Bændablaðið - 08.05.2017, Side 26

26 Bændablaðið | Fimmtudagur 8. júní 2017
Gróðursett óvenjusnemma í Fnjóskadal
Rúnar Ísleifsson, skógarvörður
á Norðurlandi, telur óhætt að full-
yrða að aldrei hafi gróðursetning
norðan heiða hafist jafn snemma
árs og nú.
Starfsfólk í starfsstöð Skóg-
ræktarinnar á Vöglum í Fnjóskadal
hófst handa um miðjan maí við
gróðursetningu í jarðunnið land á
Hálsmelum norðan Vaglaskógar.
Eindæma góður vetur að baki
Á vef Skógræktarinnar segir að
nýliðinn vetur hafi verið með
eindæmum góður á Vöglum, veð-
ursæll og snjóléttur. Þar eru menn
vanir miklum snjóþyngslum sem
iðulega tefja fyrir vinnu í skógin-
um langt fram á vor. Í vetur bar
hins vegar svo við að hægt var að
vinna í skóginum í öllum mánuð-
um við grisjun og önnur störf.
Óvenju auðvelt var að sækja jóla-
tré fyrir jólin og vinna að umhirðu
birkiskógarins og öflun eldiviðar.
Ekki kom til skorts á birki til eldi-
viðargerðar og tókst að koma upp
góðum birgðum. Vinnuafl hefur
því nýst mjög vel enda dýrmætt að
geta notað veturinn til grisjunar og
annarrar umhirðu. Birkiskógurinn
kemur vel undan vetri og lítið ber
á snjóbroti.
Hálsmelar verða Hálsskógur
Vinna heldur áfram við að breyta
Hálsmelum aftur í Hálsskóg.
Á síðasta ári var jarðunnið rýrt
mólendi á austanverðum melun-
um og gróðursetning hófst þar
15. maí síðastliðinn. Gróðursett
verður stafafura í alls um þriggja
hektara svæði á Hálsmelum, að
mestu leyti Opphala-yrki sem
er sænskt frægarðaefni kynbætt.
Einnig verður sett niður svolítið af
kvæminu Skagway. Því má búast
við að þarna vaxi upp fyrsta flokks
nytjaskógur, annars vegar bein-
vaxin kynbætt fura með hentuga
greinabyggingu til timburvinnslu
og hins vegar nýtist Skagway-
kvæmið vel sem jólatré. Þegar
gróðursetningu lýkur á Hálsmelum
verður sett fura í svipað svæði og
álíka stórt að Skuggabjörgum utar
í Fnjóskadalnum.
Fjölbreytilegt vistkerfi
Jafnvel þótt Hálsmelar hafi nú verið
friðaðir fyrir beit í þrjá áratugi er
tiltakanlegt hversu lengi svo illa
farið og blásið land er að gróa upp
af sjálfu sér.
Víða sést lítil breyting ef nokkur
frá ári til árs. Þrátt fyrir mikið
fræframboð nær birkið ekki að ræta
sig á stórum flákum en þó eru inn
á milli hrísmóar sem verða heldur
gerðarlegri með ári hverju. Ekki er
gróðursett í öll slík svæði og því
verður skógurinn á Hálsmelum
fjölbreytilegt vistkerfi sem til dæmis
hentar ólíkum fuglategundum, bæði
þeim sem sækja í skóg og tegundum
sem fremur kjósa opnari en þó vel
gróin svæði. Í stað fábreytilegrar
auðnarinnar kemur því þróttmikið
vistkerfi með mikilli líffjölbreytni.
/MÞÞ
SKÓGRÆKT&LANDGRÆÐSLA
Erna Sigrún Valgeirsdóttir gróðursetur stafafuru af sænska frægarðayrkinu
Opphala í jarðunnið land á Hálsmelum í Fnjóskadal. Gróðursetning hófst 15.
maí, fyrr en vitað er um áður þar um slóðir. Myndir / Pétur Halldórsson
Benjamín Örn Davíðsson aðstoðarskógarvörður og Rúnar Ísleifsson
skógarvörður skeggræða jarðvinnslu og gróðursetningu í jarðunnið land. Í
baksýn vex lerki á landi sem fyrir 20 árum var aðeins sandur og grjót.
Um allt land virðist mikil blómgun á
ýmsum tegundum, til dæmis birki.
Horfur eru á því að í haust verði hægt
að safna miklu fræi. Mikið er af bæði
kven- og karlreklum á Vaglabirkinu.
Nýsprottið lauf á hengibjörk í
starfsstöðinni á Vöglum um miðjan
maí.
Rúnar skógarvörður tekur mynd af
blómstrandi lerkitré á Hálsmelum.
Saga skógræktar og Gömlu Gróðrarstöðvarinnar
á Akureyri á gömlum veggspjöldum
Bjarni E. Guðleifsson náttúru-
fræðingur kom færandi hendi
í Gömlu-Gróðrarstöðina á
Akureyri á dögunum með gömul
veggspjöld sem gerð voru í tilefni
af áttræðisafmæli Ræktunarfélags
Norðurlands. Frá gjöfinni er greint
á vef Skógræktarinnar.
Veggspjöldin sýna í grófum
dráttum sögu Ræktunarfélagsins
frá stofnun þess 1903 til ársins 1983
og sú saga er samofin sögu Gömlu-
Gróðrarstöðvarinnar á Krókeyri
þar sem Akureyrarskrifstofa
Skógræktarinnar er nú.
Ræktunarfélagið reisti húsið á sínum
tíma.
Systkinin Anna Torfadóttir og
Ólafur H. Torfason unnu vegg-
spjöldin fyrir sýningu sem haldin
var í Búgarði á Akureyri í tilefni
af 80 ára afmæli Ræktunarfélags
Norðurlands 1983. Spjöldin eru að
sjálfsögðu handunnin á pappír með
skærum, lími, ljósmyndum og list-
rænu handbragði þeirra systkina enda
gerð fyrir tíma tölvutækni í grafískri
hönnun. Á veggspjöldunum eru m.a.
upplýsingar sem eru áhugafólki um
skógrækt forvitnilegar, til dæmis
mælingar sem sýna að trjátegundin
sem óx best á árunum 1909–1936
var hlynur.
Tengist upphafi skógræktar á
Íslandi
Gamla-Gróðrarstöðin tengist mjög
upphafi skógræktar á Íslandi enda
var þar rekið plöntuuppeldi um
árabil og gerðar ýmsar tilraunir og
rannsóknir sem hjálpuðu til við að
leggja grunn að skógræktarstarfinu
í landinu. Ræktunarfélagið
sinnti hvers kyns búvísindum og
margvíslegum náttúruvísindum
og tilraunum sem tengdust
landbúnaði og ræktun, rak um
árabil rannsóknarstofu, tilraunabú
og fleira. Á veggspjöldunum kemur
margt forvitnilegt fram, meðal
annars um trjárækt, rannsóknir á
jarðvegslífi og fleira og fleira.
Engin starfsemi en félagið enn til
Bjarni hefur sýnt sögu Ræktunarfélags
Norðurlands ræktarsemi og sjálfur
var hann lengi starfsmaður félagsins
og starfaði í Gömlu-Gróðrarstöðinni
um hríð. Félagið seldi ríkinu eignir
sínar í Gróðrarstöðinni 1963 en
Akureyrarbær eignaðist húsið 1975.
Ræktunarfélagið rak umfangsmikla
starfsemi í áratugi og var með hana
á nokkrum stöðum, síðast í Búgarði.
Aðrir hafa nú tekið við hlutverki
Ræktunarfélagsins og félagið hefur
enga starfsemi lengur þótt það hafi
aldrei verið lagt niður. /MÞÞ
Eitt veggspjaldanna. Hér má meðal annars sjá mælingar á ársvexti nokkurra trjátegunda í Gróðrarstöðinni á fyrstu
áratugunum. Hlynur hefur vaxið best, um hálfan metra á ári. Mynd / Pétur Halldórsson
Hallgrímur Indriðason tekur við veggspjöldunum af Bjarna E. Guðleifssyni,
náttúrufræðingi og fyrrverandi starfsmanni Ræktunarfélags Norðurlands.
Mynd / Bergsveinn Þórsson