Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.1990, Blaðsíða 8

Gísli Helgason:
Um útgáfu og miðlun upplýsinga
til blindra og sjónskertra
Afmælismynd úr garði Blindrafélagsins.
að er staðreynd að sjónskert
fólk fer á mis við mikinn hluta þeirra
upplýsinga sem miðlað er til fólks.
Dagblöð eru nær óaðgengileg
sjónskertum og heilmikið efni fer þar
fram hjá blindu fólki. AIls kyns upp-
lýsingabæklingar, opinber gögn og
bækur eru heldur ekki aðgengileg
blindu og sjónskertu fólki.
Að vísu hefur orðið nokkur breyt-
ing á með bækur. Blindrabókasafn
Islands lætur lesa inn nokkurn fjölda
þeirra á ári en eintakafjöldi er takmark-
aður og menn geta ekki eignast þær
bækur sem þá langar í. Það hlýtur að
vera eðlilegt að blint fólk geti keypt
sér sínar eigin bækur eins og hverjir
aðrir þjóðfélagsþegnar. Þar þyrfti
Blindrafélagið með stuðningi hins
opinbera að koma til skjalanna.
Dagblöðin þyrftu að vera aðgengileg
blindu fólki og væri nauðsynlegt að
gera áætlun þar um.
Víða erlendis er farið að gefa út
útdrátt úr dagblöðum daglega á snæld-
um. Má t.d. geta þess að sænska lands-
þingið hefur ákveðið að hvert einasta
dagblað eigi rétt á að gera slíka hljóð-
útgáfu. Til að geta sinnt slíkri daglegri
útgáfu hafa menn farið þá leið að
senda efnið í gegnum útvarpssenda til
notandans. Blaðið er lesið inn á segul-
band í einhverju tilteknu hljóðveri og
síðan sent í gegnum dreifikerfi sænska
útvarpsins að nóttu til. Hljóðið er sent
truflað svo að almenningur geti ekki
numið útsendinguna.
Þegar útsendingin hefst fer sérstakt
móttökutæki í gang og hljóðritar
útsendinguna og hljóðblaðið er tilbúið
að morgni þegar notandinn kemur á
fætur. Kalla rnætti þetta útvarpshljóð-
blað á íslensku.
Hér á landi væri óraunhæft að gefa
út öll dagblöðin daglega á hljóð-
snældu. Sennilega væri best að hafa
þann háttinn á að velja efni úr öllum
blöðunum og koma því til áskrifenda.
Um 14 ára skeið hefur Blindra-
félagið gefið út V aldar greinar úr dag-
blöðunum, hálfsmánaðarlega. Þetta
varbráðnauðsynlegt og þarft framtak,
en því miður hefur áhugi fory stumanna
Blindrafélagsins til skamms tímaekki
verið nægur til að auka þessa útgáfu.
Við erum að minnsta kosti tíu árum á
eftir hvað þetta varðar, því að árið
1980 þótti vikuleg útgáfa dagblaða á
snældum í grannlöndum okkar sjálf-
sögð, en nú er þetta orðin dagleg út-
gáfa. Með útvarpstækninni yrði til
lengdar mun ódýrara að gefa slíkt
hljóðtímarit úthérlendis. Askrifandinn
gæti notað sömu snælduna aftur og
aftur. Þá myndi sá tími sem nú fer í
fjölföldun sparast og útsendingar-
kostnaður yrði enginn. Geta má þess
að nú tekur u.þ.b. fimm klst. að
fjölfalda þau 230 eintök sem nú eru
gerð af Völdum greinum,en svokallast
hljóðtímarit Blindrafélagsins.
NotamættihljóðverBlindrafélags-
ins í þessum tilgangi og yrði hljóð-
tímaritið lesið inn að kvöldi til. Síðan
væri klukka sem setti tækið í gang og
að nóttu til yrði hljóðblaðið sent til
notandans.
Önnur tækni hefur einnig rutt sér
til rúms erlendis. I Gautaborg og í
Finnlandi hafa menn gert tilraunir með
að nota tölvur til að koma efn i blaða ti I
áskrifenda. Þetta er gert í gegnum
kerfi sem kallað er Videotext. Video-
textkerfið er byggt upp á þann hátt að
notandinn er með einfalda tölvu heima
hjá sér. Hún er tengd við símalínu og
í gegnum hana fær notandinn þær
upplýsingar inn á tölvuna sem hann
óskar. Frakkareru hvað lengst komnir
með þetta kerfi. Þeir hafa farið þá leið
að úthluta tölvuskjám og lyklaborðum
ókeypis til notenda og um 100.000
manns á mánuði fá slíkan skjá og
tölvu. Með tilkomu talgervils fyrir
íslenskt mál, sem verður væntanlega
settur á markaðinn á næsta ári, væri
hægt að fara að vinna að slíkri
blaðaútgáfu hér á landi. Mér er sagt að
Póstur og sími muni væntanlegakoma
á fót videotextakerfi hér á landi eftir
u.þ.b. þrjú ár. Það væri umhugsunar-
vert fyrir okkur hér að beina því til
Pósts og síma að hraða þessu eftir
föngum og Blindrafélagið ætti að gera
símayfirvöldum ljóst hversu mikla
þýðingu slík tækni gæti haft í för með
sér fyrir blinda og sjónskerta.
Þærraddirheyrast stundum að það
komi svo mikið upplýsingaflóð yfir
menn að til þess að blindir gætu notið
þess þyrftu þeir að hætta allri vinnu.
Það er vitað að þegar blöðungar koma
inn á heimilin þá flettir fólk þeim og
8