Vísbending - 20.12.2016, Side 14

Veiðigjöldin þungur baggi
„Veiðigjöldin eru þungur baggi á sjávarútveginum. í morgun var
evran á 120 krónur en fyrst eftir hrun var hún á sennilega 190 krónur
þegar hún stóð hæst. Þetta ástand er að verða mjög alvarlegt."
-Nú hefur þú sennilega kynnst rekstri sjávarútvegsfyrirtækja
á þeim tíma sem gengið var fellt með handafli af stjómvöldum til
þess að styðja útflutninginn, sérstaklega útgerð og fiskvinnslu. Hvor
tíminn er betri?
„Það var skelfdegur tími og alls ekki góður fyrir þjóðarbúið. En
það er dapurlegt að hlusta á það hvemig fólk er búið að sannfæra
sjálft sig um að til sjávarútvegsins sé alltaf hægt að sækja fé. Þetta
em ekki einhveijir sem ekki ættu að vita betur heldur fara þar
fremstir háskólaborgarar sem hafa haft hvað mest upp úr því að
sjávarútvegurinn hefur gengið vel og hér hefur verið byggt upp sterkt
og öflugt háskólanám. Þetta er fólkið sem gengur hvað harðast fram í
áróðri gegn sjávarútvegnum."
-Þú nefndir að veiðigjöldin væm þungur baggi á sjávarútveginum
og enginn vafi er á að greinin er sennilega umdeildari en hún hefur
áður verið. Hvemig getum við náð sátt í samfélaginu um framlag
sjávarútvegsins til sameiginlegra sjóða?
„Sjávarútvegurinn á að greiða skatta og gjöld á sömu forsendum
og aðrar atvinnugreinar. I dag ber hann þunga aukaskatta í formi
veiðigjalda sem með réttu ættu að hverfa og greinin að sitja við sama
borð og aðrir.
Ég efast um að aðrar greinar séu eins kostnaðarsamar og sjávar-
útvegurinn. Ef einhvers staðar er til aukapeningur þá er listinn yfir það
sem þarf að ffamkvæma og kaupa langur.“
-Þú þekkir rekstur sjávarútvegsfyrirtækja fyrir og eftir kvótakerfi.
Erum við betur sett eftir að kvótakerfið var sett á?
„Okkur tókst að minnsta kosti að stöðva ofVeiði með setningu
kvótakerfisins og það eitt og sér réttlætir innleiðingu þess.
Ég ætla ekki að halda því ffam að kvótakerfið sé hafið yfir gagnrýni
og margt sem hefur verið ákveðið heflir ekki reynst hafa þau áhrif
sem ætlað var. En það er auðvelt að vera vitur eftir á og eflaust hefúr
mönnum gengið gott eitt til.“
Hefur enga trú á uppboðsleiðinni
-Meðan við erum að tala saman hér í Fossvoginum þá em menn
einhvers staðar á fundi að reyna að mynda ríkisstjóm. Þeir gætu verið
að tala um að setja eitthvað af kvótanum á uppboð til þess að auka
tekjur ríkissjóðs. Hvað viltu segja um þau áform?
„Þetta er eitthvað sem menn kasta ffam og virðast ekkert vita hvað
þetta gæti haft í för með sér. Að minnsta kosti hef ég ekki séð neina
útreikninga á afleiðingunum. Vissulega em sjávarútvegsfyrirtæki
misjaffdega stödd. Fyrirtæki með fjölbreyttan rekstur em ágætlega
stödd og það er himinn og haf milli þeirra og lítilla fýrirtækja úti á
landi.
Það hefur margt verið reynt til þess að koma á sáttum um
sjávarútveginn hvort sem það heitir krókaleyfi, fymmgarleiðir,
byggðakvóti eða eitthvað annað en ekkert af þessu hefúr dugað og ég
hef ekki neina trú á að uppboðsleiðin hafi þau áhrif heldur. Ég á erfitt
með að skilja hvers vegna fólk sem ég hef talið ágætlega vel gefið
lætur ffá sér fara annað eins og þetta.
Uppboðsleiðin myndi leiða til þess að hinir stóm yrðu stærri og
ef menn vilja halda landinu áffam í byggð þá ættu þeir íhuga þær
alvarlegu afleiðingar sem uppboð á kvótanum hefði í för með sér fyrir
landsbyggðina."
Ekkert Evrópusamband
-Annar málaflokkur sem áreiðanlega er ræddur við fundarborðið
í stjómarmyndunarviðræðum em Evrópumál. Hvert eigum við að
stefna í þeim efhum?
„Sjávarútvegurinn hefúr verið andvígur inngöngu í Evrópu-
sambandið og ég er líka á móti því ef það er spumingin. Við myndum
tapa yfirráðum yfir auðlindum okkar og ekki stjóma umgengni um
miðin eins og við gerum í dag.“
-Nú segja sumir að sjávarútvegurinn njóti þegar kostanna af
Evrópusamstarfi með því t.d. að gera upp í evrum og sitji þannig ekki
við sama borð og alþýða manna.
„Við gerum upp í íslenskum krónum og ég skil ekki ávinninginn
af því að gera upp í evmm nema ef fyrirtækin em í flóknu alþjóðlegu
umhverfi. Reksturinn er annað hvort í jafnvægi eða ekki og bókhaldið
verður að stemma í hvaða mynt sem gert er upp. Menn apa þetta hver
eftir öðrum en ég hef aldrei skilið ávinninginn.“
Atvinnugrein milli tannanna á fólki
-Eigum við þá að halda óbreyttu ástandi í sjávarútveginum eða viltu
benda á einhveija sáttaleið?
„Það er ekki uppörvandi að starfa í atvinnugrein sem ár eftir ár
er milli tannanna á fólki. Að liggja stöðugt undir ásökunum um að
það sé verið að hafa af stórum hluta þjóðarinnar eitthvað sem er eign
hennar. Þetta er ekki skemmtilegt og þetta var ekki svona áður en
kvótakerfið var sett á. Þá vom allir glaðir þegar skipin komu að landi,
með fúllfermi, og vel gekk svo menn gátu borgað laun, fengið laun
og borgað skatta og skyldur. Ég hef upplifað tíma í sjávarútvegi þegar
þurfti að snapa saman pening til þess að geta borgað út laun og grafa
enn dýpra eftir sköttunum. Þetta hefúr ekki alltaf verið dans á rósum
þótt nú séu þokkalega góðir tímar. Ég hef áhyggjur af umræðunni um
greinina og viðhorfi fólks og ég hef áhyggjur af styrkingu krónunnar.
En ég vil samt ekki að ríkisvaldið felli gengið.
Ein ástæðan fyrir því ámæli sem sjávarútvegurinn liggur undir er
áreiðanlega fféttir af því þegar kvótaeigendur hafa selt fyrirtæki sín,
farið brott af staðnum og flutt fjármagnið í aðra starfsemi. Þetta er
ekki ólöglegt athæfi og í samræmi við þær reglur sem atvinnugreinin
starfar eftir en þetta hefúr orðið til þess að kalla ffam harða gagnrýni.
Okkur sem aldrei hefúr dottið í hug að selja kvótann eða gera neitt
þessu líkt finnst ansi hart að sitja undir því illa umtali sem athæfi
þessara manna hefúr kallað ffamsegir Rakel og kveður fast að.
Lœrði stjórnun í skátunum
-Á okkar tímum er ofl talað um rekstur fyrirtækja sem sérstaka
vísindagrein sem þarfnist einstæðra hæfileika. Menn sækja dýra
skóla og stunda látlausa endurmenntun en Rakel naut aldrei sérstakrar
skólagöngu á þessu sviði. Hvar lærðir þú að reka fyrirtæki?
,3g lærði að stjóma fólki í skátunum og hef litlu bætt við það.
Ég fór ung að vinna og lærði það sem ég kann í rekstri af manninum
mínum, fólki sem ég hef unnið með, endurskoðandanum mínum og
fleirum. Þetta fólk kenndi mér að gera hlutina rétt en margt í þessum
efhum er „common sense“ eins og sagt er.
Það má vel kalla mína stjómunarstefhu „common sense“ en það
verður að temja sér reglusemi, góða dómgreind og hafa röð og reglu á
hlutunum og vaka yfir rekstrinum. Excel er ágætt en það er vel hægt
að gera mistök í því. Ég ætla ekki að segja að þetta sé eins og reka
meðalstórt heimili en að mörgu leyti gilda sömu lögmál í þessu eins
og góðum heimilisrekstri.
Ég ætla ekki að gera lítið úr góðri menntun en reynslan er ekki
síður góður skóli.“
14 | VÍSBENDING