðs og gulryðs gæti
verið uppskerubrestur á stór-
um svæðum sem mundi leiða til
hækkandi verðs á hveiti og öðrum
matvælum.
Önnur afleiðing aukinnar
útbreiðslu sveppasýkingarinnar
er aukin notkun á sveppaeitri í
landbúnaði. /VH
Pokapökkunarvél ásamt
skammtara og lyftubúnaði
og þremur stærðarhólkum
til sölu. Áhugasamir hafið
samband við Leif Þórsson á
E-mail: leifur@esja.is
UTAN ÚR HEIMI
Stöngulryðsveppur herjar á hveiti í Evrópu
– Afleiðing sýkinga í hveiti af völdum stöngulryðs og gulryðs gæti verið uppskerubrestur á stórum svæðum og hækkandi hveitiverð
Afleiðing sýkinga í hveiti af völd-
um stöngulryðs og gulryðs gæti
verið uppskerubrestur á stórum
svæðum.
Sýking af völdum stöngulryð sveppsins lýsir sér í að brúnleitir eða ryðleitir blettir koma á stöngul og blöð hveitiplantanna.
Mótmæla hækkun
á raforku
„Eitt helsta baráttumál samtak-
anna hefur verið að jafna hús-
hitunarkostnað íbúa sem búa á
köldum svæðum en frá janúar
2013, hefur raforkuverð hækkað
um 12,6-22,63%.
Á sama tíma hefur vísitala
neysluverðs einungis hækkað um
8,85%,“ segir í bókun sem Samtök
sveitarfélaga á köldum svæðum
sendi iðnaðar- og viðskiptaráðherra
á dögunum.
Kemur harkalega niður á íbúum
Í bókuninni er lýst miklum vonbrigð-
um með þær hækkanir sem orðið
hafa á raforku frá árinu 2013, en
sú hækkun er sögð langt umfram
hækkanir á vísitölu. „Svo virðist
sem sölufyrirtækin hafi nýtt sér þá
staðreynd að hækkun hefur orðið
á niðurgreiðslum til íbúa á köldum
svæðum og hækkað gjaldskrár sínar
óhóflega sem kemur harkalega niður
á íbúum sem búa á þeim svæðum,“
segir í bókuninni.
Stjórn samtakanna telur þessar
hækkanir á raforkuverði algjörlega
úr takti við eðlilegar hækkanir og
mótmælir þeim harðlega. Jafnframt
skora Samtök sveitarfélaga á köld-
um svæðum á ráðherra orkumála að
skipa starfshóp sem fari yfir málin
og komi með tillögur til ráðherra
hvernig hægt sé að ná þeim mark-
miðum að jafna húshitunarkostnað
á landinu óháð orkugjafa.“ /MÞÞ