Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1999, Blaðsíða 27

poka, þ.e. poki og plata í tvennu
lagi, og samfelldan poka, þ.e. poki og
plata í einu lagi. Það eru einmitt þessir
samfelldu pokar sem eru dýrari og eru
því nokkrir vöruflokkar þeirra ofan
við þessi greiðslumörk Trygginga-
stofnunar en svo vill til að notendur
þeirra eru að mestu leyti öryrkjar og
ellilífeyrisþegar. A hinn bóginn nota
margir þeirra sem eru fullfrískir og í
vinnu samsetta poka, þannig að stór
hluti þeirra sem áður greiddu 10% af
vörunum þurfa ekki að borga krónu í
dag. Það hlýtur því hver maður að
sjá að hér er ekki um nokkurn jöfnuð
að ræða heldur hróplegt misrétti í
reynd.
Kæru hafnað
Örfáir einstaklingar, allt öryrkjar
hafa farið svo svívirðilega út úr
þessum reglum að þeir þurfa að greiða
um 60 þús. kr. á ári. Þetta eru allt
þvagstómaþegar sem þurfa að nota
sérstaka gerð af samfelldum þvag-
pokum sem vissulega eru mjög dýrir.
Þessir stómaþegar þurfa að skipta um
poka daglega og geta með engu móti
notað aðra gerð af þvagpokum m.a.
vegna húðvandamála. Þeir hafa því
ekkert annað val. Einn þessara þvag-
stómaþega kærði þennan úrskurð
Tryggingastofnunar af ofangreindum
ástæðum. Kæran var lögð fram 15.
september 1998 en endanlegur
úrskurður kom ekki fyrr en 5. febrúar
1999. Þess skal getið að það tekur að
jafnaði þijá mánuði að afgreiða kæru-
mál hjá Tryggingastofnun að hennar
eigin sögn. Kærandi benti á að hver
einstakur poki kosti 867 kr. en Trygg-
ingastofnun greiddi aðeins 705 kr.
Kærandinn, sem er öryrki, greiðir því
4.941 kr. á mánuði fyrir þessar
lífsnauðsynjar eða 59.292 kr. á ári.
Það er skemmst frá því að segja að
tryggingaráð, sem felldi dóm í þessum
úrskurði, hafnaði kæru öryrkjans
alfarið og vísaði til gildandi reglna.
Þetta voru vægast sagt kaldar kveðjur,
ekki bara til þessa tiltekna einstaklings
heldur allra stómaþega og sér í lagi
öryrkja, ellilífeyrisþega og barna.
Þess skal getið að fjórir samþykktu
þessa afgreiðslu málsins; einn sat hjá.
Hvers eiga öryrkjar og
ellilífeyrisþegar að gjalda?
Ein meginástæða þess að Trygg-
ingastofnun vildi breyta gildandi
reglum var sú að ráðamönnum þar á
bæ fannst útgjöld stofnunarinnar
vegna stómavara hafa aukist gífurlega
og að þeirra mati vegna óeðlilegra
hækkana á vörunum. Var á þeim að
skilja að einhverjir umboðsaðilar
stómavara vildu hagnast á Trygginga-
stofnun. Bentu þeir á að útgjöld TR
vegna stómavara hefðu hækkað úr
u.þ.b. 25 millj. árið 1993 í tæpar 40
milljónir 1996. Við bentum hins veg-
ar á að stómaaðgerðum hefði fjölgað
mjög á þessum árum, einkum og sér í
lagi tímabilsbundnum aðgerðum, og
sýndum tölur í því sambandi.
Umboðsaðilar greindu frá því að
þessar vörur væru alltaf að verða
vandaðri og að baki hverri nýrri vöru
lægi þróunarverkefni sem gerði það
að verkum að nýrri vörur væru eðilega
dýrari.
Tryggingastofnun kom til móts við
kröfu okkar í Stómasamtökunum þeg-
ar hún felldi niður tíundina svonefndu,
m.a. vegna þess að hún væri í raun
lítill hluti af heildarútgjöldum stofn-
unarinnar vegna stómavara. Við höf-
um spurt hvers vegna ekki mætti þá
afnema allar álögur á öryrkja, ellilíf-
eyrisþega og börn þar eð sú upphæð,
sem þessir hópar greiða nú vegna
stómavara, skipti varla miklu máli
fyrir heildarútgjöld ríkisins. Við þeirri
spurningu hefur ekkert svar fengist.
Samanburður við
Norðurlöndin
Þegar Tryggingastofnun samdi
þessar reglur tók hún mið af reglum
hliðstæðrar stofnunar í Noregi að því
er viðkemur verði og vöruflokkun. f
Noregi er það hins vegar svo að
tryggingastofnunin þar, Rigstrygde-
verket, hefur samið við innflytjendur
stómavara um ákveðið hámarks- eða
viðmiðunarverð. Það hefur leitt til
þess að norskir innflytjendur halda sig
innan þessara viðmiðunarmarka og
því þurfa norskir stómaþegar ekki að
greiða krónu fyrir þær vörur sem þeir
þurfa á að halda. Hér var það hins
vegar Tryggingastofnun sem ákvað
hámarksverðið án samráðs við
innflytjendur.
Þrátt fyrir að norskir stómaþegar
þurfi ekki að hafa áhyggjur af því
hvað það kostar að vera með poka á
maganum er engu að síður í gildi í
Noregi ákveðið hámarksverð sem þeir
greiða. Böm að 7 ára aldri eru undan-
þegin öllum kostnaði, börn 7-16 ára,
ellilífeyrisþegar og þeir sem eru
óvinnufærir greiða að hámarki 440 kr.
á ári sem svarar um 4.500 ísl. kr. Aðrir
greiða mest sem svarar um 13.000 kr.
á ári, eftir það fær fólk fríkort.
Við hljótum því að spyrja: Ur því
Tryggingastofnun tekur mið af reglum
um verð og vöruflokkun í Noregi
hvers vegna tekur hún þá ekki líka
mið af þeim reglum er gilda um
hámarksverð sem stómaþegar þar í
landi greiða?
f Svíþjóð er í gildi ákveðinn
hámarkskostnaður fyrir sjúklinga en
þar greiðir fólk aldrei meira en sem
svarar 13.000 ísl. kr. á ári og fær
fríkort eftir það og gildir þetta jafnt
um stómavörur sem almenn lyf.
Þegar horft er til annarra Norður-
landa verður samanburðurinn enn
óhagstæðari fyrir okkur því Danir,
Finnar og Færeyingar þurfa engar
áhyggjur að hafa af kostnaði vegna
stómavara.
Það er rétt að hafa í huga í þessu
sambandi að bætur öryrkja á hinum
Norðurlöndunum eru helmingi hærri
en hér á landi eins og fram hefur
komið í fréttum.
Lokaorð
Krafa okkar í Stómasamtökunum
er einfaldlega sú að ellilífeyrisþegar,
öryrkjar og börn eigi ekki að greiða
afþessumlífsnauðsynjum. Þvímiður
hefur henni verið hafnað en við höfum
og munum halda áfram að leita allra
leiða sem eru á okkar færi til að vekja
máls á þessu óréttlæti. Höfum við
m.a. gengið á fund heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra.
Öryrkjabandalagið hefur að und-
anförnu, með eftirminnilegum hætti,
vakið fólk til umhugsunar um kjör
öryrkja á þeim tímum þegar hamrað
er á svonefndu góðæri hjá lands-
mönnum. Það er því að ráðast á garð-
inn þar sem hann er lægstur að auka
álögur á öryrkja eins og gert er með
þeim reglumTryggingastofnunar sem
hér hafa verið skýrðar. Engu skiptir
hvort hér er um fáeina eða fjölmarga
einstaklinga að ræða; misréttið er
jafnt fyrir því.
Sigurður Jón Ólafsson
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJ AB ANDALAGSINS
27