Bændablaðið - 29.11.2018, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 29. nóvember 20182
FRÉTTIR
Bændur í EFTA-ríkjunum brýna ráðherra sína um að semja ekki af sér í Mercosur-viðræðum:
Landbúnaði í EFTA-ríkjunum
verði ekki fórnað með ívilnunum
– Ekki verði samið við Mercosur ríkin í Suður-Ameríku ef það skaði landbúnað og fæðuöryggi EFTA-landanna
Samtök bænda í EFTA-ríkjunum
hafa sent þeim ráðherrum sem fara
með málefni landbúnaðar í þeirra
löndum alvarlegar athugasemdir
varðandi hugsanlegar ívilnanir
um innflutning landbúnaðarvara
í viðskiptasamningum við ríki í
Suður-Ameríku.
Málið snýst um viðskipta-
samninga EFTA-ríkjanna við
svonefnd Mercosur-ríki í Suður-
Ameríku sem eru Brasilía,
Argentína, Úrúgvæ og Paragvæ.
Þar er verið að fara inn í sjöttu
lotu þeirra viðræðna og óttast
formenn bændasamtaka í EFTA-
löndunum Liechtenstein, Sviss,
Íslandi og Noregi að samningarnir
geti haft mikil áhrif á verðlag með
neikvæðum afleiðingum fyrir
landbúnaðarframleiðslu í sínum
ríkjum.
Rauð strik af
hálfu bænda
Setja bændur í EFTA-
ríkjunum því rautt strik hvað
varðar slíka samninga og
segja að bændur muni ekki
samþykkja ívilnanir er snerta
landbúnaðarframleiðslu.
Í bréfi sem sent hefur
verið til Torbjørn Røe
Isaksen, matvælaráðherra
Noregs, Kristjáns Þórs
Júlíussonar, sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra
Íslands, dr. Aurelia
Frick, utanríkisráðherra
Liechtenstein og Bundesrat
Johann Schneider –
Ammann, viðskipta- og
landbúnaðarráðherra Sviss,
segir að bændur samþykki
engar ívilnanir.
Við ofurefli í viðskiptum með
landbúnaðarvörur að ræða
Óttast formenn bændasamtaka
EFTA-ríkjanna að Mercosur-
samningarnir muni grafa undan
landbúnaði og lífsskilyrðum
í dreifðari byggðum í þeirra
löndum. Benda þeir á að
Mercosur-löndin séu meðal
öflugustu útflutningsríkja heims
á landbúnaðarafurðum. Brasilía
sé t.d. stærsti útflytjandi heims á
nautakjöti. Andspænis þessum
ríkjum standi bændur í EFTA-
löndunum sem byggja að mestu
á rekstri lítilla fjölskyldubúa.
Meðalbústærð í Sviss sé t.d. 25
kýr á um 20 hekturum lands. Í
Liechtenstein er meðalbúið 37
kýr á 36 hekturum, á Íslandi 46
kýr á 25 hekturum og 25 kýr í
Noregi. Framleiðslukostnaður
í þessum löndum sé hár og
landfræðilega sé landbúnaður
í þessum löndum háður
köldu loftslagi. Í yfirlýsingu
formannanna segir m.a.:
Gæti eyðilagt viðkvæman
fjölskyldubúskap EFTA-
ríkjanna
„Jafnvel þótt land bún-
aðarframleiðsla í okkar
löndum sé lítil sem hlutfall
af vergri þjóðarfram-
leiðslu (GDP), þá er hún
mikilvæg bæði út frá
fæðu öryggissjónarmiðum,
umhverfissjónarmiðum og
líffræðilegri fjölbreytni. Frumfram-
leiðslan og úrvinnsluiðnaðurinn
er mikilvægur í atvinnusköpun
í dreifðum byggðum EFTA-
landanna. Lönd okkar hafa lágt
sjálfbærnihlutfall í framleiðslu
landbúnaðarafurða (um 40%)
og aukinn innflutningur frá
Mercosur-löndunum mun veikja
það hlutfall enn frekar. Um
leið og loftslagsbreytingar gera
matvælaframleiðslu viðkvæmari, þá
verður það sífellt mikilvægara að
tryggja matvælaframleiðslu í öllum
heimshlutum.
Umhverfissjónarmið ásamt
lögfræðilegum og félagslegum
væntingum um fæðuöryggi,
dýraheilbrigði og aðbúnað eru
mikil. Það veldur sífellt auknum
kostnaði. Allir þessir þættir gera
okkar landbúnaði erfitt fyrir
að keppa við framleiðslu frá
Mercosur-löndunum. Það hafa
einnig verið vaxandi áhyggjur af
hálfu umhverfissinna í Mercosur-
löndunum um að samningur á milli
þeirra landa og EFTA-ríkjanna muni
stefna fjölskyldubúskap í Mercosur-
löndunum í hættu.
Áður en gert er samkomulag ættu
yfirvöld í okkar ríkjum að gera mat á
áhrifum sem slíkur samningur myndi
hafa á okkar landbúnað sem og að
meta umhverfisáhrif slíks samnings.
Það á ekki að sætta sig við að slíkur
samningur hafi neikvæð áhrif og ber
að stöðva viðræður ef það er raunin.“
Landbúnaði í EFTA-ríkjunum
verði ekki fórnað
Í niðurlagi bréfa formanna
bændasamtaka EFTA-ríkjanna segir
að niðurstöður samningaviðræðna
um viðskiptasamning eigi ekki að
leiða til þess að landbúnaði EFTA-
ríkjanna verði fórnað og fjölskyldur
bænda sviptar sínu lífsviðurværi.
„Við ætlumst til að þið virðið
okkar rauðu strik. Ívilnanir til
handa Mercosur-ríkjunum mega
ekki hafa neikvæð áhrif á okkar
landbúnaðarframleiðslu. EFTA-
markmið varðandi fæðuöryggi,
dýravelferð og að vera án
erfðabreyttra matvæla (GMO)
verður að virða. Við bændur í
EFTA-ríkjunum, ætlumst til að
okkar ríkisstjórnir skrifi ekki
undir samning sem grefur undan
landbúnaðarframleiðslu í okkar
löndum.“
Undir þetta ritar Marcus
Vogt, formaður Bændasamtaka
Liechtenstein (VBO), Markus
Ritter, formaður Bændasamtaka
Sviss (SBV), Sindri Sigurgeirsson,
formaður Bændasamtaka Íslands
(BÍ) og Lars Petter Bartnes,
formaður Bændasamtaka Noregs
(NB). /HKr.
Sindri Sigurgeirsson, formaður
Bænda samtaka Íslands (BÍ).
Lars Petter Bartnes, formaður
Bænda samtaka Noregs (NB).
Markus Ritter, formaður Bænda-
samtaka Sviss (SBV).
Marcus Vogt, formaður Bænda-
samtaka Liechtenstein (VBO).
Mögulegur innflutningur á ferskri kjötvöru, ógerilsneyddum eggjum og mjólk:
Gæti haft alvarlegar afleiðingar bæði
fyrir landbúnaðinn og heilbrigðiskerfið
– Margvísleg afleidd áhrif fyrir utan beint tekjutap landbúnaðarins hafa ekki verið metin, segir í úttekt Deloitte
Greining Deloitte á mögulegum
áhrifum frjáls innflutnings á
ferskri kjötvöru, ógerilsneyddum
eggjum og mjólk á tekjur
innlendra framleiðenda sýnir að
kjötgreinarnar munu verða fyrir
mun meira höggi en mjólkur- og
eggjaframleiðendur.
Á meðan framleiðsla á
kjötvörum mun verða af allt að
1.750 milljóna króna tekjum, þá
mun eggjaframleiðslan skaðast um
50 milljónir og mjólkurframleiðslan
ekkert miðað við óbreyttar
forsendur. Þær forsendur gætu þó
breyst skjótt.
Ógreind möguleg afleidd áhrif
Í úttekt Deloitte eru ekki greind
hugsanleg afleidd áhrif þess ef
leggja þyrfti niður ákveðin bú eða
draga verulega úr umsvifum þeirra.
Þessi afleiddu áhrif gætu komið
fram ofar og neðar í virðiskeðju
matvælaframleiðslu, þ.e. allt frá
birgjum til smásala.
Innflutningur dýrasjúkdóma
Ekki hafa heldur verið greind
hugsanleg áhrif mögulegs
kostnaðar sem gæti komið til
vegna dýrasjúkdóma sem kunna
að berast til landsins vegna leyfðs
innflutnings á fersku kjöti og
ógerilsneyddri mjólk og eggjum.
Óvissan er því afar mikil og bent
hefur verið á að áhættan er gríðarleg
fyrir okkar viðkvæmu dýrastofna.
Þar er hægt að benda á dæmi úr
sögunni og nýleg dæmi er varðar
sjúkdóma í hrossum.
Rússnesk rúlletta fyrir
heilbrigðiskerfið
Þá hefur heldur ekki verið
metinn kostnaður samfélagsins ef
innflutningur á hráu kjöti, eggjum og
mjólk mun leiða til fjölgunar sýkinga
af völdum sýklalyfjaónæmis. Í
Bandaríkjunum hefur kostnaður
heilbrigðiskerfisins farið stigvaxandi
af þessum sökum og nemur um 55
milljörðum dollara á ári, eða sem
svarar hátt í 6.800 milljörðum
íslenskra króna. Svipað hefur
verið upp á teningnum í löndum
Evrópusambandsins.
Miðað við orð sérfræðinga eins og
Karls G. Kristinssonar, prófessors í
sýklafræði við HÍ, þá má vissulega
líkja þeirri áhættu sem þarna er
verið að taka við rússneska rúllettu.
Kostnaður heilbrigðiskerfisins og
áhætta sjúklinga mun aukast í
framtíðinni af völdum sýklalyfja-
ónæmis. Mögulegur innflutningur á
sýklalyfjaónæmum bakteríum með
hráu kjöti, eggjum og mjólk getur
mögulega hraðað því ferli verulega
og haft í för með sér gríðarlegan
vanda fyrir heilbrigðiskerfið.
Sala á ógerilsneyddri mjólk
er óheimil
Þá hefur verið bent á að
markaðssetning á ógerilsneyddri
mjólk á Íslandi er óheimil og
því undarlegt ef heimila á slíkan
innflutning.
Samkvæmt upplýsingum sem
Deloitte fékk frá Bændasamtökunum
og aðildarfélögum þeirra,
gæti leyfður innflutningur á
ógerilsneyddri mjólk leitt til
innflutnings á slíkri mjólk. Sú afurð
yrði gerilsneydd hér á landi og vörur
eins og mjólk og ostar yrðu síðan
unnar úr þeirri gerilsneyddu afurð og
markaðssettar á Íslandi. Mögulegur
innflutningur af þeim toga gæti
haft áhrif á samkeppnisstöðu
innlendrar framleiðslu, á kostnað
innlends magns eða sem aukin
samkeppni í verði við innlenda
vöru. Möguleg áhrif þessa hafa
ekki verið greind. /HKr.