Fjölrit RALA - 15.02.1995, Síða 10

8
Inngangur
Árið 1987 hófu Rannsóknastofnun landbúnaðarins, Landgræðsla ríkisins og
Rannsóknastöð Skógræktar ríkisins sameiginlegar rannsóknir á alaskalúpínunni, en
þær voru hluti afverkefninu "Nýting níturbindandi plantna í landgræðslu og
landbúnaði". Verkefnið, sem var styrkt af Rannsóknaráði ríkisins tímabilið 1988-
1991, snerist aðallega um alaskalúpínuna en einnig tók það til rannsókna á smára,
baunagrasi og elri. I rannsóknunum á lúpínunni var einkum fengist við frærækt og
sáningu hennar í landgræðslu, nýtingu til beitar og sem áburðargjafa í skógrækt, og
líf- og vistfræðilegar athuganir á tegundinni. í þessari skýrslu eru birtar niðurstöður er
varða líffræði lúpínunnar. Fremur takmarkaðar upplýsingar hafa legið fyrir um
alaskalúpínuna, en öll þekking um hana er mjög mikilvæg vegna vaxandi nýtingar.
Lúpínan er, enn sem komið er, nær eingöngu notuð til uppgræðslu lands.
Löngu er ljóst að lúpínan er mjög öflug landgræðslujurt. Helstu kostir hennar
eru þeir að hún þarfnast ekki áburðargjafar, breiðist út af sjálfsdáðum og viðheldur sér
eftir að henni hefur verið sáð eða plantað í gróðurlítið land. Flest bendir til að
uppgræðsla með lúpínu sé mun ódýrari og varanlegri en sú er byggir á sáningu
grasfræs og dreifingu tilbúins áburðar á gróðurrýr svæði. En lúpínan er ekki
gallalaus. Komið hefur í ljós að hún breiðist ekki aðeins um ógróið land heldur getur
hún einnig dreifst inn í sum gróðurlendi. Þar sem lúpínu er sáð myndar hún þéttar
breiður og verður nær einráð í gróðurfari. Hún er hörð í samkeppni við lágvaxinn
gróður og fækkar plöntutegundum yfirleitt í landi sem hún breiðist yfir. Eftir að
lúpínan hefur numið land getur reynst erfitt að hemja útbreiðslu hennar. Þótt dæmi
séu um að lúpínan taki að hörfa eftir 15-20 ár þá hefur hún sums staðar viðhaldist mun
lengur og ekki látið undan síga (Borgþór Magnússon 1990, 1992). Sá tími sem
lúpínan hefur vaxið hér á landi er mjög stuttur og því er erfitt að sjá fyrir hvaða
afleiðingar stóraukin notkun hennar og dreifing muni hafa. Þekkt er erlendis frá að
lúpínur og aðrar níturbindandi tegundir hafí valdið usla í lífríki í nýjum heimkynnum
(Miller 1988; Vitousek & Walker 1989; Lonsdale 1993; Rawlings 1993). Rétt er að
skella ekki skollaeyrum við slíkum dæmum og sýna aðgát við dreifingu alaska-
lúpínunnar hér á landi.