Fréttablaðið - 09.05.2020, Blaðsíða 10

Ungverjaland telst ekki lengur til
lýðræðisríkja, að mati bandarísku
hugveitunnar Freedom House, sem
birtir árlega skýrslu um stöðu lýð-
ræðis. Hugveitan er óháð stofnun
sem hefur vaktað þróun lýðræðis-
og mannréttindamála allt frá árinu
1972.
Í skýrslum Freedom House er
ríkjum gefin lýðræðiseinkunn.
Samkvæmt því hefur einkunn
Ungverjalands lækkað verulega.
Lýðræði þar hefur hnignað mikið
og sótt er að stjórnmála- og borg-
araréttindum. Landið stendur nú á
mörkum einræðis og lýðræðis.
Hugveitan segir einnig neikvæða
lýðræðisþróun vera í öðrum Mið-
Evrópuríkjunum; Ungverjalandi,
Svartfjallalandi og Serbíu. Þá stefni
Pólland í sömu átt.
Þjóðernissinninn Orbán
Eftir að hafa verið forsætisráðherra
Ungverjalands frá árinu 1998 til
2002, varð Viktor Orbán forsætis-
ráðherra árið 2010. Hann hefur leitt
þjóðernissinnaða íhaldsf lokkinn
Fidesz. Sjálfur segist Orbán stefna
að uppbyggingu „ófrjálslynds lýð-
ræðis“.
Orbán hefur ítrekað verið sakað-
ur um einræðistilburði bæði heima
fyrir og á alþjóðavettvangi. Menn
segja hann fara gegn ungversku
réttarríki með því að draga úr sjálf-
stæði dómstóla og hefta málfrelsi.
Ítrekað sé ráðist að grunnstoðum
lýðræðis í landinu. Ríkisstjórn
undir forystu flokksins Fidesz hefur
hamlað starfsemi stjórnarand-
stöðunnar, blaðamanna, háskóla
og frjálsra félagasamtaka sem falla
ekki að opinberum skoðunum.
Réttindi transfólks eiga ekki upp á
pallborðið.
Í viðtali við dagblaðið Wall Street
Journal árið 2013, sagði Orbán að
á erfiðleikatímum þyrfti ekki að
stjórna með lýðræðisstofnunum. Á
slíkum tímum þurfi sterka leiðtoga.
Neyðarlög veita
ótakmörkuð völd
Í þeim anda heimilaði ungverska
þingið, nú í apríl, Orbán að stjórna
landinu með því að veita honum
nær ótakmörkuð völd í ótilgreindan
tíma, með tilskipunum, til þess að
bregðast við kórónaveirufaraldr-
inum. Lögin hafa fengið hörð við-
brögð á alþjóðavettvangi. „Orbán
er í raun orðinn einræðisherra – í
hjarta Evrópu,“ sagði breska tíma-
ritið Economist nú í apríl. „Hann
gæti afsalað sér einhverjum af
nýfengnum völdum sínum eftir
heimsfaraldurinn, bara til að
afsanna gagnrýni á sig, en gæti þó
ekki þvegið af sér alla gagnrýni.“
Kenneth Roth, framkvæmda-
stjóri Mannréttindavaktarinnar (e.
Human Rights Watch), alþjóðlegra
samtaka sem berjast fyrir auknum
mannréttindum um allan heim,
gengur svo langt að segja 10 milljón
íbúa Ungverjalands nú búa við ein-
ræðisstjórn.
ESB og Norðurlönd
vara við þróuninni
Lýðræðisþróunin hefur kallað fram
gagnrýni Evrópusambandsins og
samtaka sem byggja á ákveðnum
lýðræðisgildum. Hin nýju lög til að
hefta útbreiðslu kórónaveirunnar
hafa meðal annars verið gagnrýnd
af Ursulu von der Leyen, forseta
framkvæmdastjórnar ESB. Hún
sagði að vissulega yrði að beita
neyðarúrræðum gegn faraldrinum,
en þær aðgerðir yrðu að vera hóf-
legar, innan ákveðins tímaramma
og ákvarðanirnar yrði að taka á lýð-
ræðislegan hátt.
Norðurlandaþjóðirnar hafa einn-
ig lýst yfir áhyggjum af þróuninni í
Ungverjalandi. Í skýrslu sinni til
Norska stórþingsins í vikunni gerði
Ine Eriksen Søreide, utanríkisráð-
herra Noregs, Ungverjaland að
umtalsefni. Hún minnti á að rétt-
arríkið væri til að tryggja lýðræði
og mannréttindi. Það væri ekki síst
mikilvægt á erfiðum tímum eins og
nú. Öll löggjöf verði að taka mið af
því, vera takmörkuð í tíma og virða
mannréttindi. Að mati Søreide er
mikið áhyggjuefni hvernig stjórn-
völd í Ungverjalandi nýti nú farald-
urinn til að auka styrk eigin valds.
Hún sagði Noreg styðja viðleitni
Evrópusambandsins til að styðja við
þróun réttarríkis í Ungverjalandi.
Lýðræði Ungverjalands á undanhaldi
Bandarísk hugveita segir Ungverjaland ekki lengur lýðræðisríki. Undir forystu þjóðernissinnans Viktor Orbán er sótt að grunn-
stoðum lýðræðisins, dregið hefur úr sjálfstæði dómstóla og málfrelsi verið heft. Ný neyðarlög gefa honum nær ótakmörkuð völd.
Davíð
Stefánsson
david@frettabladid.is
Hinn þjóðernissinnaði Viktor Orbán hefur ítrekað verið sakaður um
ein ræðis tilburði, bæði heima fyrir og á alþjóðavettvangi. Hann segir að á
erfiðum tímum aukist þörfin fyrir sterka leiðtoga. FRÉTTABLAÐIÐ/EPA
 AUSTURRÍKI Sebastian Kurz, kansl-
ari Austurríkis, neitar að biðja
Íslendinga og fleiri þjóðir afsökunar
á útbreiðslu COVID-19 faraldursins.
Yfirvöld í Týrol eru sökuð um að
hafa hylmt yfir smit og reynt að gera
lítið úr faraldrinum.
Stendur nú yfir hópmálssókn
gegn ríkisstjóranum, Gunther Platt-
er, f lokksbróður Kurz, og f leirum
vegna þessa. Þrír Íslendingar taka
þátt í málssókninni, en stór hópur
Íslendinga smitaðist á skíðasvæð-
inu í bænum Iscghl. Íslensk sótt-
varnayfirvöld voru þau fyrstu til
að benda Austurríkismönnum á að
margir væru að koma þaðan smit-
aðir.
Á blaðamannafundi sagði Kurz
það engu skila að benda fingrum á
einhverja vegna útbreiðslunnar.
„Ég myndi aldrei krefjast afsök-
unarbeiðni frá Ítölum vegna þess
að ítalskir gestir komu með veiruna
inn á skíðasvæðin okkar. Þeir gestir
ætluðu alls ekki að dreifa veirunni.“
Meira en fimm þúsund manns
hafa skráð sig á lista austurrísku
neytendasamtakanna, VSV, sem
st anda að hópmálssók ninni,
f lestir Þjóðverjar. Sumir þeirra
eru aðstandendur fólks sem lést af
völdum COVID-19 eftir heimkomu.
Á blaðamannafundinum til-
kynnti Kurz að takmörkunum yrði
að hluta til aflétt þann 15. maí. Þá
hvatti hann landa sína jafnframt
til að kaupa innlendar vörur til að
styðja við efnahaginn. – khg
Kurz biðst ekki
afsökunar á
útbreiðslunni
Ég myndi aldrei
krefjast afsökunar-
beiðni frá Ítölum vegna þess
að ítalskir gestir komu með
veiruna inn á skíðasvæðin
okkar.
Sebastian
Kurz, kanslari
Austurríkis.
9 . M A Í 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R10 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð