Fréttablaðið - 11.07.2020, Blaðsíða 19

Á aðfangadag árið 1997 fæddist
svo heilbrigður drengur sem var
með aðeins öðruvísi hendi en flest
önnur börn. „Tvífingruð höndin
uppgötvaðist í raun ekki fyrr en ég
fæddist.“
Er bara með óvenjulega hendi
Magnús segist ekki líta á heilkenni
sitt sem hömlun. Í gegnum árin
hafi hann fengið ýmis hjálpartæki
sem gerðu í raun ekkert fyrir hann.
Hann hafi ávallt verið með gott grip
og getað tekið utan um langflesta
hluti.
„Hjálpartæki eru því í raun alveg
óþörf,“ segir hann og minnist þess
þegar hann þurfti að læra að halda
utan um borðbúnað.
„Sem barn fékk ég einu sinni
hjálpartæki til að aðstoða mig við
að borða með hníf og gaffli en það
reyndist óþarfi og í raun frekar til
trafala.“
Sömuleiðis hafi hann náð að
bjarga sér þegar hann lærði að róa.
„Á siglinganámskeiði fékk ég svo
einhvers konar griff lu til að geta
haldið betur utan um ár í kajak eða
árabát, en ég notaði hana lítið.“
Í raun og veru sé það engin höml-
um fyrir Magnús að fæðast með tvo
fingur á annarri hendi í stað fimm.
„Það má eiginlega segja að þó
höndin sé vansköpuð að þessu leyti
þá er ég mjög lítið fatlaður af því
hún hamlar mér nánast ekki neitt.
Mér finnst ég því ekki geta kallað
sjálfan mig fatlaðan einstakling þó
ég sé með þessa óvenjulegu hendi.“
Mamma hafði áhyggjur
Magnús var þó ekki alltaf með
jákvætt viðhorf gagnvart heilkenni
sínu. Sem barn var hann mjög með-
vitaður um að hann væri öðruvísi
en önnur börn og reyndi því að láta
lítið á sér bera.
„Til að mynda var ég oft með
hana fyrir aftan bak á myndum. Sú
tilhneiging hvarf svo bara eftir því
sem ég þroskaðist og þá varð maður
bara eins og allir aðrir. Smátt og
smátt hættir maður að pæla í þessu
og flestir aðrir sömuleiðis.“
Hann hafi síðan aldrei orðið fyrir
leiðindum eða aðkasti út af hend-
inni. Mamma hans hafi haft meiri
áhyggjur en hann.
„Þótt mamma hefði miklar
áhyggjur af því og spurði mig reglu-
lega hvort fólk væri mikið að spyrja
út í höndina.“ Í dag segir hann fólk
almennt bara áhugasamt og forvit-
ið, sem hann segir gott og blessað.
Missir er miklu erfiðari
Magnús hefur þegar rætt við fjóra
einstaklinga fyrir verkið sitt og segir
hann sögur þeirra og upplifun af
útlimum sínum vera jafn ólíkar og
fólkið sjálft.
„Það er mismunandi hvort þú
fæðist svona eða missir eitthvað,“
segir Magnús. „Það er miklu erfið-
ara að missa eitthvað, því þá þarftu
að læra allt upp á nýtt. Það er
erfiðara að þurfa að venjast nýjum
aðstæðum og takast á við hluti sem
voru auðveldir áður. Sem þú þurftir
ekki að hugsa um áður.“
Fyrsti viðmælandinn sem Magn-
ús ræddi við fæddist án framhand-
leggs öðrum megin og er því með
stubb frá olnboga. Hann er búinn
að venja heiminn við sína fötlun
að sögn Magnúsar „þannig hann er
bara orðinn vanur öllu.“
Annar viðmælandi hafði hins
vegar misst framan af nokkrum
fingrum í slysi.
„Í þannig tilvikum getur verið
erfiðara að ná aftur færni og venjast
aftur hlutum sem maður var vanur
að gera með fleiri putta.“
Hann segist vilja tala við f leiri
einstaklinga fyrir verkið sitt, til að
skapa heildarmynd sem sýni fjöl-
breytileikann. Hann hvetur fólk til
að hafa samband við sig, vilji það
deila sögum sínum með honum.
Sýnir það sem yfirleitt er falið
Þetta er í fyrsta sinn sem Magnús
vinnur að skúlptúrverki en árið
2018 gaf hann út örsagnasafn sem
heitir Óbreytt ástand.
Magnús stefnir á að setja upp
skúlptúrsýninguna Lim(a)lestur
í ágúst. Viðeigandi nafn þar sem
bæði er lesið í limi og lestir limir til
umfjöllunar.
Hann vonast til að sýningin varpi
ljósi á ýmsa ólíka fleti í tilvist fólks
sem er öðruvísi og hvað það sé í
raun ekkert mikið öðruvísi þegar
öllu er á botninn hvolft. „Fræðsla í
bland við fagurfræði,“ segir hann,
en verkefnið hefur verið ofarlega í
huga hans í þónokkurn tíma.
„Já, ég hef verið að pæla í þessu
lengi. Maður þekkir auðvitað hönd-
ina sína en að sjá hana svona, ja,
uppstillta, þá breytist sýn manns.
Hún verður öðruvísi,“ segir hann.
Viðmælendur hans voru mis-
feimnir við að deila sögum sínum
að sögn Magnúsar, en þó eru flestir
tilbúnir að opna sig eftir smáspjall.
Sögur þessara einstaklinga verða
nýttar í texta- og hljóðverk, en eins
og fyrr segir vinnur listamaðurinn
einnig skúlptúra af óhefðbundnum
útlimum viðmælenda sinna. Þann-
ig veltir hann með verkefninu upp
spurningum um hefðbundna feg-
urð og stillir því upp sem yfirleitt
er falið.
Dýrmætt að kynnast ólíku fólki
Magnús gerir skúlptúrana úr efni
sem kallast algín og er unnið úr
þörungum. Tannlæknar nota sama
efni til að taka mót af gómum og
tönnum fyrir spangir.
„Sjálfur hef ég lært mikið af móta-
gerðinni, sérstaklega þegar kemur
að blöndun bæði gifsefnis og alg-
ínatefnis, en líka bara í undirbún-
ingi almennt, hvernig maður þarf
að skipuleggja sig, en ekki vaða bara
beint í verkefnið. Þá má segja að við-
talsformið sé líka nýtt fyrir mér og
reynslan af því að spjalla við fólk og
spyrja það út í hitt og þetta hefur
verið mjög dýrmæt.“
Megináherslan átti í fyrstu að
vera á skúlptúrana á sýningu Magn-
úsar, en hann uppgötvaði f ljótlega
að sögur einstaklinganna sem hann
hitti væru miklu áhugaverðari.
„Þessi viðtöl eru bara miklu
merkilegri, finnst mér. Það er miklu
áhugaverðara að fá að kynnast alls
konar ólíku fólki.“
Magnús fékk nokkurs konar sum-
ar-listamannalaun fyrir verkefnið
og er það hluti af Skapandi sumar-
störfum í Kópavogi.
Hann hefur unnið að verkinu í
júní og heldur áfram í listsköpun
sinni út júlí og stefnir svo á að halda
einkasýningu í ágúst.
ÞAÐ ER MIKLU ERFIÐARA
AÐ MISSA EITTHVAÐ ÞVÍ
ÞÁ ÞARFTU AÐ LÆRA ALLT
UPP Á NÝTT.
Magnús
Jochum Pálsson
segir að þótt
hann þekki
hönd sína
vel hafi hann
fengið nýja sýn
á hana þegar
hann horfir á
hana uppstillta
sem skúlptúr.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ERNIR
Magnús Jochum segist hafa gengið lengi með hugmyndina að skúlptúrsýningunni Lim(a)lestur, sem hann ætlar að
opna í næsta mánuði og freista þess að velta upp spurningum um hefðbundna fegurð. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Töframaðurinn frá Riga lék við hvern sinn fingur
Varfingrun er heldur sjaldgæfur
fæðingargalli sem rekja má til
þess að þroski handarinnar er
truflaður í móðurkviði. Algengast
er að truflunin hafi minnst áhrif á
þumal, baugfingur og litla fingur,
þannig að höndin þykir stundum
minna á kló.
Magnús segir að heilkennið
hamli honum ekki og þótt honum
hafi í gegnum tíðina boðist ýmis
hjálpartæki telji hann þau í raun
óþörf. Honum finnist hann þann-
ig ekki geta kallað sig fatlaðan
einstakling þótt hann sé með
þessa óvenjulegu hendi.
Hann er líka síður en svo einn
um að láta varfingrunina ekki
trufla sig og má til dæmis nefna
sovéska stórmeistarann, og á
sínum tíma heimsmeistara í skák,
Mikhail Tal.
Tal, sem var jafnan kallaður
töframaðurinn frá Riga, þykir
með sókndjörfustu skákmönn-
um síðari tíma, en hann lék ekki
aðeins við hvurn sinn fingur yfir
reitunum 64, þar sem hann var
einnig flinkur píanóleikari þrátt
fyrir varfingrun á hægri hendi.
Þá lét kóreski píanóleikarinn
Lee Hee-ah ekki aftra sér að hann
var aðeins með tvo fingur á hvorri
hendi.
Mikhail Tal,
töframaður-
inn frá Riga,
var með
varfingraða
hægri hönd
sem lítið bar á
enda athyglin
á afrekum
hans við tafl-
borið. MYND/
GETTY
H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 19L A U G A R D A G U R 1 1 . J Ú L Í 2 0 2 0